Plemniki – budowa, żywotność. Co sprzyja plemnikom, a co im szkodzi?

Plemniki – budowa

Dojrzały, w pełni gotowy do spełniania swoich funkcji plemnik, składa się z główki i witki, w której możemy wyróżnić szyjkę, wstawkę, część główną i końcową. Budowa plemników jest ważna w kontekście niepłodności i badania morfologii plemników. Ocenie podlega wtedy kształt (regularny, owalna główka), wyraźność akrosomu (od 40% do 70%), grubość witki, jej rozstawienie względem główki i wiele innych czynników. Jeśli wyniki badań spermy są nieprawidłowe, mówimy o teratozoospermii – oznacza to, że w nasieniu jest zbyt mało plemników o prawidłowej budowie. Do niedawna, dla WHO minimum to było 14%, obecnie wymagane jest jedynie 4 %. Lekarz opowie Wam, jak powinny wyglądać prawidłowo rozwinięte plemniki. Ich budowa ma znaczenie w walce o płodność. Produkcja plemników odbywa się w jądrach. Dojrzewanie plemników, zwane spermatogenezą trwa 72 dni.

Sprawdź: Jak przebiega kapacytacja plemników?

Plemniki – żywotność

Ile żyją plemniki? Od 5 minut do nawet 5 dni. Wszystko zależy od warunków, w których przebywają. Ich wyjątkowa delikatność sprawia, że na zewnątrz (np. prześcieradle, podłodze) nie przeżyją więcej, niż kilkanaście minut. Żywotność plemników w pochwie to nawet 3-5 dni. Najlepsze dla nich warunki są podczas owulacji – wtedy w pochwie panuje środowisko zasadowe, a śluz wytwarzany w szyjce macicy sprawia, że plemnikom łatwiej dotrzeć do komórki jajowej. Niestety, w nasieniu może się znaleźć nawet prawie miliard plemników i wszystkie mogą być niewystarczająco silne, aby dotrzeć do „mety”. Ten trudny dla plemników etap ma jednak swoje uzasadnienie – dzięki niemu do komórki jajowej dojdzie tylko ten najsilniejszy, który da maksymalne szanse na zdrowy płód.

Co zabija plemniki?

Na zewnątrz? Powietrze, zła temperatura, detergenty. Co zabija plemniki w pochwie? Kwaśne środowisko, białe krwinki i czas. W ciele mężczyzny plemniki nie lubią wysokich temperatur (dlatego są też w mosznie, na zewnątrz organizmu), ale za to dobrą dietę (m.in. białko, witamina C, DHA, koenzym Q10) i umiarkowany ruch. Niekorzystny wpływ alkoholu na plemniki też jest bardzo szeroko znany – dlatego starając się o ciążę, unikaj używek, również kawy i papierosów. Plemnikom nie sprzyja też przegrzewanie jąder (np. gorące kąpiele) i siedzący tryb życia, stres, brak snu, nadwaga. Jakość plemników przekłada się na ich żywotność, a co za tym idzie – szansę na zapłodnienie.

Kiedy badanie nasienia?

Badanie nasienia jest konieczne w przypadku diagnozowania przyczyny bezpłodności. Jeśli staracie się już o dziecko jakiś czas (powyżej roku aktywnych prób) i niestety, dwie kreski na teście nadal się nie pojawiają, czas zrobić coś w tym kierunku. Warto udać się do lekarza i kliniki niepłodności i wykonać kilka podstawowych badań – dotyczy to zarówno przyszłego taty, jak i mamy.

Mini słowniczek problemów z nasieniem

• apermia – brak ejakulatu,
• astenozoospermia – nieprawidłowa ruchliwość plemników,
• azoospermia – brak plemników w ejakulacie,
• hipospermia – brak właściwej objętości ejakulatu,
• oligozoospermia – obniżona liczba plemników,
• seminogram/spermiogram – badanie nasienia,
• teratozoospermia – nieprawidłowa budowa plemników,
• MSOME-6600 – technika pozwalająca na obserwację budowy plemnika,
• Test SCD – test wykrywający defragmentacje DNA w plemnikach,
• Test HBA – test badający odsetek plemników zdolnych do zapłodnienia,

Plemniki w moczu – przyczyny

Poejakulacyjne badanie moczu (PEU) to badanie pozwalające na zdiagnozowanie tzw. wytrysku wstecznego, stosowane w leczeniu męskiej niepłodności. Znalezienie plemników w moczu może być wyjaśnieniem niewielkiej obecności spermy podczas wytrysku. Plemniki w moczu pojawiają się poprzez nieprawidłowo działający zwieracz wewnętrzny cewki moczowej, który odpowiada za blokadę możliwości przedostawania się nasienia do pęcherza. Powoduje to sytuację, w której nasienie nie jest wyrzucane na zewnątrz (lub jest wyrzucane w małej ilości) podczas orgazmu, a pozostałość miesza się z zawartością pęcherza – plemniki są w moczu. Przyczyny to m.in. cukrzyca, zażywanie niektórych leków oraz leczenie chorób gruczołu krokowego. Nad badaniem poejakulacyjnym moczu muszą zastanowić się mężczyźni, którzy mają niewielkie wytryski (mniej niż 1 ml ejakulatu), ale nie stwierdzono u nich hipogonadyzmu.

Wiedza dotycząca produkcji plemników, ich dojrzewania i żywotności jest nam potrzebna, żeby zwiększyć szansę na zajście w ciążę. Niestety, dzisiejszy tryb życia wpływa na nasze możliwości poczęcia dziecka. Staranie się o powiększenie rodziny to dobry moment, aby przyjrzeć się swoim nawykom – w końcu ciąża to wyjątkowy stan, wymagający bardzo higienicznego trybu życia, tak samo jak pojawienie się w rodzinie nowego człowieka. To wyzwanie, które wymaga świetnej formy od obu rodziców, a w późniejszym czasie, również pokazywania dobrego przykładu swoim dzieciom. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, czas dla siebie na relaks i własne pasje – to jest to, czego potrzebuje każdy człowiek. Zadbajcie o to już teraz.

Sprawdź: Zapalenie jąder a bezpłodność