Menopauza a ciąża, czyli ciąża po 50-tce

Czym jest menopauza?

W Polsce termin “menopauza” stosowany jest wymiennie z takimi określeniami jak przekwitanie i klimakterium. Z medycznego punktu widzenia i zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) menopauza to ostatnia miesiączka, po której w wyniku braku aktywności pęcherzykowej jajników przez 12 miesięcy nie wystąpiło żadne krwawienie. Ustaje także produkcja estrogenów i progesteronu – żeńskich hormonów płciowych, z czym  wiążą się istotne zmiany w funkcjonowaniu organizmu. Menopauza występuje zwykle między 45. a 55. rokiem życia. Zdarza się jednak również u znacznie młodszych kobiet. Menopauzę stwierdza się w momencie, kiedy od ostatniej miesiączki upłynęło 12 miesięcy, a w międzyczasie nie pojawiły się krwawienia.

Objawy zbliżającej się menopauzy

W trakcie klimakterium można wyróżnić kilka etapów, które różnią się czasem trwania i typowymi dla siebie objawami. Są to:

• premenopauza – występuje około 40 roku życia. W tym czasie podczas badań można stwierdzić podwyższony poziom gonadotropin przysadkowych (FSH), jednak kobieta nie odczuwa na razie żadnych objawów zbliżającego się klimakterium. Jedynym symptomem nadchodzących zmian może być dłuższe lub krótsze niż zazwyczaj krwawienie miesięczne.
• perimenopauza – zaczyna się na kilka lat przed menopauzą, a kończy rok po niej. W tym czasie cykle coraz częściej są bezowulacyjne, a prawdopodobnie na skutek obniżenia poziomu estrogenów i progesteronu oraz wzrostu poziomu gonadotropin przysadkowych (FSH i LH) kobieta zaczyna odczuwać objawy klimakterium takie, jak:
  • częste bóle głowy,
  • wahania nastrojów, drażliwość i skłonność do depresji,
  • uderzenia gorąca,
  • wzmożona potliwość,
  • osłabienie, uczucie zmęczenia i brak energii,
  • bóle stawów i mięśni,
  • suchość pochwy,
  • nawracające zapalenie dróg moczowych,
  • nietrzymanie moczu,
  • zmniejszenie elastyczności skóry,
  • obniżone libido,
  • problemy z osiągnięciem orgazmu.
• menopauza – czyli ostatnia miesiączka w życiu kobiety, po której przez 12 miesięcy nie zaobserwowano krwawień. Czas jej wystąpienia zależy nie tylko od wieku kobiety, ale przede wszystkim od liczby pęcherzyków Graffa w jajnikach. Szacuje się, że płodność kobiety zaczyna spadać już po 35 roku życia, przy czym proces ten zachodzi szybciej u tych z nas, które wcześniej od koleżanek miały pierwszą miesiączkę. To ważna informacja dla par, które planują późną ciążę. Rozważanie zależności menopauza a ciąża może mieć bowiem zasadne nawet na kilka lat przed ustaniem krwawienia miesięcznego.
• okres postmenopauzalny – czyli czas po menopauzie, kiedy miesiączka już się nie pojawia. Obserwuje się natomiast niski poziom estrogenów i progesteronu oraz wysoki poziom FSH i LH.

Sprawdź: Ile kosztuje in vitro?

Menopauza a ciąża

Podczas klimakterium gwałtowne zmiany hormonalne prowadzą do tego, że miesiączki występują coraz rzadziej, aż ostatecznie całkowicie zanikają. W związku z tym pojawiają się cykle bezowulacyjne, czyli takie, w których nie doszło do uwolnienia komórki jajowej z pęcherzyka Graffa. Niemożliwe staje się więc zapłodnienie i rozwój ciąży. Niemniej niektóre objawy przekwitania – zwłaszcza brak miesiączki, wahania nastroju, bóle głowy i uczucie zmęczenia – przypominają pierwsze dolegliwości, które mogą wystąpić po zapłodnieniu. Z tego powodu wiele kobiet może pomylić menopauzę z ciążą. Dotyczy to przede wszystkim tych pań, u których objawy klimakterium i sama menopauza pojawiają się przedwcześnie.

Oczywiście, warto wówczas wykonać badanie ginekologiczne lub test ciążowy, ponieważ niekiedy natura bywa bardzo zaskakująca. Zalecane są także testy laboratoryjne krwi, określające poziom stężenia poszczególnych hormonów we krwi w celu wykluczenia zaburzeń gospodarki hormonalnej, niezwiązanej z okresem przekwitania.

Początki menopauzy a ciąża

Zanim dojdzie do menopauzy, kobieta przechodzi jeszcze przez dwa ważne etapy:

• premenopauzę – kilka lat poprzedzających wystąpienie ostatniej miesiączki, w których dochodzi do nieregularnego wydzielania hormonów płciowych i spadku ich stężenia we krwi;
• perimenopauza – okres przed i w trakcie menopauzy, który charakteryzuje się występowaniem różnorodnych objawów, świadczących o tym, że kobieta wkroczyła w ten etap swojego życia.

Premenopauza jest okresem, w którym dochodzi do istotnych zmian w organizmie i zaburzeń cyklu menstruacyjnego. Uważa się, że mogą one pojawić się już około 35. roku życia, co wiąże się także ze zmniejszeniem rezerwy jajnikowej (ilości pierwotnych pęcherzyków jajowych, które są zdolne do przekształcenia się w dojrzałą komórkę jajową). Nie oznacza to jednak, że owulacja została całkowicie wstrzymana. Owszem, zdarzają się cykle bezowulacyjne, jednak w takim przypadku przekwitanie poprzedzające menopauzę i ciąża są całkiem możliwe.

Okres przekwitania a ciąża – jak uniknąć zapłodnienia?

U kobiet, które weszły w okres przekwitania przez pewien czas istnieje jeszcze realna szansa na ciążę. Powinny one pamiętać o stosowaniu antykoncepcji. Jej odpowiednią formę pomoże dobrać ginekolog po wcześniejszym wykonaniu badań laboratoryjnych krwi oraz USG dopochwowym, którego celem jest ocena stanu narządów rodnych. Najczęściej zalecane sposoby zapobiegania ciąży w okresie przekwitania to:

• prezerwatywy,
• dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne z niską dawką hormonów,
• zastrzyki antykoncepcyjne (wykonuje się je raz na 3 miesiące),
• wkładki domaciczne (tzw. spirala),
• kapturki dopochwowe,
• hormonalne krążki dopochwowe.

Menopauza a ciąża – zapłodnienie in vitro

Zanik miesiączki w związku z menopauzą nie skazuje nas jednoznacznie na brak możliwości posiadania dzieci. W takiej sytuacji nie pozostaje nic innego, jak rozważenie kwestii menopauza a ciąża z in vitro. Dzięki rozwojowi medycyny, przedwczesne wejście w okres przekwitania nie wyklucza możliwości posiadania dziecka. W takim przypadku możliwe jest skorzystanie z zapłodnienia metodą pozaustrojową z komórką jajową uzyskaną od anonimowej dawczyni, zarejestrowanej w banku komórek jajowych (adopcja komórek jajowych) i plemnikiem partnera lub dawcy. Tego rodzaju terapią zajmują się kliniki leczenia niepłodności.

Zapłodnieniu in vitro mogą poddać się kobiety, które nie ukończyły jeszcze 49. roku życia. Zabieg poprzedzony jest szczegółową diagnostyką zarówno kobiety, jak i jej partnera. Podczas kolejnej wizyty lekarz ocenia wyniki badań i kwalifikuje parę do programu. Następnie kobieta musi przejść terapię hormonalną, dzięki której wzrasta szansa na zapłodnienie. Po zakończeniu przyjmowania leków w jej macicy umieszcza się zapłodnioną komórkę jajową.