Kapacytacja plemników – czyli jak plemniki przygotowują się do zapłodnienia?

Co to jest kapacytacja plemników?

Wbrew pozorom plemniki w pochwie, do której trafiają w trakcie wytrysku nie są w 100% gotowe do zapłodnienia komórki jajowej. W trakcie długiej i trudnej drogi, którą muszą przebyć od pochwy, przez macicę, aż do jajowodu w którym dochodzi do zapłodnienia, muszą przejść proces „uzdatniania”, fachowo określany mianem kapacytacji plemników. Polega on w pierwszej kolejności na usunięciu białek z płynu nasiennego oraz na usunięciu specjalnej osłonki, zbudowanej ze sjaloglikoprotein, pokrywającej główkę plemnika. Dzięki temu możliwe jest odsłonięcie specjalnych receptorów umożliwiających plemnikowi połączenie się z komórką jajową. Kapacytacja plemników możliwa jest dzięki specjalnym enzymom, tzw. hydrolazom, obecnym w wydzielinie macicy w okresie okołoowulacyjnym. Dodatkowo powoduje to zwiększenie przepuszczalności błony plemnika dla jonów wapnia, co skutkuje zwiększeniem intensywności ich ruchu i przyspiesza dotarcie do komórki jajowej, dodatkowo ułatwiając ich fuzję. Dojrzewanie plemników w kobiecych drogach rodnych umożliwia zajście kolejnego istotnego dla zapłodnienia procesu, a mianowicie reakcji akrosomalnej.

Sprawdź: Jak zwiększyć ilość spermy?

Gdzie zachodzi zapłodnienie?

Zapłodnieniem nazywamy proces połączenia się plemnika z komórką jajową. Jest ono możliwe tylko wtedy, gdy zajdą ku temu sprzyjające okoliczności. Do stosunku musi zajść w okresie okołoowulacyjnym, gdy warunki w drogach rodnych kobiety sprzyjają podróży plemników do komórki jajowej. Gdzie zachodzi zapłodnienie u człowieka? Najlepsze warunki ku temu są w bańce jajowodu. Mechanizm zapłodnienia obejmuje jednak nie tylko samo połączenie się komórki jajowej z plemnikiem, ale również liczne procesy je poprzedzające, jak chociażby kapacytacja. Ile trwa więc całe zapłodnienie? Tak naprawdę proces zapłodnienia u człowieka może trwać od kilku godzin nawet do kilku dni. Jak to możliwe? Plemniki są zdolne do zapłodnienia przez około 2 do 4 dni od stosunku, mogą więc chwilę poczekać na pojawienie się komórki jajowej, która uwolniona z jajnika w wyniku owulacji wędruje jajowodem w kierunku macicy. Gdy wreszcie plemnik i komórka jajowa spotkają się, dochodzi do sforsowania pierścienia promienistego komórki jajowej przez jeden z plemników i w wyniku reakcji akrosomalnej do zapłodnienia komórki jajowej.

Dowiedz się: Ile żyją plemniki?

Test migracji plemników

Prawidłowa kapacytacja nasienia, a właściwie znajdujących się w nim plemników, jest kluczowa dla tego, by proces zapłodnienia mógł zakończyć się sukcesem. Dlatego też w przypadku problemów z płodnością, istotną rolę w diagnostyce mężczyzn odgrywa test migracji plemników, który może być wykonany równolegle z ogólnym badaniem nasienia. Ma on na celu ocenę zdolności plemników nie tylko do wydostania się z płynu nasiennego, wraz z którym trafiają do wnętrza pochwy, ale również sprawdza ruch plemnika w śluzie szyjkowym. Jak wygląda badanie nasienia? Niewielką ilość nasienia umieszcza się w próbówce i pokrywa specjalnym podłożem, przypominającym swoją strukturą i właściwościami śluz szyjkowy. Prawidłowe plemniki powinny bez problemu przejść przez nie i znaleźć się na powierzchni. Dlatego też po upływie godzinnej inkubacji w warunkach przypominających naturalne środowisko dróg rodnych kobiety, dokonuje się oceny jaki odsetek plemników wykazuje zdolność do przejścia przez śluz, a tym samym dotarcia do komórki jajowej. Test taki najczęściej przeprowadzany jest w klinikach leczenia niepłodności, a jego cena waha się od 100 do 300 złotych.

Sprawdź: Jaki wpływ ma sperma na organizm kobiety?

Kapacytacja plemników przy in vitro

Nieco zmodyfikowany test Swim Up, czyli test migracji plemników, wykonywany jest również w ramach przygotowań do procedury wspomaganego zapłodnienia, takiego jak inseminacja czy in vitro. W tym celu uzyskane nasienie wiruje się w specjalnych warunkach, a nadsącz, zawierający najbardziej żywotne plemniki poddaje się testowi migracji. Prawidłowe plemniki wykorzystuje się do dalszych procedur, do których należy m.in. kapacytacja in vitro, niezbędna do tego by sam zabieg zakończył się sukcesem. Polega ona na umieszczeniu wyselekcjonowanych plemników na specjalnej pożywce, gdzie zachodzą procesy identyczne do tych, które w warunkach fizjologicznych miałyby miejsce w pochwie i macicy kobiety. Dopiero gdy kapacytacja plemników in vitro dobiegnie końca możliwe jest ich umieszczenie na pożywce zawierającej komórki jajowe i zapłodnienie in vitro.