Rotacyzm [rodzaje, przyczyny i ćwiczenia na rotacyzm]
Każdy z nas ma wśród swoich znajomych osobę, która ma trudności z wymawianiem litery R. Często dzieciom wydaje się to zabawne, ale z czasem się do tego faktu przyzwyczajają i wydaje im się to normalne. Zjawisko fonetyczne polegające na przejściu danej głoski na głoskę R jest nazywane rotacyzmem. I to właśnie jemu przyjrzymy się bliżej.
Rotacyzm w wielu językach
Nieprawidłowa wymowa R jest schorzeniem, które występuje w kilku językach na świecie. Można ją wyłapać m.in. w łacinie. Pierwotnie S uległo udźwięcznieniu do litery Z, a następnie przeszło w językowe R. Co za tym idzie, łacina wraz z końcem IV wieku p.n.e. całkowicie straciła spółgłoskę Z z alfabetu. Ciekawostką jest fakt, że Z znajdowało się pomiędzy F a H, aktualnie na tym miejscu znajduje się G.
Również w języku rumuńskim można zauważyć rotacyzm. Głoska L przeszła w głoskę R w miejscu pomiędzy dwoma samogłoskami. W średniowieczu w języku słoweńskim głoska Z przeszła w głoskę R również w pozycji pomiędzy dwiema samogłoskami. Ale dość historii, przejdźmy do meritum sprawy.
Rotacyzm – rodzaje
Jak już wspomniałam we wstępie, rotacyzm polega na nieprawidłowym wymawianiu głoski R. Istnieje wiele form tego schorzenia, co oznacza, że omawiana litera może być deformowana na wiele sposobów. Na początku skupmy się na rotacyzmie właściwym, czyli zniekształceniu litery R. W wyniku tego w wymowie powstaje głoska, która nie znajduje się w naszym języku. W tym przypadku przyczyn rotacyzmu jest wiele, więc wyróżniamy wiele rodzajów tej wady:
- wargowy – nazywany również labialnym. Wadliwa wymowa wynika z faktu drżenia obu warg lub tylko wargi dolnej w miejscu górnych siekaczy albo górnej wargi w pozycji przy dolnych siekaczach;
- międzyzębowy – znany także interdentalnym. W tym przypadku drży język w momencie wsunięcie między zęby;
- boczny – inaczej lateralny. Obserwujemy, że powietrze przechodzi pomiędzy górnym dziąsłem a boczną krawędzią języka dziecka/osoby dorosłej;
- policzkowy – bardzo rzadki przypadek. Rozpoznajemy go po tym, że drżą policzki w czasie wymawiania litery R;
- języczkowy – zwany uwularnym. Nietypowa wymowa wynika z drżenia małego języczka (w łacinie uvula). Ten rodzaj rotacyzmu jest najczęstszym przypadkiem. W języku niemieckim i francuskim jest to naturalna wymowa. Natomiast w języku polskim jest zaliczane do wad. Najczęściej występuje u osób posiadających korzenie na Pomorzu i w Poznańskiem;
- podniebienny – nazywany welarnym. W wyniku zbliżania się tylnej części języka do podniebienia miękkiego tworzy się spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna dźwięczna;
- gardłowy – powstający dźwięk wydobywa się z miejsca pomiędzy tylną ścianą gardła a obsadą języka;
- nosowy – w tym przypadku R jest wymawiane nosowo. Bardzo często ta wada jest połączona z nosową wymową również innych głosek;
- krtaniowy – głoska R jest realizowana przez krtań;
- językowo-wargowy – głoska R zostaje wymówiona w formie głoski językowo-wargowej;
- językowo-boczny – w ostatnim przypadku głoska R jest głoską boczną, często wymawianą poprzez jedno uderzenie.
Jak widać, rotacyzm właściwy ma wiele odmian. Dlatego nie powinniśmy odwlekać wizyty u logopedy, który w zależności od przyczyny wady wymowy dobierze odpowiednie ćwiczenia.
