Borelioza u dzieci – Przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie boreliozy u najmłodszych

Borelioza u dzieci

Czym właściwie jest borelioza, określana również jako choroba z Lyme? To stosunkowo młoda jednostka chorobowa, ustanowiona dopiero w latach 80-tych XX wieku. Wywoływana jest jak już wspomnieliśmy przez niewielkie bakterie z rodziny Borrelia, które występują w środowisku zarówno w postaci krętów jak i cyst. Ze względu na fakt, iż może atakować różne narządy na raz, szczególnie zagrożenie stanowi borelioza dzieci. W ich przypadku dużo trudniej zachować odpowiednią profilaktykę, zważając na fakt iż maluchy jak i starsze dzieci uwielbiają przebywać na dworze i nie mają obaw przed chodzeniem po terenach, które mogą być siedliskiem kleszczy. Borelioza u dziecka stanowi również poważne wyzwanie diagnostyczne, chociażby ze względu na fakt, iż jej objawy często są mało specyficzne i pojawić się mogą nawet po kilku miesiącach od ugryzienia kleszcza. Jeżeli chodzi o odmiany boreliozy, wyjątkowo niebezpieczna jest neuroborelioza u dzieci, która może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń w mózgu młodego człowieka.

Jakie są przyczyny boreliozy?

Jakie są przyczyny pojawienia się tej choroby? Jak już wspomnieliśmy, borelioza wywoływana jest przez krętki Borrelia burgdorferi, które przenoszone są przede wszystkim przez kleszcze z gatunku Ixodes ricinus. Z tego względu przyjęło się ogólnie stwierdzenie, iż borelioza jest chorobą odzwierzęcą. Kleszcze obecne są zarówno na terenach zalesionych, jak również łąkach czy nawet miejskich parkach, a ich okres aktywności trwa praktycznie od wczesnej wiosny, aż do późnej jesieni. Do zakażenia dochodzi w momencie kiedy kleszcz po wbiciu się w skórę zaczyna do naszego krwioobiegu wypuszczać swoją ślinę, a wraz z nią zgromadzone w jelicie środkowym bakterie. Te trafiają wraz z krwią do różnych części naszego ciała, z czasem wywołując pierwsze objawy. Borelioza u dzieci w wieku szkolnym, które aktywnie spędzają czas na dworze i są narażone na ugryzienie kleszcza, nie powinna zatem stanowić zaskoczenia, w przeciwieństwie do zjawiska jakim jest borelioza u noworodka. Choć są to rzadkie, pojedyncze przypadki zdarza się, że do zakażenia dochodzi wewnątrzmacicznie, w wyniku transferu zakażonej krwi przez łożysko.

Objawy boreliozy u dzieci

Jak już zostało wspomniane, borelioza u dzieci często ma przebieg mało specyficzny, a objawy mogą pojawiać się nawet na długo po tym, jak doszło do ugryzienia przez kleszcza.

Rozwój choroby podzielić można na 3 etapy:

1. Wczesny ograniczony
2. Wczesny rozsiany
3. Późny

Pierwszym, najbardziej charakterystycznym objawem, który możemy zaobserwować zarówno u dzieci jak i u dorosłych jest tzw. rumień wędrujący (duża czerwona obwódka z białym kółkiem w środku). Niestety, objaw ten choć charakterystyczny, występuje jedynie u około 10-15% dzieci.

Pierwsze objawy boreliozy u dzieci, obserwowane po pewnym czasie od ugryzienia, które powinny wzbudzić niepokój rodziców to:

• Apatia,
• Szybkie męczenie się,
• Rozdrażnienie,
• Ból głowy,
• Sztywność karku,
• Bóle mięśniowo-stawowe,
• Bóle zębów,
• Zaburzenia koncentracji.

Są to jednak objawy mało specyficzne, które mogą występować fizjologicznie np. w okresie dojrzewania, dlatego w wielu przypadkach na ich podstawie diagnostyka w kierunku boreliozy nie zostaje rozpoczęta. W podobnym czasie mogą pojawić się również inne neurologiczne objawy boreliozy, w tym m.in. światłowstręt, problemy ze snem, symptomy przypominające ADHD, napady padaczki lub psychozy, a także porażenie nerwu twarzowego oraz nerwów obwodowych, a w skrajnych przypadkach nawet zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Co ciekawe, w niektórych przypadkach objawy boreliozy u dzieci to także problemy z zapaleniem pęcherza, a także regularnym krwawieniem miesiączkowym.

Sprawdź: Fakty i mity na temat boreliozy

W ostatniej fazie choroby często pojawiają się dodatkowo nietypowe skórne oznaki boreliozy u dzieci, wśród których najbardziej charakterystyczne jest zanikowe zapalenie skóry (bardzo często obserwowane u dzieci) oraz chłoniak limfocytowy w okolicach sutków czy małżowin usznych. W tym okresie też zaatakowane przez bakterie narządy ulegają nieodwracalnym uszkodzeniom.

