Cechy eposu. Ten gatunek sprawia uczniom najwięcej problemów. Czym się wyróżnia?

Cechy gatunkowe eposu. Czym wyróżnia się ten gatunek?

Epos wywodzi się ze starożytnej Grecji i jest jednym z najstarszych gatunków literackich. Najczęściej jest to bardzo obszerne dzieło, które opowiada o ważnych i przełomowych momentach w historii. Jako pierwszy ze swoich eposów zasłynął Homer, który “Iliadę” i “Odyseję”. Pierwszy utwór dotyczy kilku epizodów wojny trojańskiej, a drugi opisuje tułaczkę Odyseusza spod Troi do Grecji.

W starożytności eposy wyróżniał się również tym, że zdarzenia na ziemi często ingerowali bogowie, a świat rzeczywisty i fantastyczny regularnie się przenikały. Z czasem gatunek zaczął się nieco odsuwać od swoich korzeni, a późniejsi twórcy wprowadzali własne modyfikacje. W historii polskiej literatury pod tym względem wyróżnił się Adam Mickiewicz, tworząc w XIX wieku jedno ze swoich najbardziej znanych dzieł, czyli epos pod tytułem “Pan Tadeusz”.

Wyznaczniki eposu:

• obszerny, wielowątkowy utwór, wierszowany, zwykle dzielony na księgi,
• rozpoczyna się od inwokacji, czyli rozbudowanej apostrofy (uroczystego zwrotu do adresata),
• narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący,
• przedstawienie bohaterów na tle przełomowych dla narodu/społeczności wydarzeń historycznych (w “Panu Tadeuszu”: wkroczenie wojsk Napoleona na Litwę i wyprawa na Moskwę),
• szeroki przekrój społeczny – ukazanie i scharakteryzowanie wielu warstw społecznych (w “Panu Tadeuszu”: średnia szlachta, magnaci, uboga szlachta zaściankowa z Dobrzynia),
• obecność bohatera zbiorowego (w “Panu Tadeuszu”: szlachta),
• przedstawienie bogatej obyczajowości danej społeczności (w “Panu Tadeuszu”: tradycje szlacheckie w Soplicowie),
• szczegółowe opisy i rozbudowane porównania (homeryckie),
• podniosły, patetyczny styl wypowiedzi.

Zobacz: Epoki literackie po kolei. Wszystko, co trzeba wiedzieć, w pigułce!

Epos a epopeja

Epos i epopeja to w rzeczywistości dokładnie to samo. Epopeja to po prostu inne określenie na ten sam gatunek. Bywa on niekiedy nazywany również poematem heroicznym czy poematem epickim.

Sprawdź też:

• Akademia Pana Kleksa – test z lektury z odpowiedziami [do druku]. Jak przygotować się do sprawdzianu?
• Opis dworku w Soplicowie. Jak wyglądał dom rodzinny Pana Tadeusza?
• Jakie planety odwiedził Mały Książę? Kim byli ich mieszkańcy? Poznaj najważniejsze informacje!