Wyróżniamy również pararotacyzm, w którego przypadku głoska R jest zastępowana inną polską głoską na przykład L, J, D, V, W. Natomiast całkowite opuszczanie głoski R w czasie wymowy nazywane jest mogirotacyzmem.
Ułożenie języka przy wymowie R
Myślę, że warto wiedzieć, w jaki sposób powinna prawidłowo powstawać głoska R, aby móc nawet na sobie sprawdzić, czy właściwie ją wymawiamy. Oczywiście w wymowie dziecka będziemy słyszeć nieprawidłowość, jednak nie zawsze będziemy umieli określić dokładną przyczynę wady.
Głoska R jest wytwarzana w wyniku subtelnych i szybkich uderzeń czubka języka w wałek dziąsłowy. Znajduje się on za górnymi zębami. Właściwe wytworzenie spółgłoski jest możliwe jedynie, kiedy język pozostaje szeroki (nie składa się), a jego boki są ułożone przy zębach trzonowych. W ten sposób tworzy stałą pozycję, jeżeli chodzi o nasadę języka. Natomiast przednia część języka pozostaje elastyczna i ruchliwa.
Rotacyzm – leczenie
Przyczyny rotacyzmu to niewłaściwe ułożenie języka przy wymowie R. Nam jako rodzicom, może się wydawać, że jest jedna przyczyna, więc wszystkie ćwiczenia wyglądają tak samo. Jednak po ilości rodzajów rotacyzmu właściwego widać, że jest zupełnie inaczej. Dlatego w leczeniu wady wymowy niezbędna jest konsultacja z poradnią logopedyczną. Już na pierwszym spotkaniu specjalista określi rodzaj rotacyzmu u dzieci i dobierze odpowiednie ćwiczenia, by przywrócić prawidłową wymowę.
Przyczyny rotacyzmu
Jak już wspomniałam w poprzednich akapitach, przyczyną omawianej wady wymowy jest niewłaściwe ułożenie języka. Jednak najważniejsza jest nieodpowiednia sprawność pod względem ruchowym czubka języka. W wyniku tego język nie może wykonywać delikatnych ruchów wibracyjnych, które są niezbędne do właściwego wypowiedzenia litery R. Bardzo ważna jest anatomiczna budowa języka. W przypadku kiedy jest on za duży lub zbyt gruby, to wykonanie ruchów prowadzących do odpowiedniego wypowiedzenia R jest wręcz niemożliwe. Tak samo jest w przypadku kiedy napięcie mięśniowe w języku jest za duże lub za małe, a także wędzidełko językowe okaże się za krótki i język jest ograniczony pod względem ruchów. Jednak to nie jedyny przyczyny rotacyzmu. Badania wykazały, że również problemy ze słuchem, opóźniony rozwój umysłowy czy ruchowy mogą prowadzić do wady wymowy.
Ćwiczenia na rotacyzm
Każda osoba jest indywidualnym przypadkiem, więc ćwiczenia na rotacyzm są dobrane specjalnie pod wadę i stopień wymowy danej osoby. Jednak pierwszy etap w większości przypadków wygląda tak samo. Początkowo są to ćwiczenia wstępne, które mają za zadanie doprowadzić czubek języka w stan wibracji. Przedstawię Wam kilka podstawowych ćwiczeń, które każdy z nas może wykonywać w domu:
- Nasz język leży swobodnie w jamie ustnej, a my rozciągamy go po szerokości, by oba brzegi dotykały zębów trzonowych, a następnie wysuwamy język w takiej szerokiej postaci;
- Umieszczamy brzegi języka pomiędzy zębami trzonowymi i delikatnie go żujemy. Pamiętajmy, by nie robić tego zbyt mocno, ponieważ możemy się zranić;
- Układamy język jak przy pierwszym ćwiczeniu – szeroko, by dotykał zębów trzonowych. Lekko rozchylamy wargi i wykonujemy wdechy i wydechy;
- Liczymy na początek górne zęby, a później dolne – oczywiście za pomocą języka. Jedno z najśmieszniejszych ćwiczeń, jednak przynosi efekty, ponieważ pracujemy całym językiem i rozciągamy go w każdą stronę;
- Układamy na czubku języka skrawek papieru i go zdmuchujemy;
- Szeroko ułożony język unosimy za górne zęby;
- Bardzo dobre efekty przynosi również szybkie wymawianie dziąsłowych głosek T i D oraz T, D, N przy szeroko otwartych ustach.
Oczywiście to są tylko przykładowe podstawowe ćwiczenia na rotacyzm. Na spotkaniach z logopedą dzieci pracują na wielu innych zadaniach, które pozwalają na wyćwiczenie języka i poprawienie wymowy dziecka. Rotacyzm jest wadą, którą praktycznie we wszystkich przypadkach można uleczyć poprzez regularne ćwiczenia i konsultacje z lekarzem.
Sprawdź: Jak nauczyć dziecko mówić?
[Zdjęcie główne: elements.envato.com]
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Jaka lektura była na maturze 2024? Uczniowie mieli niełatwe zadanie. Nowa formuła egzaminu może zaskoczyć
Co życzyć dziecku na Komunię? Co powiedzieć przy wręczaniu prezentu? Najlepsze propozycje
Menu na komunię. Jak przygotować przyjęcie komunijne w domu?
Pierwsza Komunia Święta – najpiękniejsze wiersze, cytaty i życzenia. Jaki tekst wybrać na uroczystość?
Przekroczenie limitu słów na egzaminie ósmoklasisty. Czym grozi? Uczniowie boją się utraty punktów z angielskiego
- Rodzice.pl
- Przedszkolak
- Zdrowie dziecka
- Rotacyzm [rodzaje, przyczyny i ćwiczenia na rotacyzm]
Hib – Co to takiego?
Hib (pełna nazwa: Haemophilus influenzae typu b.) jest bakterią. Swoim kształtem przypomina pałeczki. Łatwo można się nią zarazić. Zarażenie bakterią Hib nie jest jednoznaczne z chorobą. Bakteria Hib może przeczekać...
Czytaj dalej →Syrop z cebuli dla dzieci
Czy syrop z cebuli to cudowny lek? Kuchnia obfituje w inspiracje na mikstury wspomagające zdrowie – tradycyjny, znany od lat syrop z cebuli dla dziecka jest tego najlepszym przykładem. Cebula...
Czytaj dalej →Choroba sieroca: przyczyny, objawy oraz leczenie
Choroba sieroca bywa nazywana chorobą braku miłości. Z pozoru dziecko nią dotknięte funkcjonuje normalnie, wstaje co rano, bawi się z rówieśnikami, wykonuje swoje drobne obowiązki, lecz w głębi duszy małego...
Czytaj dalej →Krup u dzieci
Krup to poważna choroba, która może zakończyć się nawet śmiercią dziecka, nie należy więc ignorować jej objawów. Atakuje głównie dzieci pomiędzy szóstym miesiącem a piątym rokiem życia. Jakie są jej...
Czytaj dalej →Anemia u niemowlaka i starszych dzieci
Anemia u dzieci jest często występującym problemem. Jest objawem zmniejszonej ilości czerwonych krwinek i hemoglobiny we krwi. Zdarza się, że zostaje zauważona dosyć późno, ponieważ nie dawała niepokojących objawów. Zazwyczaj rozpoznawana jest...
Czytaj dalej →Bilans czterolatka
Twoje dziecko zdmuchnęło właśnie 4 świeczki na torcie? Nie zapomnij o jego badaniach bilansowych. Dzięki nim dowiesz się czy maluch prawidłowo się rozwija. Bilans czterolatka ocenia nie tylko stan jego...
Czytaj dalej →Jakie krostki na siusiaku u dziecka powinny martwić?
