Jaki jest prawidłowy przyrost wagi w ciąży? [TABELA] Ważne wskazówki dla zdrowia mamy i dziecka

Przyrost wagi w ciąży

Każda mama, która martwi się, że w porównaniu do ciężarnych koleżanek przybiera zbyt szybko lub zbyt wolno, powinna wiedzieć, że prawidłowy przyrost wagi w ciąży to kwestia indywidualna. Istnieją odpowiednie przeliczniki, które pozwalają sprawdzić, czy nabywane kilogramy mieszczą się w normie. Wszystkie bazują na wadze sprzed ciąży i są związane z posturą przyszłej mamy.

Należy pamiętać, że przybieranie na wadze w ciąży jest procesem zupełnie naturalnym i absolutnie nie jest to czas wdrażania diet odchudzających. Z drugiej jednak strony, wbrew obiegowej opinii, ciąża nie powinna być też okresem w którym przyszła mama zupełnie nie przejmuje się wskazówkami na wadze. Zbilansowana dieta i odpowiednia ilość aktywności fizycznej są tak samo istotne w czasie ciąży, jak i na co dzień i nie wolno o nich zapominać. Prawidłowe tycie w ciąży pozwala lekarzowi prowadzącemu stwierdzić, czy kobieta odżywia się odpowiednio i czy przypadkiem nie ma wskazań do pogłębionych badań tarczycy czy w kierunku cukrzycy ciążowej.

Kilogramy w ciąży dzielą się na te, które “znikają” niemal natychmiast po porodzie i na takie, które znikają stopniowo w okresie połogu i następujących tygodni. Te pierwsze są związane z masą dziecka, łożyska, wodami płodowymi. Wkrótce po porodzie młodej mamie ubywa także płynów z organizmu: nadmiaru krwi (w ciąży przybywa jej ok. 2 litrów) i zatrzymanej w ostatnich tygodniach ciąży – wody. W późniejszym okresie zaczyna ubywać nabytej w ciąży tkanki tłuszczowej, szczególnie, jeśli przyszła mama karmi piersią.

Generalna zasada dotycząca prawidłowego przyrostu masy w ciąży mówi, że im szczuplejsza kobieta, tym więcej w ciąży powinna przybrać. Kobiety, których wskaźnik BMI przed ciążą był prawidłowy, powinny przybrać nawet kilkanaście kilogramów. Tymczasem panie o BMI w górnych granicach mają “margines” nie większy niż kilka kilogramów.

Tabela wagi w ciąży

Waga w czasie ciąży jest ściśle kontrolowana przez lekarza prowadzącego, który przy każdej wizycie zapisuje aktualny jej status. W ten sposób wszelkie nieprawidłowości są zawczasu wyłapywane, a następnie odbywają się poszukiwania ich przyczyny. Każda przyszła mama powinna także samodzielnie kontrolować swoją wagę tydzień po tygodniu. Warto w tym celu pytać swojego lekarza o to, ile powinno się przytyć w poszczególnych tygodniach ciąży, aby mieć pewność i komfort psychiczny, że wszystko postępuje zgodnie z planem. Oczywiście drobne odstępstwa od wskazań lekarskich nie są powodem do niepokoju. Każda ciąża jest inna i w ocenie tego, czy przebiega prawidłowo należy uwzględnić wiele czynników, w tym wagę wyjściową matki, jej posturę, tryb życia, a nawet porę roku.

Obliczanie wagi w ciąży jest zatem odrobinę trudniejsze niż w przypadku zwykłego wskaźnika BMI. Z tego powodu internetowe kalkulatory i tabele pozostawiają spory margines. Najlepszym sposobem aby kontrolować przyrost wagi w ciąży w kolejnych tygodniach jest zatem bycie pod opieką lekarską i/lub położnej. To, co warto jeszcze zapamiętać to fakt, że chociaż ciąża zmienia kobiece ciało, nie jest sama w sobie powodem powstawania nadwagi. Kobiety, które znacznie przybrały w ciąży i mają problemy ze zrzuceniem nadmiarowych kilogramów w późniejszym okresie, najczęściej już przed ciążą miewały problemy z utrzymaniem wagi. Nie jest zatem prawdą, że każda ciąża musi wiązać się z otyłością.

Waga w ciąży – trymestry

Prawidłowe przybieranie na wadze w ciąży rozpatruje się w perspektywie tygodniowej, ale przede wszystkim – trymestrowej. Waga w pierwszym trymestrze według zaleceń lekarskich nie powinna być zwiększona bardziej, niż o 2-3 kilogramy w stosunku do okresu przed ciążą. Dla pań z prawidłowym BMI przed ciążą norma wynosi ok. 1,5 kg. Pod koniec I trymestru dziecko waży kilkanaście gramów, a łożysko ok. 50 gramów, z kolei zapotrzebowanie energetyczne płodu nie wynosi więcej jak 1,5 g białka dziennie. Jak widać nie ma zatem fizjologicznego powodu, dla którego waga musiałaby w tym okresie drastycznie się zwiększać.

Wiele przyszłych mam cierpi w I trymestrze z powodu intensywnych wymiotów, jadłowstrętu i innych dolegliwości żołądkowych. W konsekwencji może to prowadzić nawet do utraty wagi w stosunku do tej sprzed ciąży. To także pozostaje w granicach normy, jeśli utrata wagi nie jest znaczna (wynosi maksymalnie kilka kilogramów), nie jest związana z odwodnieniem i skrajnym wyczerpaniem organizmu, a lekarz prowadzący nie ocenia jej jako zagrażającej zdrowiu matki i dziecka.

Waga w drugim trymestrze zmienia się szybciej, ponieważ potrzeby dziecka znacznie się zwiększają. Pod koniec tego etapu ciąży będzie ono ważyć około 1 kilograma, a płyn owodniowy zwiększy swoją objętość do 0,5 litra. W II trymestrze ciąży większość przyszłych mam obserwuje zatem skokowy przyrost wagi, wynoszący nawet po 0,5 kg tygodniowo. Waga w trzecim trymestrze ciąży może zmieniać się równie dynamicznie, jednak to już nie za sprawą szybkiego przyrastania masy dziecka (w ostatnich tygodniach ciąży nie zwiększa się ono znacząco), ale magazynowania przez organizm mamy wody do produkcji krwi i mleka,  zwiększania się piersi. III trymestr ciąży często wiąże się także z zaparciami, które “sztucznie” mogą podwyższać wagę ciała.

Powyżej prezentujemy ogólną tabelkę pokazującą przyrost wagi w ciąży w zależności od BMI przyszłej mamy z okresu przed ciążą.

Co powinno Cię zaniepokoić?

Kontrola wagi w ciąży to podstawowy wskaźnik tego, czy wszystko jest w porządku. Zarówno zbyt szybki przyrost masy, jak i zbyt wolny powinien wzbudzić nasz niepokój. Za zbyt szybki przyrost wagi uważa się przybieranie więcej, niż 1 kilograma tygodniowo (u osób z wysokim wyjściowym BMI – nawet 0,5 kg) lub nagłe przybranie niemal z dnia na dzień. Ten drugi przypadek może być związany ze stanem zapalnym lub chorobowym zatrzymaniem wody (np. ze względu na nerki) i przeważnie towarzyszy mu opuchlizna twarzy i łydek. Taka sytuacja wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem.

Odpowiednia waga w ciąży nie powinna być też zbyt niska. Jeśli mijają kolejne tygodnie ciąży, a wskazówki na naszej wadze nie pokazują żadnego postępu lub wręcz tracimy kilogramy, to także powinno być powodem do niepokoju. Wyjątkiem jest I trymestr ciąży, jeśli wiąże się z intensywnymi wymiotami – w takiej sytuacji utrata wagi (nie większa, niż parę kilo) jest naturalna i w większości przypadków wszystko wraca do normy w II trymestrze.

Nadwaga w ciąży

Nadwaga w ciąży wbrew pozorom nie sprzyja urodzeniu dużego dziecka. Dzieje się tak, ponieważ nadwadze często towarzyszy nadciśnienie, a to utrudnia dostarczanie składników odżywczych dziecku. Nadciśnienie to jednak nie jedyna choroba, która wiąże się z otyłością w ciąży. Nadmiar kilogramów może powodować wzmożone bóle kręgosłupa, sprzyjać powstawaniu żylaków i obrzęków, utrudniać oddychanie, a także komplikować akcję porodową. Przyszłe mamy z nadwagą mogą też słabiej odczuwać ruchy dziecka, przez co zbyt późno odbierają niepokojące sygnały (jak zbyt słabe lub zbyt intensywne ruchy). Nadwadze może także towarzyszyć cukrzyca ciążowa, chociaż w tym przypadku to raczej cukrzyca jest powodem nadwagi, a nie odwrotnie, jak ma to miejsce w przypadku nadciśnienia.

Niedowaga w ciąży

Prawidłowe BMI mieści się w przedziale od 18,5 do 24,9. Jeżeli jest niższe na początku ciąży, a przyszłej mamie nie uda się zmienić nawyków żywieniowych, może to prowadzić do komplikacji zdrowotnych zarówno jej, jak i dziecka. Dzieci mam z niedowagą często miewają kłopoty o podłożu neurologicznym i rodzą się przedwcześnie. Ciężarne z niedowagą są bardziej podatne na anemię, cierpią z powodu bólów głowy i osłabienia, a w dłuższej perspektywie po ciąży mogą obserwować skutki awitaminozy, takie jak wypadanie włosów, dużą łamliwość paznokci, problemy hormonalne, a w wieku dojrzałym – osteoporozę.

Należy jednak pamiętać, że niedowaga jest powiązana z niedożywieniem, ale niedożywione mogą być także ciężarne (a przez to ich dzieci) o prawidłowej wadze i nadwadze. Zbilansowana dieta w ciąży powinna bowiem bazować na odpowiedniej podaży składników odżywczych i ogólnej kaloryczności. Zaburzenie tych proporcji (np. spożywanie odpowiedniej dawki kalorii, ale w postaci fast foodów lub na odwrót – spożywanie zdrowych produktów, ale o zbyt niskiej zawartości energetycznej) może skutkować poważnymi konsekwencjami.

Rodzice pytają o przyrost wagi w ciąży

Ile powinno się przytyć w ciąży?

To, ile kilogramów powinna przybrać każda przyszła mama w ciąży jest kwestią indywidualną. Odpowiedni przedział dla poszczególnych trymestrów obliczany jest na podstawie BMI kobiety sprzed ciąży; tego, czy ciąża jest pojedyncza czy mnoga, a także z uwzględnieniem różnych zmiennych, jak pora roku czy przebyte w ciąży choroby. Ogólne wytyczne lekarzy wskazują, że im szczuplejsza kobieta, tym więcej kilogramów w ciąży powinna przybrać. Bieżąca kontrola wagi ciężarnej powinna odbywać się w ramach co miesięcznych wizyt u lekarza.

Jak obliczyć BMI w ciąży?

BMI w ciąży jest trudniejsze do obliczenia, niż “normalne”. Należy bowiem uwzględnić tydzień ciąży i dodatkowe zmienne, których obliczając zwykłe BMI (waga podzielona przez wzrost do kwadratu) nie bierze się pod uwagę. Dlatego w tym celu przygotowano specjalne kalkulatory lub tabele z przyrostem kilogramów.

Kiedy jest największy przyrost wagi w ciąży?

Największy przyrost wagi w ciąży przypada na trymestr drugi i początek trzeciego. Zarówno na początku ciąży, jak i w ostatnich tygodniach obserwuje się spowolniony przyrost masy ciała lub wręcz zatrzymanie wagi na określonym poziomie.