Znieczulenie podpajęczynówkowe: jak działa, kiedy się je wykonuje i czy powoduje powikłania?

Znieczulenie podpajęczynówkowe jest jednym z rodzajów znieczulenia miejscowego. Oznacza to, że powoduje całkowicie odwracalne przerwanie przewodnictwa nerwowego w danej okolicy ciała. Środki znieczulające podaje się do płynu mózgowo-rdzeniowego przy pomocy punkcji lędźwiowej. Znieczulenie podpajęczynówkowe zaczyna działać szybko, ale efekt utrzymuje się stosunkowo krótko. Jest ono uznawane za bezpieczne.

Technika znieczulenia podpajęczynówkowego

Znieczulenie podpajęczynówkowe to jeden z typów znieczulenia regionalnego, określanego również jako miejscowe. Zniesienie odczuwania bólu jest możliwe dzięki przerwaniu przewodnictwa nerwowego – bodźce bólowe z danej okolicy ciała nie są przekazywane do mózgu. Proces ten jest całkowicie odwracalny, dlatego znalazł zastosowanie podczas wykonywania krótkich zabiegów chirurgicznych. Wyróżnia się znieczulenie regionalne: podpajęczynówkowe, zewnątrzoponowe, nasiękowe i powierzchowne.

Znieczulenie podpajęczynówkowe polega na podaniu środka znieczulającego do przestrzeni podpajęczynówkowej, bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez nakłucie okolicy lędźwiowej kręgosłupa. W efekcie powstaje czuciowa, ruchowa i współczulna blokada nerwowa. Zabieg jest bezpieczny, ponieważ igłę wprowadza się między 3. a 4. (niekiedy między 4. a 5.) kręg lędźwiowy, gdzie kończy się rdzeń kręgowy, dlatego nie ma ryzyka jego przypadkowego uszkodzenia.

Podczas wprowadzania znieczulenia podpajęczynówkowego pacjent znajduje się w pozycji:

  • siedzącej z tułowiem pochylonym maksymalnie do przodu,
  • leżącej na boku z kolanami przywiedzionymi do klatki piersiowej.

Lekarz wyznacza odpowiedni punkt na plecach, przez który wprowadzi cienką igłę. Następnie dokładnie dezynfekuje skórę pacjenta, wykonuje nakłucie i podaje środki znieczulające. Sam zabieg zabieg znieczulenia podpajęczynówkowego może powodować u pacjenta lekki dyskomfort lub nieprzyjemne uczucie w miejscu wkłucia. Z tego powodu skóra jest wcześniej znieczulona miejscowym środkiem, np. maścią z lidokainą.

Wskazania: kiedy wykonuje się znieczulenie podpajęczynówkowe

Rodzaj znieczulenia podczas zabiegu chirurgicznego jest wybierany przez lekarza anestezjologa. Uwzględnia on rodzaj wykonywanej operacji oraz stan ogólny pacjenta. Wskazania do znieczulenia podpajęczynówkowego to przede wszystkim zabiegi ginekologiczne, urologiczne, ortopedyczne oraz naczyniowe, zwłaszcza, gdy trwają one dłużej niż 10 minut i krócej niż 3 godziny.

Wykonuje się również znieczulenie podpajęczynówkowe podczas porodu poprzez cięcie cesarskie. Jest ono preferowane ze względu na przewidywalny obszar działania, skuteczność, krótki czas działania oraz niewielkie ryzyko powikłań. Poród ze znieczuleniem podpajęczynówkowym zapewnia przyszłej mamie szybki kontakt dzieckiem oraz świadomy udział w procesie narodzin.

Zobacz też: Czy poród boli?

Jak działa znieczulenie podpajęczynówkowe?

Znieczulenie w kręgosłup, czyli wprowadzenie znieczulenia do przestrzeni podpajęczynówkowej powoduje, że lek miesza się z płynem mózgowo-rdzeniowym, czego skutkiem jest:

  • zniesienie czucia dotyku, bólu i temperatury wszystkich części ciała położonych poniżej miejsca podania znieczulenia,
  • zwiotczenie mięśni znajdujących się poniżej miejsca podania środka znieczulającego (pacjent nie może poruszać nogami).

Znieczulenie podpajęczynówkowe zaczyna działać w krótkim czasie po podaniu. Zniesienie czucia obserwuje się już po kilkunastu minutach od podania leku. Anestezjolog na bieżąco monitoruje postęp znieczulenia dotykając kończyny dolne pacjenta zimnym przedmiotem lub igłą. Efekt zniesienia odczuwania bólu jest całkowicie odwracalny. Utrzymuje się przez około 2,5-3 godziny. W przeciwieństwie do znieczulenia ogólnego (narkozy) świadomość i przytomność pacjenta zostają całkowicie zachowane. Pacjentowi mogą zostać podane leki uspokajające, dzięki którym zostanie zmniejszony lęk przed zabiegiem (sedacja).

Czy znieczulenie podpajęczynówkowe boli?

Ze względu na konieczność nakłucia pleców w okolicy lędźwiowej, wielu pacjentów zastanawia się, czy boli wprowadzenie igły w przestrzeń podpajęczynówkową. Samo ukłucie może być nieprzyjemne (w zależności od indywidualnego progu odczuwania bólu). Jednak, aby temu zapobiec, skóra w okolicy wkłucia jest zawsze przed zabiegiem znieczulania podpajęczynówkowego znieczulana miejscowo przy pomocy maści lub sprayu.

