Prawa dziecka, które warto znać!
Janusz Korczak, znany pedagog, napisał w jednej ze swoich książek: „Nie ma dzieci – są ludzie; ale o innej skali pojęć, innym zasobie doświadczenia, innych popędach, innej grze uczuć.” Mimo że o prawach dziecka mówi się coraz więcej, wciąż jeszcze spotykamy się z rażącym ich łamaniem i to często w najbliższym dla dziecka środowisku.
Kary cielesne, ubliżanie, maltretowanie, przetrzymywanie, poniżanie, to tylko niektóre przykłady tego, jak łamane są prawa dziecka przez rodziców. Czy naprawdę tak trudno jest zrozumieć, że dziecko to człowiek? Że bycie dorosłym, silniejszym nie daje nam prawa do krzywdzenia tych, którzy nie mają siły ani możliwości się obronić? To bardzo emocjonujący i trudny temat. Jednak aby móc skutecznie respektować, chronić i walczyć o przestrzeganie praw dziecka, należy je dokładnie poznać.
Prawa człowieka a dziecko
Dziecko jako człowiek podlega prawom człowieka, u źródeł których jest godność człowieka. O godności inaczej człowieczeństwie pisze Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 30:
„Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”.
Definicja godności wskazuje na dwie podstawowe zasady, będące podstawą praw człowieka. Równość i wolność. Równość oznacza, że każdy człowiek posiada takie same prawa i powinien być tak samo traktowany przez innych ludzi, wolność natomiast oznacza, że człowiek nie jest niczyją własnością. Posiadając wolną wolę, może podejmować samodzielne decyzje, za które świadomie ponosi odpowiedzialność.
Prawa dziecka — podłoże prawne
Prawa człowieka obowiązują każdego od urodzenia do śmierci, jednak ze względu na to, że dziecko nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie, ustanowiono, że do pewnego momentu musi ono pozostawać pod opieką dorosłych. Konwencja o Prawach Dziecka definiuje „dziecko” jako „każdą istotę ludzką w wieku poniżej 18 lat […]”, natomiast ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka definiuje dziecko, jako „każdą istotę ludzką, od poczęcia do uzyskania pełnoletniości”. Prawa dziecka w Polsce, chronione są przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej.
Konwencja o prawach dziecka
Jednym z pierwszych ważnych dokumentów, określających prawa dziecka jest Deklaracja Praw Dziecka, uchwalona w 1924 roku przez Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów. To tak zwana Deklaracja Genewska. Obecnie prawa dziecka najpełniej określa ustanowiona w 1989 roku przez ONZ Konwencja o Prawach Dziecka. Zgodnie z nią dziecko jest wolną istotą, która nie może być traktowana jako własność dorosłych. Ze względu na swoją słabość, dziecko musi mieć zapewnioną ochronę przed siłą dorosłych.
O obowiązku ochrony dziecka przez Państwo przed okrucieństwem, przemocą, demoralizacją i wyzyskiem mówi też Konstytucja RP. Ponadto dziecko powinno mieć zapewnioną możliwość rozwoju umysłowego i fizycznego. Odpowiedzialność ta przede wszystkim spoczywa na rodzicach, ale również na nauczycielach, politykach czy policjantach.
Rzecznik praw dziecka
Po ratyfikowaniu przez rząd Polski Konwencji o Prawach Dziecka, została powołana instytucja Rzecznika Praw Dziecka. Urząd ten, ustanowiony przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej ma stać na straży wolności i praw dziecka.
Prawa dziecka w Polsce
Podobnie jak w przypadku praw człowieka, prawa dziecka zostały podzielone według kategorii. Rozróżniamy następujące kategorie praw dziecka:
- prawa osobiste — zabezpieczają one rozwój dziecka;
- prawa ekonomiczne — dbają o możliwość przygotowania dziecka do uzyskania niezależności materialnej;
- prawa socjalne — zabezpieczają odpowiednie warunki do rozwoju fizycznego i umysłowego;
- prawa polityczne lub publiczne — dają możliwość uczestniczenia w życiu społeczności, swobodnego wyrażania swoich poglądów.
Jako dorośli powinniśmy bezwzględnie walczyć o godność i wolność najmłodszych, którzy nie potrafią ochronić się sami. Wciąż jeszcze zbyt często spotykamy się z rażącymi przykładami bezkarnego łamania praw dziecka. Niestety wciąż jeszcze wielu dorosłych nie rozumie, jak ważne dla przyszłego, dorosłego życia dziecka, jest bezpieczne i spokojne dzieciństwo.
Lista praw dziecka
- prawo do życia i rozwoju;
- prawo do tożsamości i identyczności;
- prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania;
- prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach jego dotyczących w postępowaniu administracyjnym i sądowym;
- prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami, w przypadku rozłączenia z nimi;
- prawo do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa;
- prawo do godności i szacunku;
- prawo do nietykalności osobistej;
- prawo do nierekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia;
- prawo do odpowiedniego standardu życia;
- prawo do ochrony życia;
- prawo do zabezpieczenia socjalnego;
- prawo do opieki zdrowotnej;
- prawo do wypoczynku i czasu wolnego;
- prawo do nauki;
- prawo do ochrony pracy podejmowanej w ramach wakacyjnego zarobku lub w ramach nauki;
- prawo do korzystania z dóbr kultury;
- prawo do informacji;
- prawo do znajomości swoich praw;
- prawo do stowarzyszania się i zgromadzeń w celach pokojowych;
- prawo do wyrażania swoich poglądów.
Prawa dziecka oczami dziecka
Jako rodzice, robimy wszystko, aby nasze pociechy były szczęśliwe, zadbane, zdrowe i bezpieczne. Niestety, nawet jeżeli my dołożymy wszelkich starań, aby zapewnić im spokojny i bezpieczny dom, nie mamy gwarancji, że inni również będą o to dbać i szanować. Wielokrotnie słyszy się o łamaniu praw dziecka w żłobku, przedszkolu czy szkole. To sytuacje patologiczne, o których rodzice i odpowiednie służby dowiadują się często zbyt późno, szczególnie w przypadku kiedy cierpią dzieci najmłodsze, nieumiejące nawet mówić. Co zatem możemy zrobić jako rodzice, aby ochronić nasze dziecko przed łamaniem jego praw w szkole, w przedszkolu czy na wyjeździe wakacyjnym?
Świadomość swoich praw, kluczem do bezpieczeństwa
Rozmowa to słowo klucz. Musimy jak najwięcej rozmawiać z dziećmi o sprawach ważnych i trudnych. Prawa i obowiązki dziecka to zagadnienia, które rodzice powinni poruszać ze swoimi pociechami już od najmłodszych lat. Nawet z przedszkolakiem można porozmawiać o tym, że nikt nie ma prawa go ranić psychicznie ani fizycznie, że nikt nie ma prawa naruszać jego nietykalności, a przede wszystkim, że w każdej sytuacji, kiedy ktoś próbuje zrobić coś wbrew jego woli, powinno zgłosić to rodzicowi.
Dzieci muszą wiedzieć, że mają prawo odmówić dorosłemu. Jako rodzice często w błahych sytuacjach niepotrzebnie wpajamy naszym dzieciom pewne schematy. Podczas wizyty krewnych niejako zmuszamy ich do pocałunków czy zbyt silnych uścisków, nawet kiedy nie mają na to ochoty lub się wstydzą. Boimy się, że ktoś się na nas obrazi lub – co gorsza – oceni dziecko jako źle wychowane. Jeżeli teraz dziecko nauczy się, że trzeba spełniać oczekiwania innych, aby ich nie urazić, to czemu w przyszłości miałoby potrafić sprzeciwić się szefowi, który będzie oczekiwał zbytniej poufałości? Warto spojrzeć na to w ten sposób i od najmłodszych lat uczyć nasze pociechy, że są ważne i mają prawo do nietykalności osobistej, a także do zachowania pozostałych praw dziecka.
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Co można mieć na maturze z geografii? Te przybory możesz ze sobą zabrać na egzamin
Brak podpisu XYZ na maturze. Co jeśli zabraknie tego elementu w pracy? Można stracić punkty?
Matura matematyka rozszerzona 2024 – arkusz i odpowiedzi. Oto prawidłowe rozwiązania od ekspertów
Egzamin ósmoklasisty matematyka 2024 – odpowiedzi. Tu znajdziesz arkusz i poprawne rozwiązania. Sprawdź, ile zdobędziesz punktów!
Czy po egzaminie ósmoklasisty chodzi się do szkoły? Te daty mają kluczowe znaczenie dla uczniów
- Rodzice.pl
- Przedszkolak
- Wychowanie
- Prawa dziecka, które warto znać!
Rejestracja dziecka w USC
Jak zgłosić urodzenie dziecka? Jakie dokumenty są potrzebne przy rejestracji dziecka w USC? Ile się czeka na PESEL dla dziecka? Przyjrzyjmy się bliżej temu, jak wygląda rejestracja noworodka w Urzędzie...
Czytaj dalej →Nie wiesz, jak i gdzie zameldować noworodka? #Wyjaśniamy
Zameldowanie dziecka: gdzie zameldować noworodka? Każdy obywatel Polski jest zobowiązany do zameldowania się w miejscu stałego pobytu na terytorium kraju. Obowiązek ten dotyczy również dzieci. W jaki zatem sposób zameldować...
Czytaj dalej →Przerwa na karmienie piersią [wzór wniosku i zasady przyznawania przerw]
Polskie prawo chroni kobiety w ciąży, a młodym matkom, które wróciły po porodzie z urlopu macierzyńskiego do pracy, daje pewne uprawnienia, które mają na celu ułatwienie im opieki nad dzieckiem. ...
Czytaj dalej →Jak wyrobić dowód dla niemowlaka?
Dowód dla niemowlaka jest niezbędnym dokumentem, jeśli podróżujemy z rodziną poza granice państwa. Wyrobienie go nic nie kosztuje, a okres oczekiwania na dokument jest nie dłuższy niż 30 dni. Dowiedz...
