Morfologia z rozmazem: Tego badania nie musisz wykonywać na czczo!

Jednym z podstawowych badań laboratoryjnych zlecanych przez lekarza rodzinnego jest morfologia z rozmazem. W ramach tego badania dokładnej analizie poddaje się wszystkie krwinki, dzięki czemu można wykryć wiele chorób, czasem nawet zanim zaczną dawać objawy kliniczne. Jest to badanie szybkie i tanie, przez co jest jedną ze składowych pakietu badań profilaktycznych, które powinniśmy wykonywać przynajmniej raz w roku.

Morfologia z rozmazem a zwykła morfologia

Pacjenci często nie widzą różnicy pomiędzy zwykłą morfologią a morfologią z rozmazem, jednak dla lekarza różnica jest bardzo wyraźna. Morfologia podstawowa polega na oznaczeniu jedynie podstawowych parametrów krwinek  czerwonych oraz ocenie ilościowej krwinek białych i płytek krwi, podczas gdy morfologia z rozmazem dodatkowo dzieli leukocyty na limfocyty, neutrofile, eozynofile, bazofile oraz monocyty. Ze względu na to, że każda z tych grup pełni odmienną rolę w naszym organizmie, wyniki morfologii z rozmazem mają dużo większe znaczenie diagnostyczne dla lekarza, dlatego zazwyczaj zleca się ją, gdy w podstawowej morfologii występują nieprawidłowości. Morfologia pełna może zawierać albo automatyczny rozmaz krwi albo rozmaz wykonywany ręcznie przez diagnostę laboratoryjnego.

Morfologia z rozmazem automatycznym wykonywana jest przy pomocy specjalnego analizatora hematologicznego, który na podstawie parametrów poszczególnych komórek dzieli je na poszczególne populacje. Obecnie standardem jest już morfologia z podziałem 5 DIFF, czyli dokonująca podziału leukocytów na neutrofile, eozynofile, bazofile, limfocyty oraz monocyty.

Z kolei morfologia z rozmazem ręcznym polega na wykonaniu preparatu z kropli krwi, a następnie zliczeniu i podzieleniu krwinek białych manualnie na podstawie obrazu mikroskopowego. Taka metoda jest bardziej pracochłonna i wymaga większej ilości czasu, jednak pozwala uzyskać dużo bardziej szczegółowe informacje. Dzieje się tak, gdyż diagnosta nie tylko zlicza komórki należące do poszczególnych populacji, ale również może ocenić ich wygląd i wykryć ewentualne zmiany lub nieprawidłowości w budowie, które mogą świadczyć np. o procesie nowotworowym.

Wyniki badań krwi: czego dowiemy się z morfologii?

Morfologia krwi obwodowej to badanie proste i wykonywane w każdym laboratorium diagnostycznym. Biorąc pod uwagę fakt, że w przypadku morfologii z rozmazem materiał do badań nie wymaga specjalnej obróbki (badanie wykonuje się z krwi pełnej pobranej na antykoagulant), wyniki badania krwi najczęściej otrzymujemy nawet tego samego dnia, a w wyjątkowych sytuacjach nawet do godziny czasu. Zarówno w przypadku podstawowej morfologii jak i morfologii z rozmazem, interpretacja wyników krwi powinna zawsze zostać dokonana przez lekarza. Jest to niezwykle istotne, gdyż w przypadku badania jakim jest morfologia, normy zależne są zarówno od płci jak i wieku pacjenta.

Morfologia umożliwia ocenę trzech podstawowych układów krwinkowych: czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego oraz płytek krwi. W przypadku układu erytrocytów ocenie poddawane są następujące parametry:

  • RBC, czyli liczba erytrocytów krwi,
  • Hb, czyli poziom hemoglobiny w jednostce objętości krwi,
  • MCV, czyli średnia objętość krwinki czerwonej,
  • HCT – hematokryt, czyli stosunek objętości erytrocytów do objętości całej krwi,
  • Retikulocyty – niedojrzałe formy erytrocytów pomocne w ocenie erytropoezy szpiku kostnego,
  • MCH – średnia zawartość hemoglobiny,
  • MCHC – średnia objętość hemoglobiny w krwince czerwonej,
  • RDW – zróżnicowanie populacji erytrocytów ze względu na ich rozmiar.