Niestety, zdarza się, że po kilku godzinach od zabiegu pojawia się ból kręgosłupa po znieczuleniu podpajęczynówkowym. Wiąże się to z koniecznością przerwania kilku warstw delikatnych, unerwionych i unaczynionych tkanek podczas nakłucia. Ból dotyczy około 30% pacjentów. Występuje po około 6 godzinach od operacji i jest związany z zakończeniem działania użytego wcześniej znieczulenia miejscowego. Dolegliwość mija samoistnie po kilku dniach i nie powinna stanowić żadnych powodów do obaw.

Inaczej jest, jeżeli ból kręgosłupa po znieczuleniu miejscowym pojawia się dopiero po kilku dniach od zabiegu. Może on oznaczać, że doszło do powikłań związanych z punkcją lędźwiową. Warto w takiej sytuacji skonsultować się z lekarzem. Zwłaszcza, gdy poza dolegliwościami bólowymi występuje także zaburzenie czucia, osłabienie mięśni, gorączka, utrata kontroli nad zwieraczem.

Zobacz też:

Zalety znieczulenia podpajęczynówkowego

Duży odsetek pacjentów ze względu na lęk odczuwany przed operacją nie chce zachować świadomości podczas zabiegu. Wszelkie wątpliwości powinna rozwiać rozmowa z lekarzem anestezjologiem, który wyjaśni czy warto zastosować znieczulenie podpajęczynówkowe i jakie są jego zalety. Przede wszystkim ten rodzaj znieczulenia nie obciąża organizmu chorego tak, jak narkoza. Pacjent jest w pełni przytomny, oddycha samodzielnie i nie musi być intubowany.

Inne zalety znieczulenia podpajęczynówkowego to:

  • szybki czas działania,
  • możliwość zastosowania małej dawki środka znieczulającego,
  • efekt przeciwbólowy utrzymuje się jeszcze przez kilka godzin po zabiegu.

Powikłania znieczulenia podpajęczynówkowego: jakie mogą być skutki uboczne?

Podczas znieczulenia parametry życiowe pacjenta są stale monitorowane przez anestezjologa. Jednak może zdarzyć się, że pojawią się skutki uboczne znieczulenia podpajęczynówkowego. Powikłania dzieli się na:

  • wczesne powikłania po znieczuleniu w kręgosłup: spadek ciśnienia tętniczego krwi, zwolnienie akcji serca, reakcja alergiczna, nudności i wymioty,
  • późne powikłania znieczulenia podpajęczynówkowego: uszkodzenie nerwów, ból głowy.

Późne powikłania znieczulenia w kręgosłup to także objawy określane jako zespół końskiego ogona. Występuje wówczas niedowład kończyn dolnych, zaburzenia zwieraczy i niemożność oddania moczu.

Ból głowy po znieczuleniu podpajęczynówkowym

Jednym z powikłań są silne bóle głowy po znieczuleniu w kręgosłup. Są one związane z nakłuciem opony twardej i wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego do przestrzeni zewnątrzoponowej. Ból pojawia się w ciągu 48 godzin po zabiegu i ustępuje samoistnie po kilku dniach. Najczęściej na ten skutek uboczny skarżą się osoby młode. Aby mu zapobiec stosuje się bardzo cienkie igły do nakłucia, a pacjentom zaleca się leżenie płasko przez kilkanaście godzin po zabiegu.

Znieczulenie podpajęczynówkowe a zewnątrzoponowe

Innym rodzajem znieczulenia miejscowego, które przypomina podpajęczynówkowe, jest znieczulenie zewnątrzoponowe. Różnice między nimi to przede wszystkim:

  • znieczulenie zewnątrzoponowe zaczyna działać wolniej,
  • wskazania do znieczulenia zewnątrzoponowego to operacje, które trwają kilka godzin,
  • możliwość podania kolejnej dawki leku przy znieczuleniu zewnątrzoponowym, dzięki czemu wydłuża się czas jego działania.

Zobacz dokładne porównanie obu znieczuleń:

ZNIECZULENIE ZEWNĄTRZOPONOWE ZNIECZULENIE PODPAJĘCZYNÓWKOWE
Miejsce wkłucia – odcinek lędźwiowy kręgosłupa

– odcinek piersiowy kręgosłupa

– odcinek szyjny kręgosłupa

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa między 3. a 4. (niekiedy między 4. a 5.) kręg lędźwiowy
Pozycja, a jakiej podaje się znieczulenie – na boku

– na siedząco

– na boku

– na siedząco

Początek działania znieczulenia Po około 15-20 minutach Bardzo szybki
Czas działania znieczulenia Można go przedłużać 2,5-3 godzin bez możliwości przedłużenia
Czy pacjent śpi w czasie znieczulenia Nie Nie
Czy można chodzić podczas znieczulenia Tak Nie
Czy występują bóle głowy po znieczuleniu Nie. Wyjątkiem jest nieumyślne przebicie opony twardej Bardzo rzadko mogą zdarzać się bóle głowy trwające 1-4 dni

Dodaj komentarz

Niemowlę, Pielęgnacja niemowląt

Test pieluszek jednorazowych

Dada, Pampers, Baby Dream, Toujours? Wpis o wyprawce noworodka oraz ten z porównaniem Dady i Pampersa sprawił, że zacząłem przeglądać różne testy pieluszek. Bliżej mi do praktyka niż teoretyka. Postanowiłem...

Czytaj dalej →
Waga w ciąży

Kobiece ciało po ciąży oczami taty

Po ostatnich dwóch luźniejszych tematach czas przejść do czegoś bardziej poważnego. Pozostaniemy jednak w temacie wagi. Tym razem jednak nie będzie o wadze niemowlaka. Ciąża i poród to ogromna zmiana...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo