Metoda Dennisona [charakterystyka, działanie, efekty stosowania]

Metoda Dennisona, znana także jako “kinezjologia edukacyjna Dennisona” to ogólna nazwa zestawu ćwiczeń ruchowych i statycznych pozycji ciała, których celem jest zwiększenie umiejętności skupienia się, ale także poprawienie wydajności w przyswajaniu informacji i ich przetwarzaniu. Osoby uczące tej metody polecają ją zarówno jako formę terapii dla dzieci, u których stwierdzono trudności z nauką, jak i u dorosłych, którzy pragną polepszyć swoje zdolności kognitywne. Warto wiedzieć, że autorzy metody – Paul i Gail Dennisonowie – opatentowali dla swojej metody również alternatywną nazwę, czyli Brain Gym (Gimnastyka Mózgu). Ta nazwa jest szczególnie rozpowszechniona w Polsce w różnych placówkach oświatowych.

Najważniejsze w poniższym artykule:
  • Metoda Dennisona to zestaw ćwiczeń i zaleceń opracowanych w latach 70. przez Paula Dennisona i jego żonę.
  • Metoda ma na celu polepszenie zdolności kognitywnych osób zdrowych, a także zdaniem autorów, ma właściwości terapeutyczne dla osób borykających się z problemami w przyswajaniu informacji, upośledzonych umysłowo i po wypadkach.
  • Środowisko naukowe sceptycznie odnosi się co do skuteczności metody Dennisona. Bez wątpienia jednak proste ćwiczenia ruchowe proponowane przez jej autorów nie wpływają negatywnie na zdrowie (jeśli fizjoterapeutycznie nie ma do nich przeciwwskazań).

Metoda Dennisona: charakterystyka

Metoda Paula Dennisona została opracowana w latach 70. ubiegłego wieku. Do dnia dzisiejszego jest rozwijana przez autora i jego żonę Gail. Paul Dennison jest doktorem filozofii, który znaczną część swojego życia poświęcił pedagogice. Zauważył, że odpowiednia ilość ruchu stymuluje uczniów do sprawniejszego przyswajania wiedzy.  Metoda Paula Dennisona ma sprawdzać się przede wszystkim u dzieci borykających się z problemami w zapamiętywaniu informacji i wymagających dodatkowej uwagi. Według autorów terapii Dennisona ważna jest jednak jakość tego ruchu: ćwiczenia powinny naprzemiennie stymulować do pracy obie półkule mózgu, wspomagając tworzenie się między nimi połączeń nerwowych. Paul Dennison opracował swoją metodę na podstawie własnego doświadczenia (autor przez lata borykał się z dysleksją oraz kłopotami ze wzrokiem) oraz pracy z osobami doświadczających trudności po wypadkach i z niepełnosprawnościami.

Metoda Dennisona (gimnastyka mózgu, Brain Gym) zdaniem autorów wykorzystuje naturalny ruch do wspomagania organizacji pracy mózgu i ciała, a przez to twórczej pracy jednostki. Głównym ośrodkiem metody jest Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologii – Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów. Terapia Dennisona znalazła uznanie na całym świecie, w tym w Polsce. W naszym kraju Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN włączyło Kinezjologię Edukacyjną do programu szkoleniowego dla pedagogów, nauczycieli, rodziców i psychologów.

Warto jednak nadmienić, że chociaż bez wątpienia ćwiczenia kinezjologiczne stanowią interesujące uzupełnienie programu nauczania jako element stymulacji ruchowej, nie wszyscy specjaliści są zgodni co do skuteczności metody Dennisona. Teoretyczne założenia kinezjologii zostały podważone i określane bywają jako pseudonaukowe. Profesor Anna Grabowska na zlecenie Komitetu Neurobiologii PAN przygotowała raport „Opinia dotyczącej naukowych podstaw metody ’Kinezjologii Edukacyjnej’”. W raporcie tym autorka przedstawia brak współczesnych naukowych publikacji, które zgodnie z metodologią wymaganą w świecie naukowym potwierdzałyby skuteczność tej metody.

Metoda Dennisona: działanie

Zdaniem autorów metody Dennisona to, jak działa kinezjologia jest naturalnym odzwierciedleniem związku między umysłem a ciałem. Dennisonowie zauważyli, że osoby, które np. wykazują trudności w czytaniu, mają również ograniczoną motorykę i świadomość własnego ciała. Autorzy opracowali podstawy teoretyczne swojej terapii wiążąc je z funkcjami mózgu w zakresie trzech wymiarów:

1) lateralności – komunikacja między lewą i prawą półkulą mózgową. Dennisonowie są zdania, że najczęściej problemy z przyswajaniem wiedzy wynikają z braku integracji między dwoma półkulami.

2) skupienia – umiejętność skupiania się ma być zdaniem autorów zależna od koordynacji pracy płata czołowego u funkcji pnia mózgu. Wiadomo, że takie zaburzenia obserwowane są u dzieci z ADHD.

3) ześrodkowania, które związane jest z działaniem systemu limbicznego.

