Komponowanie codziennego menu starszych dzieci i dorosłych powinno opierać się na zasadach zawartych w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej Instytutu Żywności i Żywienia. Odpowiednie ilości i proporcje produktów oraz codzienna aktywność fizyczna są kluczem do zdrowia i dobrego samopoczucia. Jak wygląda piramida i czy
dotyczy też dzieci w okresie 1000 pierwszych dni ich życia?
Czym jest piramida żywienia dla dzieci?
Piramida jest zgodna z aktualną opinią Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), a także uwzględnia wyniki najnowszych badań wpływu sposobu żywienia na zdrowie człowieka. To graficzny opis proporcji różnych grup produktów spożywczych. Im wyższe piętro piramidy, tym mniejsza ilość i częstość spożywanych produktów z danej grupy żywności. Podstawę piramidy stanowi aktywność fizyczna, kolejne piętra to warzywa i owoce, wyżej są produkty zbożowe, produkty mleczne, potem mięso, ryby, rośliny strączkowe oraz jaja, na samej górze znajdują się tłuszcze. Najnowsza wersja piramidy, zaktualizowana w 2017 roku, opisuje też produkty, których należy unikać – chodzi m.in. o cukier i sól.
Odmiany piramidy
Po to, by ułatwić komponowanie zdrowej diety, która nie zawiera np. pokarmów pochodzenia zwierzęcego, tworzone są różne odmiany piramidy. Powstały więc wegetariańska piramida żywieniowa(1), a nawet piramida wegańska(2). W piramidzie wegetariańskiej w podstawie można znaleźć aktywność fizyczną, wodę, a potem owoce i warzywa, zboża i ziemniaki, produkty białkowe, orzechy i nasiona, oleje i tłuszcze roślinne, produkty mleczne, jajka. Co ciekawe – na szczycie znajdują się przekąski, alkohol i słodycze.
Czy piramida jest gwarancją zdrowia?
Należy przestrzegać zaleceń piramidy, jednak warto pamiętać o tym, jak duże znaczenie dla zdrowia człowieka ma okres 1000 pierwszych dni życia dziecka. To w tym czasie kształtują się narządy, a także zwyczaje i preferencje żywieniowe, a nawet metabolizm.
Okres pierwszych 3 lat życia dziecka, liczony od poczęcia, ma przełomowe znaczenie dla zdrowia malucha nie tylko teraz, ale także w przyszłości. Niestety z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok” – zrealizowanego przez Instytut Matki i Dziecka – wynika, że polskie dzieci nie są prawidłowo żywione. W ich diecie należy m.in. unikać soli, tymczasem już 83% dzieci po 1. roku życia otrzymuje posiłki dosalane(3)! Ponadto okazuje się, że aż 88% dzieci po 1. roku życia otrzymuje za mało warzyw w codziennej diecie. Trudno się dziwić, że nieprawidłowe nawyki z dzieciństwa pokutują w przyszłości. Niestety nieprawidłowa dieta w 1000 pierwszych dni życia może prowadzić do problemów zdrowotnych, w tym do chorób cywilizacyjnych w wieku dorosłym. Najlepiej więc już na etapie ciąży, karmienia piersią, rozszerzania diety i po 1. urodzinach zadbać o właściwy i zbilansowany jadłospis – najpierw mamy, a później malucha.
Wskazówki dla rodziców
Zalecenia żywieniowe dla dzieci mają ten sam cel co zalecenia żywieniowe dla dorosłych, opierające się na piramidzie – korzystny wpływ na zdrowie. Graficznym odpowiednikiem piramidy, skierowanym dla rodziców dzieci w wieku 1-3 lata, jest Modelowy talerzyk żywieniowy opracowany przez Instytut Matki i Dziecka, który obrazuje udział poszczególnych produktów określony w ilościach porcji w jadłospisie dziecka. W przypadku żywienia zbiorowego dzieci brana jest pod uwagę Modelowa racja pokarmowa(4). Rodzice niemowląt powinni zapoznać się ze schematem żywienia niemowląt.
Zasady zdrowej diety dziecka
Jadłospis powinien być właściwie komponowany zarówno pod kątem ilościowym, jak i jakościowym. Odpowiednio zbilansowane menu to sposób na zdrowie zarówno dorosłego, jak i dziecka. Warto kierować się wskazówkami stworzonymi przez ekspertów w dziedzinie żywienia – dzięki ich wytycznym mamy szansę na zdrowe społeczeństwo. Jako dorośli korzystajmy więc z piramidy, a informacji o diecie dziecka szukajmy w poradnikach i na stronach edukacyjnych programów, jak np. na stronie www.1000dni.pl.
