Hormon LH – za co odpowiada w organizmie?
Ludzka gonadotropina przysadkowa, czyli inaczej lutropina, LH lub luteina to hormon składający się z trzech części: podjednostek alfa i beta oraz części glikoproteinowej. W zależności od płci, ma ona odmienną funkcję. U kobiet stymuluje syntezę progesteronu, natomiast u mężczyzn testosteronu. Jej wydzielanie regulowane jest przez gonadoliberynę wydzielaną przez podwzgórze, a także zwrotnie hamująco przez testosteron i progesteron. Co to oznacza? Że duże stężenia tych dwóch hormonów hamują wydzielanie gonadoliberyny, a co za tym idzie również hormonu luteinizującego.
Hormon LH (luteotropina) wykazuje dużą zmienność pod kątem stężenia w organizmie, chociażby w trakcie cyklu miesiączkowego. Najwyższe wartości obserwowane są w okresie okołoowulacyjnym. Podwyższone stężenie hormonu LH obserwuje się ponadto u kobiet po menopauzie, a także w zespole policystycznych jajników i niewydolności jajników.
Jeżeli chodzi z kolei o LH w ciąży, odpowiada ono pośrednio za powstawanie i podtrzymywanie funkcji wydzielniczej ciałka żółtego i utrzymywanie odpowiedniego poziomu progesteronu. Główną rolą LH jest jednak regulowanie pracy jajników i jąder. U kobiet polega to na uwolnieniu pęcherzyka jajnikowego i stymulację syntezy progesteronu i estrogenów. Z kolei u mężczyzn lutropina reguluje czynności płciowe, przede wszystkim stymulując jądra do produkcji androgenów.
Poziom LH w cyklu
W fazie folikularnej (przedowulacyjnej) wydzielanie LH hamowane jest przez przysadkę i wysokie stężenie estrogenów, natomiast na około 48 godzin przed owulacją obserwuje się gwałtowny wzrost tego hormonu. Poziom LH podczas owulacji jest najwyższy w ciągu całego cyklu i może osiągać nawet 150 IU/l. Z kolei po owulacji obserwuje się ponowny spadek poziomu lutropiny, po to by przed samą menstruacją mógł on po raz kolejny wzrosnąć. Związane jest to z zanikiem ciałka żółtego i spadkiem poziomu estrogenów, co jest sygnałem do produkcji pęcherzyków pierwotnych niezbędnych do rozpoczęcia na nowo cyklu menstruacyjnego. A co jeżeli uda się zajść w ciążę? Poziom LH po zapłodnieniu utrzymuje się na wysokim poziomie.
Hormon LH – kiedy badać?
Ze względu na niezwykle ważną rolę, jaką odgrywa LH zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, jest to jeden z najczęściej oznaczanych hormonów płciowych. Jeżeli chodzi o wskazania do badania, wymienia się wśród nich przede wszystkim:
- diagnostykę i leczenie niepłodności,
- nieregularne miesiączki,
- podejrzenie hipogonadyzmu,
- zaburzenia przysadki mózgowej,
- podejrzenie uszkodzenia podwzgórza,
- podejrzenie obecności gruczolaka produkującego lutropinę,
- diagnostykę nieprawidłowego dojrzewania (zbyt wczesnego lub zbyt późnego),
- potwierdzenie menopauzy,
- przy podejrzeniu niewydolności jajników lub PCOS (zespół policystycznych jajników).
Wykorzystywany jest on również do monitorowania owulacji. Bowiem zachodzi ona około 24 godziny po osiągnięciu najwyższego stężenia przez hormon LH. Kiedy badać więc najlepiej poziom lutropiny? W przypadku mężczyzn można badanie to wykonać w dowolnym momencie, natomiast u kobiet najlepiej jego stężenie oznaczać mniej więcej około 13-15 dnia cyklu, kiedy to powinno ono osiągać najwyższe wartości.
Przebieg badania LH
Badanie LH wykonywane jest z surowicy krwi żylnej pobranej najczęściej z żyły łokciowej. Powinno się je wykonywać w godzinach porannych, najlepiej na czczo, czyli nie mniej niż 8-12 godzin po ostatnim posiłku. U kobiet w okresie rozrodczym hormon LH bada się jednorazowo w połowie cyklu (w celu monitorowania owulacji) lub też na początku i końcu cyklu (około 3 i 21 dnia). W tym drugim wypadku celem badania jest diagnostyka niepłodności. Z kolei u mężczyzn i kobiet po menopauzie można je wykonać w dowolnym momencie. Jeśli chodzi o badanie krwi, LH wykonywane jest często razem z oznaczeniem poziomu FSH, estradiolu, testosteronu i progesteronu, zwłaszcza jeżeli chodzi o diagnostykę niepłodności.