Diagnostyka boreliozy u dzieci

Jak widać, zdiagnozowanie boreliozy na podstawie samych objawów jest wyjątkowo trudne, a czasem wręcz niewykonalne o ile nie pojawi się charakterystyczny rumień. Jeżeli jednak z jakiegoś powodu podejrzewana jest borelioza u dziecka, w pierwszej kolejności należy wykonać badania serologiczne w kierunku obecności w krwi pacjenta charakterystycznych przeciwciał przeciwko boreliozie. Badania te wykonywane są z krwi żylnej, a jeżeli podejrzewana jest borelioza u małych dzieci, także z krwi włośniczkowej. W krwi oznaczany jest poziom przeciwciał anty-Borrelia IgM oraz anty-Borrelia IgG. Jeżeli wynik okaże się prawidłowy, konieczne jest bardziej szczegółowe badanie na boreliozę u dziecka, w tym przede wszystkim:

• Western –blot,
• Wykrywanie materiału genetycznego bakterii metodą PCR.
• Badanie płyny stawowego (przy zgłaszanych bólach kostno-stawowych),
• Badanie PMR (płynu mózgowo-rdzeniowego) przy objawach neurologicznych.

Jak wygląda leczenie boreliozy u dzieci?

Leczenie boreliozy u dzieci opiera się podobnie jak u osób dorosłych na długotrwałej terapii antybiotykowej, inna jest jedynie dawka, która musi być dostosowana do wieku i wagi dziecka. Niektórzy lekarze zastanawiają się, diagnozując trudną jednostkę chorobową jaką jest borelioza u dzieci, jaki antybiotyk podać, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z maluchami. Lekami z wybory są w tym przypadku preparaty z grupy penicylin, tetracyklin, cefalosporyn lub ostatecznie makrolidów, np. amoksycyklina lub doksycyklina podawane pacjentom doustnie. Wyjątkiem jest neurologiczna borelioza u dzieci – leczenie w tym przypadku przebiega zwykle w warunkach szpitalnych, a leki podawane są dożylnie. Ile trwa kuracja u małych pacjentów? Zazwyczaj zadowalające efekty obserwowane są po około miesiącu terapii. Po pewnym czasie od jej zakończenia warto jednak wykonać badania kontrolne, co pozwoli zapobiec ewentualnemu nawrotowi choroby. Wbrew powszechnej opinii borelioza jest w pełni uleczalna, a im szybciej zostanie rozpoczęte leczenie, tym lepsze efekty są obserwowane.

Dowiedz się: Co skutecznie odstrasza kleszcze?

Powikłania po boreliozie u dzieci

Jeżeli chodzi o chorobę jaką jest borelioza u dzieci, skutki nieodwracalne obserwowane są przede wszystkim ze strony układu nerwowego młodego organizmu. Pozostałości po powikłaniach jakimi są chociażby zapalenie mózgu i opon mózgowych często uniemożliwiają samodzielne funkcjonowanie pacjenta aż do końca jego dni. Inne powikłania o których warto wspomnieć to m.in.:

• Anoreksja,
• Problemy ze wzrokiem,
• Zapalenie osierdzia,
• Kardiomiopatia rozstrzeniowa,
• Zespół poboreliozowy (nawracające problemy z pamięcią, zmęczenie, bóle głowy).

Borelioza u dzieci – zapobieganie

Ze względu na fakt, iż borelioza potrafi w dużym stopniu spustoszyć organizm młodej osoby, dużo mówi się o tym jak istotna w jej przypadku jest odpowiednia profilaktyka. Niestety, na chwilę obecną nie jest dostępna szczepionka przeciwko krętkom Borrelia burgdorferi, a zapobieganie zachorowaniu polega przede wszystkim na unikaniu ugryzienia przez kleszcze. Co robić by ich uniknąć? Po każdej wizycie na łące lub terenach zalesionych warto dokładnie obejrzeć dziecko, szczególną uwagę zwracając na zgięcia kończyn i okolice małżowin usznych, gdyż zwłaszcza te miejsca lubią być atakowane przez te niewielkie pajęczaki. Jeżeli jednak dojdzie do ugryzienia należy jak najszybciej usunąć kleszcza przy pomocy pęsety, uważając by został on wyjęty w całości. Wczesna reakcja w wielu przypadkach minimalizuje ryzyko zakażenia, ponieważ uwolnienie bakterii następuje zwykle po około 24 godzinach od ugryzienia.

Rodzice pytają o boreliozę u dzieci

1 Jak się zachowują dzieci chore na boreliozę?

Borelioza u dzieci często daje na tyle mało specyficzne objawy, iż są one niejednokrotnie mylone z innymi schorzeniami lub nawet objawami okresu dojrzewania. Rodzice najczęściej obserwują u swoich pociech:

• Niechęć do zabawy,
• Bóle głowy,
• Problemy z nauką i koncentracją,
• Bóle stawów i mięśni,
• Rozdrażnienie,
• Ospałość.

2 Czy borelioza u dzieci jest wyleczalna?

Borelioza u dzieci jak również u dorosłych to choroba, która przy odpowiednio zastosowanej terapii jest w pełni wyleczalna. Ważne jest jednak, by zastosować odpowiedni antybiotyk i nie przerywać zbyt wcześnie terapii, która powinna trwać minimum kilka tygodni. Im szybciej zostanie rozpoczęta, tym lepsze rezultaty będą obserwowane.

3 Jaki antybiotyk na boreliozę u dzieci?

W przypadku boreliozy u dzieci antybiotykami z wyboru są:

• Doksycyklina,
• Amoksycylina,
• Penicylina,
• Antybiotyki z grupy cefalosporyn,
• Makrolidy.