Wysypki u małych dzieci występują dosyć często. Mogą mieć różne przyczyny, a ich pojawienie się zawsze budzi niepokój u rodziców. Zdarza się, że u małych chłopców występują wysypki w okolicach genitaliów....
Czytaj dalej →Ribomunyl
Ribomunyl to lek immunostymulujący. Oznacza to, że jego głównym zadaniem jest wzmocnienie odporności u osób, które cierpią często na infekcje dróg oddechowych, gardła, nosa, a także uszu. Lek działa dzięki...
Czytaj dalej →Jak wzmocnić odporność u dzieci?
Małe dzieci wykazują znacznie mniejszą odporność niż nastolatki i osoby dorosłe. Układ odpornościowy kształtuje się przez pierwszych jedenaście lat życia, dlatego u maluchów nie jest on jeszcze w stanie w...
Czytaj dalej →Jak stawiać bańki?
Jak stawiać bańki? To pytanie zadaje ostatnio coraz więcej rodziców. Moda na ten zabieg powraca i znów zaczyna się cieszyć niezwykłą popularnością. Czy bańki rzeczywiście pomagają? Jak poprawnie je stawiać?...
Czytaj dalej →Trzydniówka u dzieci i niemowląt [objawy, leczenie, źródła zakażenia]
Szacuje się, że trzydniówka u dziecka występuje w 90% przypadków do drugiego roku życia, rzadko natomiast zdarza się po ukończeniu przez dziecko 4 lat. Trzydniówka u dzieci i niemowląt, fachowo...
Czytaj dalej →Wyniki morfologii krwi u dziecka i niemowlaka
Morfologia krwi u dzieci i niemowląt Morfologia krwi i badanie moczu są podstawowymi badaniami laboratoryjnymi pozwalającymi wykryć przyczynę wielu chorób. Zanim przystąpisz do analizy wyników musisz wiedzieć, że morfologia krwi...
Czytaj dalej →To rotawirus, nie grypa!
Większość rodziców świetnie zdaje sobie sprawę, kiedy ich dziecko atakuje rotawirus – ból brzucha, wymioty i gorączka to tylko niektóre z objawów. Rotawirusy są bardzo zjadliwe dla małych dzieci, a...
Czytaj dalej →Zapalenie ucha u niemowlaka i małego dziecka: przyczyny, objawy, leczenie
Wizja przewianego ucha u dziecka doprowadza Cię do rozpaczy? Zachowaj spokój. Zapalenie uszu to jedna z najczęstszych chorób wśród niemowląt i przedszkolaków, ale nie wynika to ani z przewiania, ani...
Czytaj dalej →Smecta: jak podawać dziecku? Jak dawkować lek?
Smecta to środek, który najszerzej jest znany ze względu na zastosowanie przy leczeniu biegunki. Ponadto jest to również lek stosowany przy stanach zapalnych żołądka, przełyku, okrężnicy oraz dwunastnicy. Smecta: jak...
Czytaj dalej →Kąpiel noworodka
Kąpiel noworodka osobiście kojarzy mi się z czymś bardzo ważnym, pełnym napięcia. Pamiętam, jak prawie 20 lat temu rodzice kąpali po raz pierwszy moją młodszą siostrę. Atmosfera, która tej kąpieli...
Czytaj dalej →Konflikt Serologiczny [Tabela, Objawy, Leczenie, Zastrzyk]
Konflikt serologiczny – pamiętam, że ten zwrot był pierwszym, który w czasie ciąży wprawił mnie w zakłopotanie. Kiedy zachodzi konflikt serologiczny? GRUPA KRWI RH+ RH- RH+ Brak Konfliktu Konflikt RH-...
Czytaj dalej →9 Księżniczek Disneya w roli mamy
Isaiah Keith Stephens na swoim Instagramie nazwał siebie Disney Mashup Guy. Nic więc dziwnego, że magazyn Cosmopolitan z okazji Dnia Matki poprosił go o przygotowanie grafik przedstawiających księżniczki (i jedną...
Czytaj dalej →