W przypadku płytek krwi na wyniku znajdziemy następujące parametry:

  • PLT – liczba płytek krwi,
  • MPV – średnia objętość płytek krwi,
  • PDW – zróżnicowanie populacji płytek krwi ze względu na ich rozmiar

Dodatkowo na wynikach badań krwi znajdziemy informację o bezwzględnej liczbie limfocytów (WBC), a w przypadku morfologii z rozmazem również ich podział na poszczególne populacje (NEU,EOS,BASO, LIM, MON).

Interpretacja wyników krwi morfologii z rozmazem

Z racji tego, że wyniki badań laboratoryjnych w przypadku morfologii z rozmazem zazwyczaj są dostępne jeszcze tego samego dnia, którego miało miejsce pobranie materiału, możliwa jest ich szybka ocena i podjęcie ewentualnych działań leczniczych. Interpretacja wyników badań krwi nie powinna być dokonywana na własną rękę. Z uzyskanym wynikiem koniecznie należy udać się do lekarza zlecającego badanie, który spojrzy na wyniki jako całość, uwzględniając normy morfologii dostosowane do naszego wieku i płci.

Dobrze jest jednak wiedzieć, o czym świadczą poszczególne parametry na otrzymanym wyniku:

  • liczba krwinek czerwonych, hemoglobina, MCV, MCH, MCHC, RDW to parametry, które informują o ewentualnych odchyleniach układu czerwonokrwinkowego, jak np. anemia,
  • WBC oraz rozmaz krwi pozwalają uzyskać dane o stanie naszego układu odpornościowego,
  • Liczba płytek krwi, MPV oraz PDW – to parametry istotne dla układu krzepnięcia.

Prawidłowa morfologia stanowi więc potwierdzenie, że w naszym organizmie raczej nie dzieje się nic niepokojącego, przynajmniej w aspekcie wspomnianych wyżej układów.

Szczególnie istotna jest jednak interpretacja samego rozmazu, zwłaszcza jeśli jest to rozmaz wykonywany ręcznie:

  • Neutrofilepodwyższona liczba neutrocytów w warunkach fizjologicznych często występuje po wysiłku fizycznym oraz w ciąży. Jest charakterystyczna również dla osób które są poddane przewlekłemu stresowi. Ponadto może ona świadczyć o istnieniu chorób nowotworowych, chłoniaków, białaczek oraz chorób autoimmunologicznych. Występuje również w stanach zapalnych spowodowanych martwicą tkanek np. po oparzeniach. Z kolei ich spadek obserwuje się w przebiegu zakażeń wirusowych i grzybiczych.
  • Eozynofile – zwiększona liczba eozynofilii jest charakterystyczna dla alergii, chorób zakaźnych i pasożytniczych, a spadek w wyniku oparzeń czy urazów, a nawet wysiłku fizycznego.
  • Bazofilebazocyty podwyższone mogą być objawem alergii, białaczek oraz choroby Hodgkina. Co więcej bazocyty powyżej normy obserwuje się w przebiegu niedoczynności tarczycy i w stanach zapalnych przewodu pokarmowego, jak np. we wrzodziejącym zapaleniu jelit. Z kolei bazocyty poniżej normy mogą świadczyć o ostrych infekcjach, np. zapaleniu płuc, nadczynności tarczycy czy nawet przewlekłym stresie.
  • Monocytywzrost poziomu monocytów obserwuje się przede wszystkim w przebiegu mononukleozy zakaźnej, jak również gruźlicy, zakażeń pierwotniakowych czy zapalenia wsierdzia. Jest on możliwy również w przypadku urazów chirurgicznych oraz chorób nowotworowych. Spadek poziomu monocytów najczęściej obserwujemy przy terapiach glikokortykosteroidami.
  • Limfocyty – Liczba limfocytów wzrasta przede wszystkim w zakażeniach bakteryjnych i wirusowych. Często duży wzrost poziomu limfocytów obserwuje się także w białaczkach limfatycznych, szpiczaku mnogim oraz w chorobach autoimmunologicznych. Z kolei spadek limfocytów najczęściej ma miejsce przy ciężkich zakażeniach wirusowych lub terapii kortykosteroidami .

Morfologia z rozmazem u dzieci i niemowląt: normy

Morfologia u dzieci, podobnie jak u dorosłych stanowi jedno z podstawowych badań laboratoryjnych. Wiele osób ma jednak problem z tym jak odczytać wyniki badań krwi otrzymane z laboratorium. Wszystko dlatego, że w przypadku badania jakim jest morfologia u dziecka, normy zmieniają się bardzo dynamicznie wraz z wiekiem małego pacjenta. W większości laboratoriów pomimo tego, że wykonywana jest morfologia z rozmazem u dzieci, normy podane na wyniku dotyczą osób dorosłych. Z tego powodu wyniki badań krwi powinny zawsze być przekazane lekarzowi, który oceni je nie tylko na podstawie odpowiednich norm, ale również w oparciu o istniejące objawy towarzyszące.  Morfologia u niemowlaka i małych dzieci najczęściej wykonywana jest z krwi pobranej z paluszka, u starszych dzieci zaś z krwi żylnej, tak jak w przypadku dorosłych. Rozmaz krwi u dziecka najczęściej zlecany jest, gdy zmaga się ono z infekcją. Może on bowiem podpowiedzieć czy mamy do czynienia z infekcją wirusową czy bakteryjną, dzięki czemu możliwe jest dopasowanie odpowiedniego leczenia.

Czy morfologia musi być na czczo?

Wiele osób zastanawia się czy morfologia musi być na czczo. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami morfologia krwi obwodowej nie musi być wykonywana na czczo, gdyż pora dnia nie wpływa istotnie na uzyskane wyniki krwi. Ze względu jednak na fakt, iż niektóre parametry mogą nieznacznie różnić się w zależności od pory dnia, w której zostało wykonane badanie (np. najniższe stężenie hemoglobiny obserwuje się w nocy, liczba eozynofilów jest najmniejsza wieczorem, zaś liczba leukocytów może znacznie wzrosnąć po spożyciu posiłku) dla jak najlepszej porównywalności wyników zaleca się, żeby badanie to było wykonywane w godzinach rannych. Błędne przekonanie o tym, że morfologia musi być na czczo wynika głównie z faktu, iż w większości przypadków materiał do badania pobierany jest razem z materiałem do badań biochemicznych, z których większość powinna być wykonywana na czczo.

Morfologia z rozmazem – cena badania

Ile kosztuje morfologia? Z racji tego, że jest ona jednym z badań wchodzących w skład panelu profilaktycznego, jest też jednym z tańszych badań laboratoryjnych. W większości laboratoriów zazwyczaj oferowana jest zarówno zwykła morfologia – cena jej waha się granicach 7-8zł, jak i morfologia z rozmazem. Cena tej drugiej zależy głównie od tego czy mamy do czynienia z rozmazem automatycznym czy ręcznym. W przypadku morfologii krwi z rozmazem automatycznym cena zwykle nie przekracza 10 złotych, natomiast morfologia z rozmazem ręcznym to koszt około 10-15 złotych.

Dodaj komentarz

1 komentarzy: Morfologia z rozmazem: Tego badania nie musisz wykonywać na czczo!

  1. Dlaczego nie powiecie, że po spożyciu posiłku może znacznie wzrosnąć liczba leukocytów, nawet poza wartości referencyjne. Wszystkie tzw normy są wyznaczone dla badań wykonywanych na czczo i w godzinach porannych. Oczywiście wyjątkiem jest wykonywanie morfologii w stanach nagłych.

    Pierścionki zaręczynowe, Planowanie ślubu oraz wesela

    Zmówiny vel zaręczyny – powrót do tradycji?

    Każdy ślub, według starej tradycji, poprzedzać powinny oświadczyny i zaręczyny. Oczywiście jest to tradycja przekazywana z pokolenia na pokolenie i żadne prawo (pisane czy nie pisane) tego nie nakazuje. Najczęściej...

    Czytaj dalej →
    Prezenty dla świadków

    Jaki prezent zrobić świadkom na weselu?

    Wesele to bardzo stresujący moment. Nie tylko młoda para ma dużo spraw na głowie, ale również i świadkowie wkładają mnóstwo swojej pracy, aby każdy element przyjęcia był jak najdokładniej dopracowany....

    Czytaj dalej →
    Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
    Logo