Czytaj dalej →Separacja a rozwód: co lepiej wybrać?
Problemy małżeńskie mogą zakończyć się w różny sposób. Część małżonków będzie chciało ratować swój związek, nawet pomimo dzielących ich różnic i kłopotów, z jakimi się zmagają. Inni zdecydują się na...
Czytaj dalej →Powrót do pracy po macierzyńskim
Jak wygląda powrót do pracy po macierzyńskim? Przekonaj się, że świeżo upieczonym mamom wcale nie jest pisane bezrobocie i dowiedz się, jak egzekwować przysługujące ci prawa! Trudny powrót po macierzyńskim...
Czytaj dalej →Pozew o alimenty – do kogo zwrócić się o pomoc?
Zgodnie z brzmieniem obowiązujących przepisów, każdy z rodziców zobowiązany jest do utrzymywania dzieci, które nie są jeszcze w stanie utrzymywać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na...
Czytaj dalej →Podwyższenie alimentów
Rozwód nigdy nie jest przyjemną rzeczą, a staje się jeszcze boleśniejszy, gdy na świecie są dzieci. Gdy byli małżonkowie nie mogą się ze sobą porozumieć, kwestie organizacyjne, takie jak opieka...
Czytaj dalej →Jak napisać pozew o alimenty?
Gdy rodzice dziecka się rozstają, nie przestają być za nie odpowiedzialni. Również finansowo. Niestety nie zawsze udaje się w tej kwestii dojść do porozumienia, szczególnie jeśli emocje po rozstaniu wciąż...
Czytaj dalej →Zasiłek macierzyński 2020 [komu przysługuje i ile trwa?]
Ile trwa urlop macierzyński? Czy na macierzyńskim można pracować? Ile wynosi i kto wypłaca zasiłek macierzyński? Już teraz dowiedz się, przez jaki okres przysługuje Ci urlop macierzyński i czy w...
Czytaj dalej →Samotne matki nagle straciły 500 plus. Z programu wypadło 150 tys. dzieci
Program 500 Plus jest najbardziej potrzebny dzieciom żyjącym na granicy ubóstwa. Z tym, że to właśnie one najszybciej go tracą. Dlaczego? Samotne matki tracą 500 Plus Po raz pierwszy samotne...
Czytaj dalej →Przewożenie dzieci w samochodzie. Czym grozi jazda bez fotelika w 2024? Wyższe kary za złamanie przepisów
Niespełna trzy lata temu weszły zmiany w przepisach dotyczące przewożenia dzieci w samochodzie. Przepisy te obowiązują także w bieżącym 2022 roku. Co się zmieniło w 2017 roku? Na co zwracać...
Czytaj dalej →Kto nie dostanie 300 zł na wyprawkę szkolną dla dziecka? Sprawdź, czy jesteś wśród tych osób!
Zasady dopłat rządowych 300 zł na wyprawkę szkolną dla ucznia wydają się proste. Jednak nie każde dziecko otrzyma świadczenie. Kto nie dostanie pieniędzy z programu Dobry Start? Jakie mogą być...
Czytaj dalej →Skarga na nauczyciela: Jak napisać skargę na nauczyciela? [wzór]
Nieetyczne zachowania nauczycieli wobec uczniów nie powinny być pozostawione bez naszej reakcji. Skarga rodzica na nauczyciela jest w takich sytuacjach więcej niż konieczna – w końcu chodzi o nasze dziecko....
Czytaj dalej →Urlop rodzicielski dłuższy o dwa miesiące? To tylko jedna z możliwości!
Urlop rodzicielski dłuższy o dwa miesiące? To tylko jedna z możliwości! Choć za dłuższym urlopem rodzicielskim opowiada się wiceminister rodziny Stanisław Szwed, jeszcze nie wiadomo czy rząd nie weźmie pod...
Czytaj dalej →Suknia ślubna
Suknia ślubna: wymarzona, wyśniona, albo wręcz przeciwnie – wielki znak zapytania. Podpowiadamy, jaki fason sukni ślubnej będzie najlepszy i na co zwrócić uwagę podczas przymiarek. Decyzja dotycząca wyboru sukni ślubnej jest jedną...
Czytaj dalej →Jak przystroić dom Panny Młodej?
Przystrojenie domu Panny Młodej oraz ewentualnie Pana Młodego leży w kwestii świadków. Przynajmniej taka jest tradycja. Nie musimy się jej sztywno trzymać. Często zdarza się, że to sami zainteresowani, czyli...
Czytaj dalej →Skoki rozwojowe u dzieci- Ile trwa skok rozwojowy? [Kalendarz skoków rozwojowych]
Pierwszy raz na zwrot “Skoki Rozwojowe” trafiłem, gdy “Mamuśki z for” obskoczyły na Facebooku mój wpis na temat Śledzika Niemowlaka. Pewna napisała, że cytuję: “jak przychodzi Skok Rozwojowy, to tego...
Czytaj dalej →