Komórki macierzyste: mamy klucz do długowieczności?
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej po raz pierwszy znalazły zastosowanie dokładnie 30 lat temu. Prof. Eliane Gluckman wykonała pierwsze przeszczepienie w schorzeniu hematologicznym u dziecka cierpiącego na anemię Fanconiego. Tym samym udowodniła, że z pomocą komórek macierzystych można odbudować układ hematologiczny.
Komórki macierzyste: zastosowanie
Pionierskie przeszczepienie komórek macierzystych przez prof. Eliane Gluckman zapoczątkowało nowy rozdział w dziedzinie medycyny regeneracyjnej i transplantologii. I choć w 1988 roku lekarze nie potrafili odpowiedzieć na wiele pytań dotyczących zastosowania komórek macierzystych, dziś wiemy o nich coraz więcej.
Jeszcze 10 lat temu mówiło się o zastosowaniu komórek z krwi pępowinowej przede wszystkim w leczeniu białaczki. Dziś lekarze upatrują w nich szansę na poprawę sytuacji pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym, autyzmem, a także leczących się z powodu zawału mięśnia sercowego. Obiecujące są też wyniki badań nad zastosowaniem tego typu komórek w leczeniu chorób autoimmunologicznych.
Kolejną ekscytującą kwestią jest możliwość zastosowania ich w terapiach genetycznych, np. przy zaburzeniach poziomu hemoglobiny. Posiadamy dowody potwierdzające skuteczność tego rodzaju metod w odbudowie i niwelowaniu wad genetycznych. Przyszłość wygląda zatem bardzo obiecująco. – mówi prof. Eliane Gluckman.
Obecnie prowadzone są badania nad zastosowaniem komórek macierzystych w:
- leczeniu cukrzycy;
- chorobach neurologicznych takich jak choroba Parkinsona, pląsawica Huntingdona i stwardnienie zanikowe boczne;
- urazach rdzenia kręgowego;
- leczeniu stwardnienia rozsianego;
- leczeniu białaczki;
- naprawie uszkodzeń chrząstek i ścięgien;
- przy zawale mięśnia sercowego;
- przy zwyrodnieniu plamki żółtej.
Naukowcy podejmują też próby, których celem jest stymulowanie komórek macierzystych obecnych w organizmie pacjenta.
Czym są komórki macierzyste?
Komórki macierzyste są początkowym etapem wszystkich komórek ludzkiego ciała. To niewyspecjalizowane, pierwotne i niedojrzałe komórki, które charakteryzuje ogromna zdolność do samoodnawiania i różnicowania się. Jako pierwsze już w latach 60. ubiegłego wieku wykorzystywano komórki macierzyste pozyskiwane ze szpiku kostnego. Przeszczepień dokonywano podczas leczenia nowotworów, chorób układu krwiotwórczego, a także niektórych chorób metabolicznych.
Komórki macierzyste dzieli się na:
- totipotencjalne – mogą różnicować się w komórki każdego typu;
- pluripotencjalne – mogą różnicować się w każdy typ komórek za wyjątkiem komórek łożyska;
- multipotencjalne – dają początek kilku typom komórek, najczęściej o zbliżonych właściwościach;
- unipotencjalne – powstają z nich komórki tylko jednego typu.
Źródła komórek macierzystych
Komórki macierzyste mogą być pozyskiwane z krwi obwodowej, szpiku kostnego oraz z krwi pępowinowej, przy czym ten ostatni sposób jest jedynym nieinwazyjnym. W zależności od źródła, z którego pochodzą, niewyspecjalizowane komórki różnią się też swoimi właściwościami.
Mezenchymalne komórki macierzyste ze szpiku kostnego
Szpik kostny pobiera się w znieczuleniu zewnątrzoponowym lub ogólnym poprzez nakłucia talerzy biodrowych. Sam zabieg trwa co najmniej kilkadziesiąt minut. Mezenchymalne komórki macierzyste pochodzące ze szpiku odpowiadają za odbudowę kości i chrząstek, a także produkują komórki tłuszczowe. Nie potwierdzono jednak, jakoby mogły się one różnicować na dowolne komórki ciała. Nadal prowadzone są także badania nad ich wykorzystaniem w leczeniu schorzeń kości i chrząstek, a także w naprawie uszkodzeń naczyń krwionośnych. Badacze sprawdzają też możliwość zastosowania mezenchymalnych komórek macierzystych w celu zmniejszenia stanu zapalnego, leczeniu chorób autoimmunologicznych czy leczenia odrzucenia przeszczepu.
