Ból nóg u dzieci: czym może być spowodowany i jak sobie z nim radzić?

Przyczyny bólu nóg u dzieci

Najczęstszą przyczyną bólu nóg u dzieci jest to, że kości intensywnie rosną i rozpychają okostną, w której przestają się mieścić. Ze względu na to, że okostna jest silnie unerwiona i rośnie znacznie wolniej niż tkanki znajdujące się wewnątrz niej, często pojawia się silny ból. Bóle wzrostowe pojawiają się najczęściej w nocy, ponieważ to właśnie w czasie nocnego odpoczynku organizm wydziela największą ilość hormonu wzrostu. Bóle wzrostowe można zdiagnozować wykonując badanie poziomu fosfatazy zasadowej w surowicy krwi. Jeżeli poziom ten jest znacznie podwyższony, oznacza, że bóle są spowodowane właśnie wzrostem kości.

Ból nóg u dzieci może mieć również charakter przeciążeniowy. Taki ból występuje zazwyczaj wieczorem, gdy dziecko było aktywne przez cały dzień. Bóle przeciążeniowe pojawiają się na przykład po całym dniu chodzenia, biegania, grania w piłkę czy jazdy na rolkach, jednak istnieją czynniki, które wpływają na to, że ból występuje szybciej niż u innych dzieci. Takie czynniki to na przykład osłabione mięśnie albo nieprawidłowe ułożenie kończyny, które powoduje, że podczas wysiłku obciążenia nie rozkładają się równomiernie, a kończyny zaczynają boleć.

Bóle kończyn mogą być spowodowane oczywiście przez urazy, takie jak złamania, skręcenia czy urazy mięśni, jednak wtedy nietrudno zauważyć objawy towarzyszące bólowi, takie jak zaczerwienienie, opuchlizna czy obrzęk. Rzadziej ból nóg u dzieci jest związany z infekcją organizmu, taką jak na przykład grypa. Czasami bóle kończyn są spowodowane zapaleniem stawów, nadmierną wiotkością stawów albo mają podłoże psychologiczne.

Bóle wzrostowe można zdiagnozować wykonując badanie poziomu fosfatazy zasadowej w surowicy krwi. Jeżeli poziom ten jest znacznie podwyższony, oznacza, że bóle są spowodowane właśnie wzrostem kości.

Nocne bóle nóg

Jeśli bóle nóg pojawiają się w nocy, najprawdopodobniej są to bóle wzrostowe. Zwykle występują one symetrycznie, a bolące kończyny nie są w żaden sposób zmienione – nie są opuchnięte, zaczerwienione ani zasinione. Bóle wzrostowe pojawiają się zazwyczaj w okresie, gdy dziecko najszybciej rośnie, czyli w wieku 3-4 lat oraz w wieku 10-12 lat. Mimo, że dzieci skarżą się najczęściej na ból nóg, bóle wzrostowe mogą dotykać również pleców, łopatek, szyi, obręczy barkowej czy kończyn. Bóle wzrostowe mogą być bardzo silne, ale trwają zazwyczaj tylko kilka minut, zwykle nie dłużej niż pół godziny.

Bóle wzrostowe nie wymagają leczenia i mijają samoistnie po pewnym czasie, jednak w niektórych przypadkach zaleca się wizytę u lekarza w celu wykluczenia innych powodów bólu kończyn. Jeśli podejrzewa się, że ból kończyn jest spowodowany ich wzrostem, można wykonać badania, które wykluczą inne choroby, które mogą się objawiać bólem kończyn, takie jak choroby nowotworowe czy choroby stawów. Najczęściej wykonywane badania to badanie krwi oraz moczu, a czasami również RTG.

Sposoby na ból nóg u dziecka

Bóle wzrostowe kończyn bywają bardzo uciążliwe i mogą powodować u dziecka niemały dyskomfort. Ból można spróbować złagodzić na przykład poprzez delikatne masowanie mięśni, ciepłe okłady albo kąpiele. Warto również zachęcić dziecko, żeby mimo bólu starało się delikatnie rozciągnąć nóżki. Jeśli ból jest bardzo silny, skonsultuj się z lekarzem, który może zalecić podawanie maluchowi przeciwbólowego paracetamolu w płynie albo w czopku. Poza tym bardzo ważne jest, żeby dziecko w chwilach, gdy czuje się gorzej, miało przy sobie mamę albo tatę. Bardzo często ulgę przynosi samo przytulenie lub pogłaskanie maluszka i spędzenie z nim czasu. Ważne jest również to, żeby wytłumaczyć dziecku skąd bierze się ból, powiedzieć mu, że nie jest chore i uspokoić je.

W czasie, gdy dziecko intensywnie rośnie szczególnie ważne jest odpowiednie odżywianie i dostarczenie dziecku w diecie wszystkich składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju. Dieta dziecka, które cierpi na bóle wzrostowe powinna być bogata w witaminę D, wapń oraz cynk. Tych składników najlepiej dostarczać dziecku w naturalnej formie, czyli poprzez pokarmy, które zawierają te wartościowe witaminy, mikro– i makroelementy. Z tego względu warto wzbogacić dziecięcą dietę w mleko, produkty mleczne, takie jak jogurty, kefiry, maślanki, warzywa, ryby, orzechy oraz chude mięso. U dzieci, które skończyły 3 latka, można podawać również tran w tabletkach.

Kiedy ból nóg powinien zaniepokoić?

Bólu kończyn u dziecka nie należy nigdy lekceważyć, nawet jeśli podejrzewamy, że jest to ból wzrostowy. Jeżeli oprócz bólu kończyn, dziecko skarży się na pewne dodatkowe objawy, warto szczególnie uważnie obserwować malucha i zgłosić się do lekarza. Niepokojące objawy to między innymi ból mięsni i kości rano, długotrwający ból (ponad godzinę), opuchlizna, zaczerwienienie, zasinienie oraz obrzęk w okolicach stawów. Ból może świadczyć o kontuzji, jeśli dziecko ma problemy z poruszaniem się, kuleje, a ból nasila się przy dotknięciu. Zaniepokoić powinien również nieuzasadniony spadek wagi, długotrwały brak apetytu, osłabienie, zmęczenie oraz sztywnienie w okolicach stawów.

Sprawdź: Ile powinno urosnąć dziecko w ciągu roku?