Generalnie metoda Dennisona (gimnastyka mózgu) ma wspomagać ćwiczeniami ruchowymi integrację wszystkich wymiarów pracy mózgu, a tym samym, usprawniać tworzenie się połączeń neuronowych. Usprawniona komunikacja nerwowa w układzie sensomotorycznym ma zmniejszać trudności w gromadzeniu informacji, a dokonuje się to za sprawą usuwania blokad motorycznych, które powstają na skutek stresu. W tym celu opracowano 26 ćwiczeń, specjalnie ukierunkowanych do usuwania blokad. Ćwiczenia te stanowią podstawę tzw. kinezjologii edukacyjnej. Metoda Dennisona zakłada również spożywanie dużej ilości wody, ponieważ zdaniem autora ma się to przyczyniać do polepszenia funkcjonowania poszczególnych struktur mózgu. Dodatkowo osoby zawodowo praktykujące kinezjologię zalecają elementy akupresury i uciskania miejsc wiązanych ze zwiększeniem funkcji poznawczych.

Ćwiczenia Dennisona: przykładowy zestaw

Ćwiczenia kinezjologiczne dla dzieci i dorosłych nie są trudne – może je wykonywać niemal każda osoba. Przykładowe ćwiczenia opracowane (lub zaadaptowane np. z yogi) przez autorów metody to:

  • leniwa ósemka – ćwiczenie polega na rysowaniu lub wodzeniu oczami za przedmiotem zakreślającym kształt poziomej ósemki (znak nieskończoności). Autorzy zalecają, aby ruch zawsze zaczynać od środka w lewo do góry – lewą ręką, a następnie prawą ręką i kończyć obydwoma rękoma połączonymi razem.
  • słoń – ćwiczenie to zbliżone jest do leniwej ósemki. Różnica polega na tym, że osoba wykonująca ćwiczenie powinna stać na lekko rozsuniętych nogach i trzymać głowę położoną na ramieniu ręki, która aktualnie zakreśla znak (jakby ręka była “trąbą słonia”).
  • rysowanie oburącz – ćwiczenie można rysować na kartce, flipcharcie lub w powietrzu obiema rękami. Polega na jednoczesnym rysowaniu tego samego kształtu, będącego odbiciem lustrzanym (czyli np. rysowaniem półkola jedną i drugą ręką tak, aby tworzyły koło)
  • marsz w miejscu – ćwiczenie dobrze znane osobom, które np. uczęszczają na aerobik. Maszerując w miejscu należy wysoko podnosić kolana i naprzemiennie stykać je z przeciwstawnym łokciem (lewy łokieć-prawe kolano, prawy łokieć-lewe kolano)
  • sowa – jedną ręką należy chwycić mocno bark, a głowę powoli odwracać w lewo a następnie w prawo, jednocześnie podbródek trzymając prosto. Głowa powinna maksymalnie się obracać na prawo i lewo tak, aby poluzować mięśnie karku i szyi. Ważne, aby wydech powietrza następował w trakcie ruchu głowy, a wdech w jej skrajnym położeniu.
  • zginanie stopy – w trakcie siedzenia należy zgiąć nogę w kolanie i położyć na udzie przeciwstawnej nogi (kostka na udzie). Końcami palców należy chwycić mięśnie uda nogi zgiętej, a stopę w tym czasie zginać i prostować
  • oddychanie przeponowe – wykonując to ćwiczenie należy zrobić wdech nosem, a następnie wypuszczać powietrze przez zaciśnięte wargi (jakby chciało się utrzymać przed sobą piórko w powietrzu). Ważne, aby w trakcie wdychania powietrza czuć, jak napełniają się płuca i rozszerza klatka piersiowa na wysokości przepony – w tym celu można położyć ręce na żebrach.

Efekty stosowania metody Dennisona

Kinezjologia Dennisona wielokrotnie była krytykowana przez środowiska naukowe. Generalnie zarzuca się jej brak potwierdzonej skuteczności i pseudonaukowość założeń. Wiązanie ruchu z większymi możliwościami intelektualnymi było wielokrotnie badane i chociaż jednoznacznie dowiedziono, że odpowiednie dotlenienie mózgu i aktywność fizyczna sprzyja poprawie funkcji poznawczych, tak wiązanie konkretnych ćwiczeń z możliwością uleczenia osób niepełnosprawnych intelektualnie lub borykających się z konkretnymi trudnościami (dysgrafia, dyskalkulia) nie ma żadnego uzasadnienia naukowego. Według krytyków terapia Dennisona w prostej linii wywodzi się z jednoznacznie zdyskredytowanej metody Domana-Delecato, popularnej w latach 60. ubiegłego wieku. Metoda ta miała być stosowana do rehabilitacji dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, ale również zdrowych, celem stymulacji ich naturalnego potencjału. Metoda bazowała na siedmiu szczeblach rehabilitacji, z których pierwszym elementem był program rozwoju motorycznego, w którym bezwładne ciała dzieci z porażeniem poddawane były stymulacji przez rehabilitantów (u zdrowych dzieci – stymulantem były świadome ćwiczenia). Stymulacja ta miała symulować ruch – raczkowanie, proste ruchy rękami i nogami. Zgodnie z założeniami metody, ciało miało “zapamiętać” te ruchy i tym samym przekształcić je w połączenia nerwowe w mózgu, a dzięki temu odblokować jego dalszy rozwój. Metoda Dennisona bazuje na podobnych założeniach, w których to konkretne ruchy mają przyczyniać się do lepszej pracy mózgu. Ważnym elementem zalecanym przez kinezjologię, jest również spożywanie dużej ilości wody.

