Cytologia w ciąży: kiedy zrobić? Jak wygląda badanie? Jak interpretować wyniki?

Cytologia w ciąży – jak wygląda badanie cytologiczne?

Czytając informacje na ten temat i zastanawiając się, co to jest i na czym polega cytologia, z pewnością można dojść do wniosku, że nie jest to nic, czego trzeba bardzo się bać. Cytologia w ciąży niczym nie różni się od tej, która jest wykonywana u kobiet, które nie znajdują się w tym stanie. Badanie cytologiczne w ciąży to nic innego jak pobieranie komórek z pochwowej części szyjki macicy. Ginekolog umieszcza w pochwie wziernik, po czym pobiera materiał do badania przy pomocy szpatułki bądź niewielkiej szczoteczki. Wkłada go do specjalnie przeznaczonego do tego celu płynu albo rozmazuje na przygotowanym wcześniej szkiełku. Wiele kobiet zastanawia się również czy cytologia boli. Jest ona bezbolesna, chociaż część pań może odczuwać dyskomfort. W żadnym wypadku nie zagraża też dziecku.

A co wykrywa cytologia? Dzięki takiemu badaniu można wykryć stan zapalny bądź objawy wskazujące na nowotwór. Czasami może wystąpić takie zjawisko jak cytoliza, czyli zmiany w obrębie komórek, a dokładniej ich rozpad. Wówczas ocena cytologiczna nie jest możliwa. Dochodzi do niej wtedy, gdy materiał do badania został nieodpowiednio pobrany bądź wystąpił błąd laboratoryjny. Niekiedy wynika także ze stanu zapalnego. W takim przypadku konieczne jest powtórzenie badania, a czasem zaleca się przed tą czynnością leczenie przeciwzapalne. U niektórych kobiet cytologia w ciąży powoduje plamienie. Jest ono niewielkie i dosyć szybko mija. Nie wpływa też w jakikolwiek sposób na rozwój dziecka. Jednak w razie, gdy krwawienie nie będzie ustępowało, trzeba koniecznie skontaktować się z lekarzem.

W sytuacji, w której wynikiem badań będzie zła cytologia, konieczne jest wykonanie następnego badania w terminie wskazanym przez ginekologa. Cytologia 3 grupa w ciąży świadczy o tym, że w wymazie są widoczne komórki dysplastyczne. Lekarz ustala czy nasilenie dysplazji jest małe, średnie czy duże. Przy małych zmianach ważne jest to, aby dokonywać kontroli i obserwacji jakichkolwiek zmian występujących na szyjce macicy, a kolejnymi kwestiami zająć się po porodzie. Natomiast w przypadku dużych zmian należy wykonać kolposkopię, gdy ciąża nie przekroczy 20. tygodnia.

Niektóre osoby mogą się również zastanawiać nad tym, czy wykrycie ciąży jest możliwe podczas takiego badania jak cytologia. Lekarz nie jest w stanie stwierdzić ciąży poprzez samo pobranie wymazu z szyjki macicy, natomiast w bardziej zaawansowanej ciąży zauważa charakterystyczne dla odmiennego stanu objawy.

Cytologia: kiedy robić cytologię w ciąży?

Kiedy wykonać cytologię? Profilaktycznie powinno się ją robić raz do roku u każdej zdrowej kobiety. Po wykryciu zmian chorobowych lub innym nieprawidłowym wyniku cytologii, lekarz zleca powtórzenia badania w określonym z góry czasie.

Cytologia szyjki macicy to ważne badanie także w ciąży. Za sprawą burzy hormonalnej szalejącej w organizmie przyszłej mamy zmiany chorobowe w obrębie szyjki macicy mogą szybciej się rozwijać. Cytologia w ciąży jest zalecana też przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Kiedy robić cytologię? Według wyznaczonych standardów opieki okołoporodowej już w czasie pierwszej wizyty w I trymestrze, czyli w 6.-8. tygodniu ciąży. Nie jest konieczna, jeśli kobieta wykonała to badanie w ciągu ostatnich 6 miesięcy, a wyniki były jednoznaczne.

Cytologia po porodzie powinna być wykonana po około 6 miesiącach. Zaleca się, aby była przeprowadzona po tygodniu od dnia zakończenia miesiączki, jeżeli kobieta zaczęła już miesiączkować.

Cytologia – wyniki i ich interpretacja

Wynik cytologii może być różny. Klasyfikacja Papanicolau jest dosyć stara i uważana za niewystarczającą w przekazaniu informacji na temat choroby. Ogólnie skala przedstawia się następująco:

• grupa I – w rozmazie znajdują się prawidłowe komórki nabłonka i nieduża liczba białych krwinek. Badanie należy powtórzyć za rok,
• grupa II – nie istnieje podejrzenie choroby. W rozmazie jest wiele histiocytów i limfocytów. Komórki nabłonkowe mają stan zapalny. Należy wdrożyć leczenie przeciwzapalne bądź estrogenami u starszych kobiet ze zmianami wstecznymi. Po leczeniu trzeba udać się na wizytę kontrolną,
• grupa III – w rozmazie są widoczne komórki prawidłowe oraz dysplastyczne. Istnieje podział w tej grupie na: IIIa – nie można mieć wówczas pewności, że w rozmazie na pewno są komórki wykazujące onkologiczne cechy czy są to komórki z objawami stanu zapalnego, IIIb – na pewno występują komórki dysplastyczne,
• grupa IV – widać komórki o cechach dysplazji oraz nowotworowe,
• grupa V – widoczne są liczne komórki nowotworowe.

Również warto wiedzieć, jak czytać wyniki cytologii w systemie Bethesda (TBS), który jest dużo bardziej dokładny i informuje o tym czy w rozmazie jest właściwy materiał do oceny cytologicznej:

• cytologia prawidłowa – w opisie zaznaczono jedynie prawidłowe komórki nabłonka gruczołowatego, czyli endocervix oraz płaskiego. Wynik jest prawidłowy. A co to jest endocervix? To prawidłowa błona śluzowa kanału szyjki macicy,
• cytologia prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym – badanie wykazało obecność komórek prawidłowych i niedużą liczbę komórek, które mają objawy stanu zapalnego, jaki może samoistnie ustąpić,
• cytologia prawidłowa ze stanem zapalnym – widoczne są pojedyncze leukocyty, komórki prawidłowe oraz takie, które świadczą o stanie zapalnym,
• AGUS/ASCUS, wynik nieprawidłowy – istnieją komórki zapalne, lecz nie ma komórek podatnych na nowotwór,
• obraz cytologiczny odpowiada Bethesda LSIL – w rozmazie są pojedyncze komórki, z jakich może powstać nowotwór. Zazwyczaj występuje ostry stan zapalny,
• obraz cytologiczny odpowiada Bethesda HSIL – w rozmazie jest bardzo dużo komórek, z których może powstać nowotwór.

Ile się czeka na wyniki cytologii? Zazwyczaj to 1-2 tygodnie, ale wszystko zależy od placówki, w której zostało wykonane badanie. Zła cytologia w ciąży zmusza kobietę do poddania się obserwacji lekarskiej. Wynik HSIL oznacza zmiany dużego stopnia, które wymagają stałej opieki lekarza oraz wprowadzenia odpowiedniej diagnostyki. Wynik ASCUS wymaga wykonania testu HR HPV, aby ocenić onkogenność wirusa, jakim zakażona jest przyszła mama.

Cytoliza a ciąża

Wykonując cytologię w ciąży (i nie tylko!) można spotkać się z pewnymi terminami, które nie dla wszystkich są jasne. Pierwszym z nich jest cytoliza komórek, czyli rozpad ich struktur. Do tego zjawiska dochodzi zazwyczaj po nieprawidłowym wykonaniu wymazu z pochwy. Niekiedy jej przyczyną jest również stan zapalny. Przy stwierdzeniu cytolizy należy powtórzyć badanie. Natomiast autoliza to rozkład zamierających lub obumarłych komórek. Jest niezbędna w wielu procesach fizjologicznych, które zachodzą w organizmie. Ważna jest też cytologia moczu – proste badanie, jakie pomaga wykrywać zmiany nowotworowe w nabłonku dróg moczowych.