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej pochodzą z naczyń pępowiny oraz z łożyska. Po pobraniu zostają zamrożone i są przechowywane w bankach krwi. Krew pępowinowa pobierana jest w ciągu zaledwie kilku minut, a sam zabieg jest zupełnie bezbolesny. Zaletą tego rozwiązania jest niewątpliwie natychmiastowa dostępność komórek macierzystych. Nie musimy szukać dawcy, jak ma to miejsce w przypadku szpiku i liczyć na to, że będzie on zupełnie zdrowy (w przeciwnym wypadku nie będzie mógł być dawcą).
Ze względu na niewielką ilość krwi pępowinowej, pochodzące z niej komórki macierzyste dotychczas stosowano główne w leczeniu dzieci. Znajdowały zastosowanie u pacjentów z chorobami nowotworowymi układu krwiotwórczego, jak również borykających się z chorobami genetycznymi krwi. Naukowcy wypracowali jednak metody namnażania komórek, dzięki czemu można zwiększyć ich ilość.
Jak wskazują wyniki niektórych badań, krew pępowinowa może zawierać komórki zdolne do przekształcania się w dowolnie, wyspecjalizowane komórki, niekoniecznie powiązane z krwią. Potwierdzone jest jednak jedynie to, że mogą one wytworzyć każdy rodzaj komórek krwi, w tym także komórki systemu odpornościowego.
Autologiczne i allogeniczne przeszczepienia komórek macierzystych
Z biegiem czasu komórki macierzyste pozyskiwane ze szpiku kostnego zostały wyparte przez komórki z krwi pępowinowej. W ośrodkach transplantacyjnych w Stanach Zjednoczonych przeprowadza się więcej zabiegów właśnie z tym drugim typem komórek. W zależności od rodzaju choroby lekarze decydują się na przeszczepienia autologiczne lub allogeniczne.
Większość przeszczepień to przeszczepienia autologiczne komórek macierzystych. W trakcie zabiegu przeszczepia się komórki pochodzące od osoby chorej. Przeszczepienia allogeniczne mają miejsce wtedy, gdy komórki macierzyste zostają pobrane od osoby spokrewnionej z biorcą lub zupełnie jej obcej.
Komórki macierzyste mogą być pozyskiwane z krwi obwodowej, szpiku kostnego oraz z krwi pępowinowej, przy czym ten ostatni sposób jest jedynym nieinwazyjnym. W zależności od źródła, z którego pochodzą, niewyspecjalizowane komórki różnią się też swoimi właściwościami.
Szansa na długowieczność?
Badacze pochylają się nad różnymi zastosowaniami komórek macierzystych już od kilku dekad. Liczne badania wskazują na możliwość zastosowania ich w najrozmaitszych dziedzinach: od leczenia nowotworów, poprzez terapię pacjentów z chorobami genetycznymi czy autoimmunologicznymi, a na ortopedii kończąc. Większość badań nadal jest w toku.
Obecnie najpowszechniejszym zastosowaniem niezróżnicowanych komórek jest transplantacja krwi niezbędna w odbudowie układu krwionośnego. Z ich użyciem hoduje się też przeszczepy skóry, jednak trzeba zaznaczyć, że nie ma ona mieszków włosowych, gruczołów potowych ani łojowych. Nie jest więc w pełni doskonała. Stosuje się ją w celu ratowania osób z poparzeniami trzeciego stopnia znacznej powierzchni ciała jedynie w kilku klinikach na świecie. Za w pełni bezpieczną i skuteczną uznano też terapię mającą na celu leczenie uszkodzeń rogówki oka. Pozostałe zastosowania komórek macierzystych wciąż są w fazie badań. I mimo, że dotychczasowe wyniki są bardzo obiecujące, terapii tych nie dopuszczono oficjalnie do stosowania w szpitalach. Na długowieczność zapewnioną przez niewyspecjalizowane i mogące się dowolnie przekształcać komórki będziemy więc musieli jeszcze trochę poczekać.
[Zdjęcie główne: Depositphotos]
Pytania jawne matura 2025. Pula zagadnień uległa dużym zmianom. Ma być trudniej
Przebranie na pierwszy dzień wiosny. Jaki strój przygotować na tę okazję?
Kiedy siać rzeżuchę na święta? Ten termin to gwarancja pięknej rośliny na święta
Zabawki edukacyjne na Dzień Dziecka. Najlepsze pomysły na kreatywny i oryginalny prezent
Odkryj siłę przyjaźni i weź udział w konkursie z Tomkiem i Przyjaciółmi
Jak dzielić się jajkiem wielkanocnym? To ważny moment podczas świątecznego śniadania
- Rodzice.pl
- Przedszkolak
- Zdrowie dziecka
- Komórki macierzyste: mamy klucz do długowieczności?
O czym nie zapomnieć w trakcie przygotowań ślubnych?
Nareszcie nadszedł ten dzień. Moja siostra wychodzi za mąż. Wczoraj poprosiła mnie bym przygotowała jej listę spraw jakie musi załatwić przed ślubem. Tak długo czekałam na ten dzień, że z...
Czytaj dalej →Stół weselny
Wczoraj pisałam o tym co powinno znajdować się na wiejskim stole weselnym i jak ten stół wiejski powinien wyglądać. Dzisiaj skoncentruję się na zwykłych stołach weselnych. Jak powinny wyglądać stoły...
Czytaj dalej →Czy dźwięk suszarki lub szum odkurzacza magicznie usypia niemowlęta?
Pozostańmy jeszcze przez chwilę w tematach magicznych (sprawdź wczorajszy tekst o “cudownych właściwościach” oleju kokosowego:)). Dziś mam dla Was szumny tekst o szumie suszarki, odkurzacza, farelki, lejącej się wody. Szum suszarki,...
Czytaj dalej →- Czy zielona kupa po borówkach jest normalna? - Forum 2023
- Ile dac na wesele - Forum 2023
- Augustyn czy Milan - Forum 2023
- Co to znaczy, gdy piersi przestają boleć w ciąży? - Forum 2023
- Wasze "tajne" sposoby na wywołanie porodu !!! - Forum 2023
- Co może piszczeć na bramkach w sklepie? - Forum 2023
- Czy spływ kajakowy w ciąży jest bezpieczny? - Forum 2023
- Czy z anginą można wyjść na dwór? - Forum 2023
- Jak przykładać rywanol na siusiaka - Forum 2023
- Jak rozpoznać czy sączą się wody płodowe? - Forum 2023
- Koncert rockowy w ciazy???? - Forum 2023
- Kto U was w związku gotuje obiadki? - Forum 2023
- Moje Dziecko jest opoznione?! :( - Forum 2023
- Negatywny test pomimo ciąży?Czy to możliwe? - Forum 2023
- Pobolewanie i kłucie w brzuchu w 15 tygodniu ciąży - Forum 2023
- Telefon na kartę dla dziecka - gdzie najtaniej ? - Forum 2023
- Trzęsące się dziecko zaraz po przebudzeniu... - Forum 2023
- Tunezja - Forum 2023
- Urząd pracy - zmiana terminu wizyty - Forum 2023
- czy jarzębina jest trująca? - Forum 2023
- Teściowa zdradziła mi trik na czystą i pachnącą pralkę. Wlewa do bębna jedną rzecz
- Czym umyć brudne ściany? Wykorzystaj prosty trik za 5 zł. W mig zapomnisz o malowaniu
- Dociśnij obcinacz do paznokci w tym miejscu. Niewiele osób wie, o jego ukrytej funkcji
- Specjalny dodatek za wychowanie dzieci? ZUS wypłaca nawet 1500 zł. Skorzystają także babcie
- Położyła makaron na stół i zalała zimnym sosem. Tak wyprawiła synowi przyjęcie urodzinowe
- Jak kisić ogórki, żeby były twarde? Wystarczy wrzucić do słoika jeden składnik
- ZUS wprowadził ważne zmiany dla emerytów i rencistów. Przez niefrasobliwość mogą stracić świadczenie
- Początek roku szkolnego 2023/2024 przesunięty! Uczniowie nie rozpoczną nauki 1 września, wakacyjny odpoczynek potrwa dłużej
- To magiczne imię dla dziewczynki robiło furorę 70 lat temu. Hit z lat 50. znów zyskuje na popularności. Oznacza "prawdę i szlachetność"
- Zła wiadomość dla uczniów. Rok szkolny 2023/24 może być niewesoły
- Zagadki dla dzieci w różnym wieku. Łatwe, krótkie, ciekawe i zabawne.
- Życzenia urodzinowe dla dzieci [+śmieszne wierszyki]
- Ani z ogórka, ani z kapusty. Surówka z tego składnika to hit tegorocznego lata!
- Dodatkowe pieniądze za okres choroby. Od 1 lipca w ZUS obowiązują nowe zasady
- Jak otworzyć słoik bez użycia siły? Z tym prostym trikiem żadna zakrętka nie będzie problemem