Mimo krytyki środowisk naukowych, kinezjologia jest bardzo popularna na całym świecie. Wydaje się, że mimo braku podstaw naukowych, za jej stosowaniem przemawia fakt, że z pewnością zachęcanie dzieci do ruchu w trakcie nauki oraz do picia wody nie stanowi zagrożenia dla ich rozwoju, a wręcz przeciwnie. W dobie niskiej stymulacji przedsionkowej, ciągłego spędzania czasu przed ekranami i nadmiernego bodźcowania zmysłu wzroku i słuchu przy jednoczesnym braku odpowiedniej stymulacji motorycznej i intelektualnej, proste ćwiczenia Dennisona są ciekawym uzupełnieniem tradycyjnego modelu nauczania. Nie ma jednak podstaw do oczekiwania od tej aktywności spektakularnych efektów terapeutycznych w przypadku dzieci o obniżonej sprawności intelektualnej. W przypadku dzieci nadpobudliwych ruchowo, każdy rodzaj ćwiczeń pozwalający uniknąć nadmiernie długiego spędzania czasu w pozycji siedzącej i wymagającej skupienia na zadaniach intelektualnych, może im pomóc w lepszym funkcjonowaniu w tradycyjnej szkole. Nie udowodniono żadnej poprawy terapeutycznej w pracy metodą Dennisona z dziećmi autystycznymi.

Rodzice pytają o metodę Dennisona

Jak inaczej nazywana jest metoda P. Dennisona?

Alternatywne nazwy dla metody Paula Dennisona to kinezjologia edukacyjna, a także Gimnastyka Mózgu (Brain Gym – nazwa opatentowana przez twórców metody). Kinezjologia edukacyjna to w skrócie Edu-K – może być również określana jako “metoda uczenia poprzez ruch”. Wszystkie te nazwy odnoszą się do tej samej metody, w której założeniem jest wspomaganie funkcji kognitywnych i pamięci poprzez włączenie zestawu ćwiczeń ruchowych mających na celu integrowanie obu półkul mózgu i ich funkcjonowania.

Kiedy ma zastosowanie kinezjologia?

Zdaniem twórców metody kinezjologia ma zastosowanie u każdego, kto pragnie wspomóc swój mózg w zapamiętywaniu informacji i uczeniu się. Jednak przede wszystkim kinezjologia edukacyjna dedykowana jest osobom (szczególnie dzieciom) borykającym się z różnymi stwierdzonymi problemami z nauką (dysleksja, dysgrafia etc.), niepełnosprawnościami intelektualnymi lub nadpobudliwych ruchowo. Regularne aktywizowanie motoryczne ma zwiększać umiejętność skupienia się, poprawia zdolności w zakresie czytania, słuchania i mówienia, a także przetwarzania i zapamiętywania informacji. Warto nadmienić, że zdaniem środowiska naukowego nie ma potwierdzenia dla skuteczności terapeutycznej metody Dennisona, jednak stosowanie prostych ćwiczeń ruchowych u osób, u których nie występują jednoznaczne przeciwwskazania ku aktywności fizycznej, nie ma złego wpływu na zdrowie.

 

 

Źródła:
  • "Opinia dotycząca podstaw naukowych metody „Kinezjologii Edukacyjnej” oraz konsekwencji jej stosowania", profesor Anna Grabowska, Komitet Neurobiologii Polskiej Akademii Nauk, 2006.
  • Brain Gym – This Is Your Brain On Pseudoscience, Steven Novella, The Ness (Neurologica blog), dostęp 04.02.2020.
  • Usprawnianie mózgu i wspieranie uczenia się metodami kinezjologii edukacyjnej, Kinezjologia Edukacyjna - fenomen skuteczności, Hanna Nikodemska El Tairy, 2011.

Dodaj komentarz

Suknie Ślubne

Suknia ślubna

Suknia ślubna: wymarzona, wyśniona, albo wręcz przeciwnie – wielki znak zapytania. Podpowiadamy, jaki fason sukni ślubnej będzie najlepszy i na co zwrócić uwagę podczas przymiarek. Decyzja dotycząca wyboru sukni ślubnej jest jedną...

Czytaj dalej →
Niemowlę, Pielęgnacja niemowląt

Olej Kokosowy dla niemowląt i nie tylko

Legendy o Oleju Kokosowym Olej Kokosowy jest tak popularny, że doczekał się serii memów na swój temat. Pod niemalże każdym pytaniem w internecie o specyfiki do włosów, skóry i paznokci...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo