Badania hormonalne – Wasz pierwszy krok w stronę leczenia niepłodności

Kiedy badania hormonalne?

Badania hormonalne wykonuje się w razie problemów z nieregularnymi miesiączkami oraz w diagnostyce niepłodności. Jeśli od ponad roku bezskutecznie staracie się o ciążę (chodzi o aktywne staranie min. 2-3 stosunki w ciągu tygodnia), dobrze jest wybrać się do lekarza, który zleci wykonanie podstawowych badań w kierunku zdiagnozowania problemu.

Pierwsza wizyta w klinice niepłodności. Na co się przygotować?

Podczas wizyty lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad z obojgiem partnerów. Warto się na niego przygotować. Dobrze jest zacząć od pytań w rodzinie – czy ktoś miał problemy z niepłodnością, czy jesteście urodzeni w terminie. Lekarz zapyta też o Wasze choroby – od dzieciństwa, po choroby w okresie dorosłym, przebyte zabiegi i operacje. Z pewnością padnie również pytanie o stosowane wcześniej metody antykoncepcji, styl życia (nałogi, stres), pojawienie się pierwszej miesiączki, kłopoty z libido, przyjmowane na stałe leki. Dobrze jest zabrać ze sobą dotychczasowe wyniki badań, a nawet książeczkę zdrowia. Spiszcie sobie również wszystkie swoje pytania i wątpliwości. Po wywiadzie i badaniu ginekologicznym oraz USG, lekarz zleci podstawowe badania.

Podstawowe badania hormonalne

Badania hormonów płciowych są jednym z pierwszych kroków w kierunku badań niepłodności. Oto lista najważniejszych hormonów, których poziom należy sprawdzić:

• FSH (folikulostymulina, folitropina) – hormon występujący w fazie folikularnej cyklu, pobudza dojrzewanie pęcherzyków i zmienia wyściółkę macicy,
• LH (lutropina, hormon luteinizujący) – powoduje pęknięcie pęcherzyka Graffa, z którego wydobywa się komórka jajowa,
• progesteron (luteina) – hormon odpowiedzialny za implementację zarodka i utrzymanie ciąży,
• prolaktyna – kontroluje laktację, zbyt wysoki poziom prolaktyny może doprowadzić do braku owulacji,
• estriadol – hormon płciowy odpowiedzialny za regulację cyklu owulacyjnego,
• testosteron – męski hormon, którego zbyt wysokie stężenie,
• T3 i T4 (trójjodotyronina i tyroksyna) – hormony tarczycy, których nadmiar prowadzi do problemów w ciąży i utrudnia zajście.

Tutaj warto zaznaczyć, że część hormonów płciowych trzeba badać w zależności od dnia cyklu, aby otrzymać miarodajne wyniki. Do laboratorium będziecie musieli więc udać się kilka razy w ciągu miesiąca, w zależności od fazy cyklu.

Jak zbadać poziom hormonów płciowych?

Na czym polegają badania hormonalne? W większości poziom hormonów płciowych otrzymamy w wynikach krwi, którą należy pobrać w laboratorium, wykonując tzw. profil hormonalny. Badania wykonuje się w odpowiednich fazach cyklu, część musi być wykonana na czczo, dla części nie ma to żadnego znaczenia. Zanim więc pójdziesz do laboratorium zrobić wszystkie badania od ręki, sprawdź, jak wykonać je prawidłowo.

Badania hormonalne. W którym dniu cyklu?

Kiedy wykonać badania hormonów? Wszystko zależy od dnia cyklu. W fazie folikularnej, czyli w okolicach 2-3 dniu cyklu, koniecznie trzeba wykonać badania FSH i LH, kiedy ich poziomy są najbardziej miarodajne. Można wykonać badanie krwi o każdej porze dnia i nie trzeba być na czczo – nie ma to żadnego wpływu na wynik. Natomiast badania prolaktyny, estrogenów i androgenów należy wykonać na czczo, a dzień wcześniej nie uprawiać sportu ani nie jeść obfitej kolacji. Badanie stężenia estriadolu najlepiej wykonać między 12. a 14. dniem cyklu, progesteron i prolaktyna w 21. dniu cyklu. Badania tarczycy można wykonywać bez względu na dzień cyklu, więc dobrze jest wykonać je przy okazji pozostałych pobrań.

Wyniki badań hormonów. Jakie prawidłowe?

Otrzymałeś wyniki badań hormonów. Sprawdź, jaki wygląda prawidłowy poziom hormonów płciowych. Pamiętaj, że podane wartości są uogólnione i mogą się różnić w zależności od laboratorium. Wszystkie wyniki badań koniecznie trzeba przeanalizować z lekarzem.

Badania hormonalne – poziomy FSH (folikulotropina):

• faza folikularna: 2,8-11,3 mIU/ml
• owulacja 5,8-21,0 mlU/ml
• faza lutealna: 1,2-9,0 mlU/ml

Obniżona zawartość FSH sprawia, że pod koniec fazy folikularnej nie dochodzi do owulacji. FSH pobudza bowiem dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych u kobiet. U mężczyzn natomiast FSH odpowiedzialny jest za spermatogenezę. Podwyższony poziom FSH jest zauważalny u kobiet w okresie menopauzy. Niska zawartość FSH może być związana z problemami z jajnikami lub niedoczynnością przysadki.

Badania hormonalne poziomy LH (lutropina):

• faza folikularna: 1,1-11,6 mIU/ml
• owulacja 17 – 77 mlU/ml
• faza lutealna: 0 – 14,7 mlU/ml

LH doprowadza do pęknięcia pęcherzyka jajnikowego i uwolnienia komórki jajowej, czyli owulacji.
Odpowiada również za przekształcenie ciałka żółtego. Zbyt niskie stężenie lutropiny również może sugerować, podobnie jak w przypadku FSH, niedoczynność przysadki mózgowej lub niedoczynność tarczycy. Zbyt duża ilość natomiast niewydolność jajników.

Badania hormonalne estrogeny:

• faza folikularna: 0 – 587 pmol/l
• owulacja 124 – 1468 pmol/l
• faza lutealna: 0 – 110 pmol/l

Do estrogenów zaliczamy trzy główne postacie tych hormonów występujące u kobiet: estron (E1), estradiol (E2) i estriol (E3) oraz wytwarzany w czasie ciąży estetrol (E4). Odpowiadają m.in. za kształtowanie się żeńskich narządów płciowych i piersi w czasie rozwoju płodowego i po porodzie, regulują cykl miesiączkowy. Wysoki poziom hormonu może się pojawiać u kobiet przyjmujących tabletki antykoncepcyjne, przy nadczynności tarczycy, guzów jajnikach, w nowotworach.

Badania hormonalne prolaktyna:

• Bez względu na cykl : 1,9 – 25 ng/ml

Poralktyna jest odpowiedzialna za laktację, dzięki której obniżona jest możliwość zajścia w ciążę podczas karmienia piersią. Jej zbyt wysoki poziom hamuje owulację. Wartości powyżej normy mogą świadczyć o niedoczynności przysadki mózgowej.

Badania hormonalne androgeny:

• Testosteron: 0,69-2,77 nmol/l
• Androstendionu: 2,7-5,8 nmol/l
• Dehydroepiandroesteindion 2,8-5,8 nmol/l

Badania hormonalne – Progesteron:

• faza folikularna: 0,6 – 3,6 pmol/l
• owulacja 1,5 – 5,5 pmol/l
• faza lutealna: 0,6 – 3,2 pmol/l

Ile kosztuje badanie hormonów płciowych?

Badania hormonów, w zależności od laboratorium, to koszt ok. 20-30 zł za poziom każdego hormonu. Za wszystkie badania nie zapłacimy więc prawdopodobnie więcej niż 200 zł. Do tej ceny koniecznie trzeba dodać jeszcze wizytę u specjalisty – zarówno pierwszą, w której lekarz zleci badanie, jak i następną, podczas której skonsultuje otrzymane wyniki badań.

Badanie hormonów kobiecych i u mężczyzn

Część hormonów występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, choć odpowiadają innym funkcjom organizmu. Badania hormonów u mężczyzn obejmują, obok testosteronu, również estrogeny (decydują o ruchliwości plemników), poziom luteiny ( reguluje produkcję progesteronu i pośrednio testosteronu), FSH (odpowiada za spermatogenezę), prolaktyny ( popęd płciowy, płodność) oraz progesteronu. Dla mężczyzn jednak prawidłowe wyniki są inne.

Prawidłowe wyniki – badania hormonów u mężczyzn:

• estrogeny 29-132 pomol/l
• testosteron 2,2-9,8 ng/m;
• luteina 1,1-7,0 ng/ml
• prolaktyna 1,5-19 ng/ml
• progesteron 02,-1,38 ng/ml
• FSH 1,7-12,0 ng/ml

Podstawowe badania w leczeniu niepłodności

Badania hormonalne to nie jedyne, które należy wykonać w pierwszej kolejności, kiedy od roku bezskutecznie staramy się o dziecko. Kobiecie lekarz zleci testy owulacji i PCT, USG narządów rodnych oraz sprawdzenie drożności jajowodów i wnętrza macicy. U mężczyzn, poza badaniami poziomu hormonów, wykonuje się badanie nasienia w kontekście liczby, budowy i żywotności plemników oraz wizytę u urologa, który sprawdzi budowę i drożność jąder. W większości przypadków już te pierwsze badania pokazują nieprawidłowości, które wyleczone, pozwalają na kontynuację starań o dziecko. W sytuacji, kiedy podstawowe badania nie wskażą przyczyny, następnym etapem w diagnostyce niepłodności są badania genetyczne.

Na czym polega test PCT?

Test PCT (inaczej test postkoitalny lub Simsa-Huhnera) pozwala ocenić, czy śluz produkowany przez szyjkę macicy nie jest przeszkodą w poczęciu. Badanie wykazuje, czy śluz nie jest agresywny, czyli czy nie znajdują się w nim przeciwciała, które uniemożliwiają plemnikom, przedostanie się do macicy. Badanie wykonuje się w ciągu 2-12 godzin po współżyciu, najlepiej w dniu owulacji. Dzięki temu można dodatkowo ocenić, czy w śluzie znajdują się plemniki. Lekarz ginekolog pobiera śluz do badań – cały zabieg przypomina nieco pobranie wymazu cytologicznego.

Na czym polegają testy owulacyjne?

Działanie testów owulacyjnych jest podobne do testów ciążowych – w tym przypadku test wykrywa inny hormon, czyli LH. Wiele par stosuje go podczas starań o ciążę, aby sprawdzić, czy dobrze mierzą cykl. W diagnostyce niepłodności to prosty, szybki i domowy sposób, aby sprawdzić, czy dochodzi do owulacji. Paski znajdujące się w produkcie zanurza się w próbce moczu. Testy owulacyjne można kupić w każdej aptece.

Badania hormonalne to podstawowa analiza naszego zdrowia, która pomoże rozpoznać przyczynę naszego problemu z płodnością. Konieczne jest wykonanie wszystkich poziomów hormonów płciowych, aby mieć pełen obraz naszego zdrowia. Podstawowe badania hormonalne najlepiej wykonać dopiero po roku aktywnych starań o dziecko, jednak nie brakuje par, które takie badania robią wcześniej lub później. Profil hormonalny możemy wykonać na własną rękę – ważne, aby jego wyniki skonsultować z lekarzem.