Dystocja szyjkowa [przyczyny, leczenie, powikłania]

• Dystocja szyjki macicy jest komplikacją położniczą, która zatrzymuje postęp akcji porodowej.
• Poznanymi przyczynami dystocji są nieprawidłowa budowa szyjki macicy, blizny pooperacyjne na szyjce, zbyt duża masa dziecka w stosunku do wielkości macicy matki.
• Przy stwierdzeniu w pierwszej fazie porodu dystocji podejmowana jest decyzja o cięciu cesarskim celem uniknięcia komplikacji dla matki i dziecka.
• Jeśli w pierwszym porodzie stwierdzono dystocję, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo wystąpienia jej ponownie w kolejnych porodach.

Dystocja szyjkowa – co to jest?

Dystocja szyjki macicy to fachowa nazwa sytuacji położniczej, która uznawana jest za powikłanie porodowe. Polega na zbyt wolnym lub niewystępującym rozwieraniu się szyjki macicy. Słowo „dystocja” pochodzi od greckiego „dys” – oznaczającego trudność, anomalię i „tokos” oznaczającego poród.

Dystocja szyjkowa – przyczyny

Każdy poród naturalny jest bardzo indywidualny. Jednak są pewne określone ramy, które pozwalają ustalić, czy wszystko przebiega zgodnie z naturalnym rytmem, czy też pojawiają się powikłania. Jednym z nich może być dystocja szyjkowa, czyli zbyt wolne rozwieranie się szyjki macicy. Dystocja blokuje dalszy postęp porodu, dlatego aby uniknąć niedotlenienia płodu oraz kompletnego wyczerpania młodej mamy – lekarze podejmują decyzję o przeprowadzeniu cięcia cesarskiego. Jest to tzw. cięcie cesarskie ze wskazań nagłych. W przypadku pierworódek w większości przypadków lekarze nie są w stanie przewidzieć wystąpienia dystocji szyjkowej, ponieważ nie zawsze przyczyny jej występowania są widoczne na etapie ciąży.

Czynniki, które sprzyjają występowaniu dystocji szyjkowej to:

• nieprawidłowa budowa szyjki macicy – na etapie ciąży ten czynnik jest możliwy do poznania w trakcie rutynowych badań USG, jednak nie zawsze tak się dzieje. W niektórych przypadkach, szczególnie u kobiet, które rodzą po raz pierwszy, niektóre wady szyjki macicy mogą ujawnić się w trakcie trwania porodu
• uszkodzona szyjka macicy na skutek wcześniejszych zabiegów, zmiany bliznowate w jej obrębie
• zbyt duże rozmiary dziecka w stosunku do miednicy matki – w takim przypadku główka noworodka nie jest w stanie wstawić się odpowiednio w kanał rodny, tym samym nie wywiera odpowiedniego nacisku na szyjkę macicy
• zbyt słabe i za mało efektywne skurcze.

Nie stwierdzono jednoznacznej korelacji między wzrostem, wskaźnikiem BMI, stopniem przybierania na wadze w ciąży czy nawet aktywnością fizyczną i dystocją. Warto zatem wspomnieć, że źródło występowania dystocji szyjkowej nie jest w stu procentach poznane i w dalszym ciągu prowadzone są badania starające się określić stopień ryzyka jej pojawienia się u poszczególnych kobiet.  Zapobiegłoby to wielu komplikacjom porodowym.

Dystocja szyjkowa – leczenie

Dystocja szyjkowa nie podlega prenatalnemu leczeniu. Kiedy wystąpi w trakcie porodu, lekarze decydują się na przeprowadzenie cięcia cesarskiego. Stosowanie środków spazmolitycznych obecnie uznawane jest za nieefektywne, a nawet istnieją konkretne przeciwwskazania, aby tego nie robić. Niegdyś położnicy nacinali szyjkę macicy lub ją mechanicznie rozwierali, ale obie te metody są przestarzałe i nie stosuje się ich już na porodówkach. Ryzyko wystąpienia komplikacji związanych z tak radykalnymi środkami jest zbyt duże, podczas gdy cięcie cesarskie jest o wiele łagodniejszą w skutkach i łatwiejszą do przewidzenia ewentualnych trudności operacją.

Dystocja szyjkowa – powikłania

Tempo porodu różni się w zależności od tego, czy kobieta rodzi po raz pierwszy czy jest to jej kolejne dziecko. W większości przypadków wieloródki rodzą szybciej, niż za pierwszym razem. Przyjmuje się, że w fazie utajonej (pierwszy okres porodu) dochodzi do rozwarcia do 3-4 centymetrów, co u pierwiastki zajmuje nawet ok. 6 godzin. Pacjentka zwyczajowo badana jest na sali porodowej co 2 godziny – jeśli w dwóch badaniach nie występuje w tym odstępie czasu żaden postęp w rozwieraniu się szyjki, rozpoznawana jest dystocja szyjkowa. Jej ewentualnymi konsekwencjami może być niedotlenienie dziecka, zupełne zatrzymanie akcji porodowej, zaburzenia pracy serca matki i dziecka, zupełne wycieńczenie położnicy. Z tego powodu przy rozpoznaniu dystocji lekarze nie czekają najczęściej na „poprawę” sytuacji, tylko podejmują decyzję o cięciu cesarskim.

Dystocja szyjkowa a druga ciąża

Czy dystocja szyjkowa i drugi poród mogą mieć ze sobą związek? Jeśli za pierwszym razem doszło do rozpoznania dystocji, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że przydarzy się to także przy drugim porodzie. Z tego powodu większość lekarzy nie ryzykuje zdrowia matki i dziecka i już na etapie ciąży zaleca zaplanowanie terminu cesarskiego cięcia.

Źródła:

Risk Factors of Dystocia in Nulliparous Women,Province Health Center, Ardebil, Iran; NCBI.

Abnormal Labor,Prabhcharan Gill, Northeast Ohio Medical University, NCBI.

The management of functional dystocia in the first stage of labor, Seitchik J., NCBI.