Wyniki należy interpretować w ten sposób:

• obecność erytrocytowych wałeczków moczu – możliwość zapalenia kłębuszków nerkowych,
• obecność wałeczków nabłonkowych – uszkodzenie cewek nerkowych,
• obecność wałeczków ziarnistych – uszkodzenie miąższu nerkowego,
• obecność wałeczków leukocytowych – możliwość śródmiąższowego bądź odmieniczkowego zapalenia nerek,
• duża liczba erytrocytów wskazuje na krwiomocz, krwiomocz kłębuszkowy, pozakłębuszkowy,
• bakterie w osadzie moczu świadczą o zakażeniu układu moczowego,
• spora liczba leukocytów może wskazywać na zakażenie dróg moczowych,
• duża liczba nabłonków płaskich może świadczyć o zapaleniu dróg moczowych,
• wiele nabłonków okrągłych może wskazywać na uszkodzenie cewek nerkowych,
• wałeczki szkliste nie mają znaczenia diagnostycznego.

Komórki endocerwikalne

Interpretując wyniki cytologii, warto też wiedzieć, co to są komórki endocerwikalne, które wyściełają kanał szyjki macicy. Gdy w rozmazie cytologicznym widoczne są histiocyty, wtedy można mówić o odczynie histiocytarnym. Duża ilość histiocytów występuje wówczas, gdy doszło do stanu zapalnego i wydzielają się substancje o działaniu przeciwzapalnym, które zwalczają zakażenie.

Erytrocyty w cytologii

Liczne erytrocyty w cytologii mogą świadczyć o tym, że doszło do zakażenia pochwy bądź występuje stan zapalny. Ich obecność w badaniu cytologicznym u kobiet nie będących w ciąży może też wskazywać na to, że materiał został pobrany w trakcie menstruacji. W takich przypadkach cytologia musi zostać powtórzona.

Leukocyty w cytologii

Odczyn leukocytarny wykazany przez cytologię wskazuje na to, że w pochwie znajdują się liczne niedojrzałe leukocyty. Ich obecność w cytologii świadczy o tym, iż u kobiety występuje zapalenie pochwy. Biocenoza jako badanie jest stosowane w diagnostyce stanów zapalnych oraz dolnego odcinka dróg moczowych. Termin ten oznacza zbiór organizmów skoncentrowanych w danym obszarze i powiązanych ze sobą. To bakterie, a czasem pasożyty oraz grzyby. Leukocyty w pochwie są obecne poprzez odczyn zapalny lub krwawienie.

Liczne granulocyty w cytologii

Liczne granulocyty obojętnochłonne w cytologii są obecne w trakcie stanu zapalnego. Stanowią jeden z rodzajów białych komórek krwi. Badanie ich poziomu może być wskazane wtedy, gdy konieczna będzie ocena rozwoju infekcji.

Czym są zmiany reparacyjne w cytologii?

Zmiany reparacyjne w cytologii zazwyczaj są obecne przy zapaleniu szyjki macicy. Tego rodzaju zjawisko występuje często po porodzie. Aby dokładnie dowiedzieć się, co to są zmiany reparacyjne i na czym polegają w indywidualnym przypadku, należy zasięgnąć rady specjalisty.

Krwawienie po cytologii

Cytologia wykonywana zarówno w ciąży, jak i u kobiet nieciężarnych może powodować krwawienie. Plamienie po cytologii występuje zazwyczaj w wyniku kruchości szyjki macicy oraz podrażnienia. W trakcie ciąży kobiece ciało jest bardzo wrażliwe. Niewielkie krwawienie po cytologii to normalne zjawisko, do którego dochodzi dosyć często i bardzo szybko mija.

Ile kosztuje cytologia?

Badanie cytologiczne może być przeprowadzone bezpłatnie w ramach ubezpieczenia NFZ w publicznej placówce. Można również skorzystać z Rządowego Programu Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy. Wówczas w przypadku kobiet będących między 25. a 59. rokiem życia badanie jest wykonywane raz na 3 lata. Koszt tego badania w prywatnym gabinecie to 30-40 zł.

Nowością jest cytologia jednowarstwowa, dzięki której są większe możliwości diagnostyczne. Taka technologia to postęp w tej dziedzinie. Można ją wykonać w  poradni ginekologiczno-położniczej na NFZ oraz prywatnie. Cena badania w prywatnych gabinetach wynosi średnio ponad 100 zł. Cytologia jednowarstwowa zarówno u kobiet w ciąży, jak i nieciężarnych jest mniej popularna w Polsce od tradycyjnej i wykonywana tylko w niektórych placówkach.

[Zdjęcie główne: depositphotos.com]