Liszaj u dziecka na twarzy [Rodzaje, Przyczyny, Leczenie]

Jednym z częstych schorzeń dermatologicznych obserwowanych u młodszych pacjentów jest liszaj na twarzy. To zwykle łagodne zmiany, pod postacią niewielkich, czerwonych grudek, które mogą tworzyć linie lub tarcze. Często liszajowi na twarzy u dziecka towarzyszy mniej lub bardziej nasilony świąd, uporczywy szczególnie w przypadku najmłodszych. Nie do końca znane są przyczyny występowania tych zmian skórnych. Najwięcej przypadków notuje się u dzieci (z naciskiem na płeć żeńską) w przedziale wiekowym od 5 do 10 lat, choć zdarzają się przypadki występowania liszaja u młodszych dzieci, a nawet u niemowląt.

Liszaj na twarzy

Mimo, iż liszaj u dzieci to dość często pojawiająca się zmiana dermatologiczna, do dnia dzisiejszego nie udało się ustalić jednoznacznej przyczyny jej powstawania. Jeżeli chodzi o suche liszaje na twarzy, najczęściej występują one w okolicach brody i nosa, a także na policzkach, choć trzeba przyznać, że liszaj twarzy to w ogóle rzadka lokalizacja tego typu zmian. Częściej występują one na nogach, klatce piersiowej oraz na plecach.

Liszaj na twarzy u dziecka może przybierać różne postacie, wyróżnia się m.in.:

• Liszaj płaski – charakterystyczne czerwone liszaje, na twarzy zlokalizowane przede wszystkim na błonach śluzowych jamy ustnej,
• Liszaj pasmowaty – bardzo rzadki liszaj na twarzy dziecka, zmiany układają się w charakterystyczne linie,
• Liszaj twardzinowaty – grudki tworzą twarde, okrągłe tarczki,
• Liszaj rumieniowaty – na twarzy to główny objaw tocznia rumieniowatego, choroby o podłożu autoimmunologicznym.

W większości przypadków liszaje na twarzy nie mają charakteru zakaźnego i co najważniejsze, ulegają samoistnemu wyleczeniu, maksymalnie w przeciągu dwóch lat.

Liszaje u dzieci

Sinawe, swędzące grudki, będące najbardziej charakterystycznym objawem liszaja mogą pojawiać się w różnych miejscach. Najczęściej liszaj lokalizuje się w okolicach nadgarstków, narządów płciowych, pleców czy nóg, choć zdarza się że pojawia się on również na twarzy, gdzie jest bardzo widoczny. W przypadku twarzy obserwujemy przede wszystkim liszaj na policzku, liszaj pod nosem oraz liszaj na brodzie. Lokalizacja zależy w dużej mierze od tego, jaki rodzaj zmian dermatologicznych został w tym przypadku zdiagnozowany. Dla przykładu bowiem, np. liszaj na ustach, a dokładnie błonach śluzowych, to w większości przypadków liszaj płaski.

Liszaj na twarzy u dziecka – przyczyny

W przypadku większości takich zmian jak liszaje na twarzy, przyczyny nie da się jednoznacznie ustalić. Często są one spowodowane zmianami alergicznymi, czy procesami autoimmunologicznymi zachodzącymi w naszym organizmie, np. w wyniku ostrego stresu. W badaniach wykazano, że do czynników ryzyka występowania liszaja zalicza się:

• nieswoiste zapalenie jelit,
• cukrzycę,
• choroby autoimmunologiczne,
• zakażenie HBV lub HCV,
• zatrucie metalami ciężkimi,
• stosowanie niektórych leków, np. neuroleptyków, penicylamin czy leków przeciwmalarycznych.

U dzieci liszaj na twarzy może pojawiać się również jako powikłanie po chorobie, np. ospie, wszawicy czy zapaleniu skóry. W przypadku gdy zmiany mają charakter zakaźny, są one spowodowane zakażeniem gronkowcowym lub paciorkowcowym i określane mianem liszajca.

fot. klikdokter.com

Rodzaje liszaja

Jak już zostało wcześniej wspomniane, liszajowate zmiany dermatologiczne mogą przybierać różne postacie. Różnią się one zarówno czynnikami wywołującymi ich powstawanie, jak również wyglądem, procesem rozwoju oraz zalecanym leczeniem. Do najczęstszych zmian obserwowanych w obrębie m.in. twarzy zalicza się:

• Liszaj płaski – określany też jako liszaj pospolity, na twarzy zwykle występuje pod postacią wielokątnych, sinoczerwonych, błyszczących grudek, pokrytych tzw. siateczką Wickhama. Często obserwowany jest również na skórze głowy czy błonach śluzowych jamy ustnej.
• Liszaj obrączkowy – jedna z postaci liszaja pospolitego, w przypadku którego grudki układają się w charakterystyczne okręgi, czyli tzw. obrączki. Na twarzy ta postać liszaja występuje stosunkowo rzadko.
• Liszaj pasmowaty – dość często pojawiający się u dzieci, zmiany grudkowe układają się w charakterystyczne linie, najczęściej na szlaku migracji melanocytów. Nieleczony ustępuje samoistnie zazwyczaj w ciągu kilku miesięcy.
• Liszaj twardzinowy – w jego przypadku grudki układają się w charakterystyczne suche tarcze, o błyszczącej, gładkiej powierzchni. Często oprócz świądu towarzyszy im ból i przekrwienie. W ich przypadków wskazane jest podjęcie leczenia, gdyż mogą prowadzić do powstawania nowotworów.

Leczenie liszajów na twarzy u dziecka

W większości przypadków Liszaj u dziecka na twarzy ma charakter samoograniczający się i po upływie kilku lub kilkunastu miesięcy znika. Jednak ze względu na uporczywy świąd, a także w niektórych przypadkach ryzyko przekształcenia się w zmianę nowotworową, warto skonsultować się ze specjalistą z zakresu dermatologii, który po zapoznaniu się z przypadkiem zaleci konkretne leczenie. Aby jednak jednoznacznie potwierdzić, że dana zmiana dermatologiczna to liszaj, niezbędne jest wykonanie biopsji skóry i ocena histopatologiczna pobranego wycinka. Jak wyleczyć liszaj na twarzy? Terapia ma na celu przede wszystkim łagodzenie objawów, a także szybsze zniknięcie zmian.
Farmakologiczne leczenie liszaja na twarzy obejmuje najczęściej:

• maść na liszaje na twarzy – preparaty do stosowania miejscowego zawierają najczęściej glikokortykosteroidy, takrolimus, tretinoinę, izotretinoinę,
• leki przeciwhistaminowe – ich zadaniem jest łagodzenie świądu skóry,
• leki sterydowe, retinoidy oraz leki immunosupresyjne – przyjmowane w formie doustnej, zwłaszcza gdy zmiany liszajowate są bardzo rozległe i leczenie miejscowe jest mało skuteczne lub gdy zlokalizowane są w obrębie błon śluzowych jamy ustnej.

Terapia farmakologiczna może być również uzupełniona fotochemioterapią, krioterapią lub leczeniem chirurgicznym. Jeżeli jednak zmiany mają charakter łagodny to w przypadku dzieci, u których zdiagnozowany został liszaj na twarzy, leczenie domowe daje doskonałe rezultaty.

W pierwszej kolejności należy oczywiście zadbać o odpowiednią higienę i ochrona zmian przed silnym promieniowaniem słonecznym. Należy ponadto stosować odpowiednią dietę i wyeliminować z niej produkty drażniące, takie jak ostre przyprawy, sól, pomidory czy kofeinę, a także cytrusy. Wszystkie te substancje mogą się bowiem przyczyniać do nasilenia istniejących zmian skórnych. Kluczowe jest również regularne natłuszczanie oraz nawilżanie zmian. Ze względu na łagodzenie uporczywego świądu polecane są kąpiele w naparze ze skrzypu, owsiance czy nadmanganianie potasu. Doraźnie stosować można również okłady z naparem z nagietka, mydlnicy lekarskiej, malwy, siemienia lnianego czy aloesu.

Co na liszaj na twarzy? Doskonałym rozwiązaniem może być domowa maseczka z drobno startej marchewki wymieszanej z oliwą, która nie tylko łagodzi, ale również przyspiesza gojenie zmian.

Liszaj a liszajec

Zdecydowanie częściej niż zwykłe zmiany liszajowate, u dzieci obserwuje się występowanie podobnych zmian, określanych jako liszajec zakaźny. To jedna z najczęstszych chorób skórnych wśród dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli, wywoływana przez paciorkowce z grupy B oraz gronkowca złocistego. Najczęściej pojawia się w okresie wczesnojesiennym, przede wszystkim wokół ust i w okolicach nosa. Wyróżnia się dwie postacie liszajca zakaźnego:

• Liszajec pęcherzowy – charakterystyczne jest dla niego nagłe pojawienie się pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym, które pękają maksymalnie do 48 godzin, przekształcając się w nadżerki pokryte cienkim strupem. Ze względu na pęcherze często mylony jest z pierwszymi objawami ospy, jednak w przeciwieństwie do niej ogranicza się tylko do jednego miejsca występowania.
• Liszajec bezpęcherzowy – w tym przypadku pojawiają się niewielkie grudki, które bardzo szybko przekształcają się w ranki pokryte bardzo charakterystycznym, ciemnożółtym strupem.

fot. linda uneng / flickr

W obu przypadkach obserwuje się również powiększenie węzłów chłonnych, a u niektórych dzieci również niewielką gorączkę. W przeciwieństwie np. do liszaja pospolitego, liszajec zakaźny wymaga natychmiastowego podjęcia leczenia, gdyż może prowadzić np. do zapalenia dróg oddechowych czy niewydolności nerek. Terapia obejmuje stosowanie antybiotyków przez minimum 10 dni, co powoduje szybkie wyeliminowanie zmian, bez pozostawiania blizn. Ze względu na fakt, iż liszaj na twarzy u dziecka często mylony jest z liszajcem zakaźnym, każdy przypadek występowania nietypowych zmian na twarzy dziecka należy skonsultować z lekarzem dermatologiem.