Warto również wspomnieć, że poziom LH można oznaczać także w moczu, co sprawdza się zwłaszcza w przypadku kobiet planujących potomstwo. W tym celu wykonywany jest test paskowy, który daje wyniki dodatnie przy stężeniu powyżej 40 mIU/ml. Tego typu testy, potocznie określane testami owulacyjnymi dostępne są bez recepty w każdej aptece. Mając na uwadze fakt, iż zapłodnienie możliwe jest tylko w krótkim czasie po owulacji, najlepiej wykonywać je przez kilka dni pod rząd. Dzięki temu precyzyjnie można określić moment owulacji, co zwiększa szansę na zajście w ciążę.
Lutropina (LH) – norma
W przypadku oznaczenia we krwi poziomu LH, wyniki uzyskuje się najczęściej już następnego dnia. Aby poprawnie je zinterpretować, warto wiedzieć jak zmienia się stężenie lutropiny w trakcie całego życia. Początkowo hormon LH jest praktycznie niewykrywalny i utrzymuje się na niewielkim poziomie aż do wieku około 8 lat, kiedy to wzrasta, ponieważ organizm przygotowuje się do okresu dojrzewania.
U dorosłych kobiet, jak już zostało wspomniane, LH zmienia się w ramach cyklu miesiączkowego i na stałe wzrasta dopiero po menopauzie, kiedy to jajniki przestają hamować jego nadmierną syntezę. U mężczyzn jego stężenie z kolei utrzymuje się na podobnym poziomie nawet w wieku starczym. Z tego względu, jeżeli chodzi o hormon luteinizujący norma różni się nie tylko ze względu na płeć, ale również etap cyklu miesiączkowego.
Gdy mówimy o LH, wynik prawidłowy powinien mieścić się w następujących przedziałach:
- u mężczyzn w zakresie 6-23 IU/l,
- u kobiet w okresie rozrodczym:
- faza przedowulacyjna 5-30 IU/l,
- okres okołoowulacyjny 75-150 IU/l,
- faza postowulacyjna 3-40 IU/l,
- u kobiet po menopauzie 30-300 IU/l.
Należy jednak pamiętać, że w zależności od metody jaką oznaczany jest hormon LH, norma może się nieznacznie różnić, dlatego zawsze należy brać pod uwagę opis otrzymany wraz z wynikiem badania.
Podwyższone stężenie hormonu LH
Jeżeli chodzi o hormon luteinizujący, nadmiar u kobiet może być związany z niewydolnością jajników, zwłaszcza jeżeli obserwuje się także podwyższony poziom FSH. Wśród przyczyn pierwotnej niewydolności jajników najczęściej wymienia się:
- niewykształcenie się jajników,
- wady chromosomalne jak np. zespół Turnera,
- niedobór 17-alfa-hydroksylazy,
- chemioterapię,
- choroby autoimmunologiczne,
- radioterapię.
Z kolei wtórną niedoczynność jajników obserwuje się w przebiegu:
- chorób nadnerczy,
- chorób tarczycy,
- zespołu policystycznych jajników (PCOS),
- guzów jajnika,
- gruczolaka przysadki.
Wysoki poziom jaki osiąga hormon LH u mężczyzn, również powinien stanowić powód do niepokoju i być konsultowany z lekarzem. Może bowiem być spowodowany:
- wrodzonymi wadami jąder,
- chorobami autoimmunologicznymi,
- przebytymi chorobami wirusowymi np. świnką,
- urazami,
- chemio i radioterapią,
- guzem zawierającym komórki zarodkowe.
Zafałszowane wyniki badań LH obserwuje się także przy stosowaniu niektórych leków, takich jak środki przeciwdrgawkowe (nalokson, klomifen itp.), które czasowo zawyżają poziom lutropiny.
Obniżone stężenie LH
Gdy chodzi o hormon luteinizujący, niedobór również stanowi powód do niepokoju. Świadczy on bowiem o nieprawidłowej pracy mózgu, a dokładnie podwzgórza lub przysadki. W większości przypadków skutkuje to niedoczynnością jajników i zaburzeniami płodności oraz cyklu menstruacyjnego. Z kolei u mężczyzn niskie LH odpowiada za problemy ze wzwodem, niskie libido, bezpłodność, zmiany głosu a także spadek siły mięśniowej. Zdarza się jednak, że za obniżone stężenie lutropiny odpowiadają stosowane przez pacjenta leki, takie jak digoksyny czy środki antykoncepcyjne.
LH w pytaniach i odpowiedziach
1. Co produkuje LH?
LH, czyli inaczej lutropina produkowana jest przez przysadkę mózgową, w wyniku stymulacji przez gonadoliberynę, syntetyzowaną przez podwzgórze. Z tego względu też LH określana jest jako gonadotropina przysadkowa.
2. Co podnosi LH?
U kobiet LH stymuluje syntezę progesteronu, z kolei u mężczyzn odpowiada ona za wzrost poziomu testosteronu.
3. Co oznacza wysokie LH?
W przypadku monitorowania cyklu miesiączkowego, wysokie LH oznacza owulację. Natomiast wartości przekraczające wartości prawidłowe mogą świadczyć o wielu różnych schorzeniach, związanych z niewydolnością jajników i jąder.
4. Co oznacza stosunek LH do FSH?
Ze względu na fakt, iż zarówno LH jak i FSH odgrywają kluczową rolę w diagnostyce problemów z płodnością, często oznaczany jest ich wzajemny stosunek. W warunkach prawidłowych powinien on wynosić 1:1. Mniejszy świadczy o niewydolności przysadki mózgowej, natomiast zwiększony o PCOS czyli zespole policystycznych jajników.
5. Jak zwiększyć LH?
W celu zwiększenia poziomu LH stosowane są specjalne leki, przepisywane tylko przez lekarza endokrynologa lub ginekologa. Jednym z takich preparatów jest Luveris, zawierający w sobie rekombinowany hormon ludzki. Także niektóre mieszanki ziołowe, pozytywnie wpływają na syntezę lutropiny. Warto jednak zawsze ustalić przyczynę jej obniżone poziomu, co daje najlepsze efekty leczenia.
6. Jak zmniejszyć LH?
Aby zmniejszyć poziom LH należy ustalić przyczynę źródłową jego występowania i wyeliminować ją.
7. Jak wzrasta LH w cyklu?
Na początku cyklu LH utrzymuje się na niskim poziomie, po to aby na kilka dni przed owulacją zacząć stopniowo wzrastać. Najwyższy pik obserwuje się około 24 godziny przed uwolnieniem komórki jajowej. Po owulacji poziom LH obniża się i dopiero na kilka dni przed krwawieniem miesiączkowym wzrasta, dając sygnał do uwolnienia pęcherzyków pierwotnych niezbędnych do kolejnego cyklu.
8. Jak się przygotować do badania LH?
Badanie powinno być wykonywane na czczo, czyli nie wcześniej niż 8 godzin po ostatnim posiłku. W przypadku kobiet w okresie rozrodczym, w zależności od wskazań do wykonania badania, należy je przeprowadzić w określonym dniu cyklu.
9. Pik LH – jak długo trwa?
Najwyższe wartości LH, obserwowane w okresie okołoowulacyjnym obserwuje się zaledwie przez około 24-36 godzin.
10. Jak szybko spada LH po owulacji?
Poziom LH gwałtownie spada praktycznie natychmiast po uwolnieniu komórki jajowej.
11. Czy LH rośnie w ciąży?
LH jest hormonem niezbędnym do utrzymania wczesnej ciąży, tuż po zapłodnieniu. Stymuluje on bowiem syntezę progesteronu i odpowiada za powstanie ciałka żółtego. W związku z tym brak spadku poziomu LH po owulacji może świadczyć o zapłodnieniu.
12. Czy badanie LH robi się na czczo czy nie?
Według ogólnych zaleceń, badanie LH powinno być wykonywane na czczo, najlepiej w godzinach porannych. Ważne jest to przede wszystkim jeżeli pacjent bierze leki, które mogłyby mieć wpływ na uzyskany wynik.
13. Jakie LH do inseminacji?
W przypadku inseminacji powinna ona być wykonywana w okresie piku LH, czyli wartości w zakresie 75-150 IU/l.
14. Przy jakim LH pęka pęcherzyk?
Pęcherzyk pęka w okresie tzw. piku owulacyjnego, w trakcie którego obserwuje się stężenie lutropiny we krwi w zakresie 75-150 IU/l.
15. Za co odpowiada LH?
U kobiet stymuluje syntezę progesteronu, natomiast u mężczyzn testosteronu. Po zapłodnieniu z kolei bierze udział w powstawaniu i podtrzymywaniu prawidłowego funkcjonowania ciałka żółtego.
