Ból podbrzusza: te kilka rzeczy warto wiedzieć o bólu w dole brzucha!

Ból podbrzusza – najczęstsze przyczyny

Wiele osób ma problem z jednoznacznym określeniem miejsca bólu, nie wiedząc dokładnie gdzie jest podbrzusze. W medycynie mianem tym określamy obszar położony poniżej linii pępka, tak więc obejmujący zarówno dolną część jamy brzusznej, jak i pachwiny czy okolicę łonową. Ból podbrzusza ma charakter niespecyficzny, gdyż może mieć wiele przyczyn, obejmujących zarówno procesy fizjologiczne jak i choroby. Zazwyczaj rozpoznaje się je na podstawie wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego oraz badań laboratoryjnych i obrazowych, które zleca lekarz. Jeśli chodzi o częstotliwość jego występowania, ból dołu brzucha zdecydowanie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn.

Ból brzucha na dole najczęściej powodują:

• menstruacja,
• choroby ginekologiczne (torbiele, mięśniaki, zapalenie przydatków, nowotwór macicy lub jajnika),
• endometrioza,
• zakażenia układu moczowego, w tym zapalenie pęcherza moczowego,
• kamica nerkowa,
• choroby jelit (nieswoiste zapalenie jelit, zapalenie uchyłków jelitowych, ostre niedokrwienie jelit, skręt i niedrożność jelit),
• zapalenie wyrostka robaczkowego,
• zespół jelita wrażliwego,
• infekcje układu pokarmowego przebiegające z biegunką i wymiotami.

W zależności od przyczyny możemy obserwować ból o różnym charakterze i nasileniu. Najbardziej niepokojący jest silny, kłujący ból brzucha, mogący być objawem ostrych stanów zapalnych, niejednokrotnie wymagających szybkich interwencji chirurgicznych.

Kłucie w podbrzuszu

W wielu przypadkach bez względu na to czy odczuwamy niezbyt nasilony ból z prawej strony podbrzusza czy też ból w lewym podbrzuszu, jest on przez nas notorycznie ignorowany. Dopiero gdy zaczynamy odczuwać silne kłucie w podbrzuszu, skłania nas to do wizyty u lekarza. Jest to z naszej strony poważne zaniedbanie, ponieważ ból może być objawem niebezpiecznych dla naszego zdrowia schorzeń.

Jeżeli odczuwamy silny, kłujący ból w podbrzuszu zlokalizowany po prawej stronie pępka, może on być objawem zapalenia wyrostka robaczkowego lub zapalenie uchyłków jelita, zwłaszcza jeśli promieniuje aż do pachwin i towarzyszy mu gorączka. Z kolei jeśli obserwujemy u siebie wzdęcia i wymioty, do których dochodzi kłujący ból brzucha w lewym dolnym kwadrancie, wskazywać może to na uwięźnięcie przepukliny. W przypadku tego schorzenia w miejscu bólu skóra jest zaczerwieniona i dużo cieplejsza, a pod nią wyczuwalny jest guzek. Kłujący ból brzucha po lewej stronie może ponadto być objawem zespołu jelita drażliwego czy chorób esicy.

O czym świadczy jednoczesny ból podbrzusza i pleców?

Ze względu na to, że ból podbrzusza przyczyny ma różne i jest objawem niespecyficznym, który może dotyczyć wielu chorób, przy postawieniu diagnozy bardzo ważna jest jego dokładna lokalizacja i objawy towarzyszące. Gdy ma on charakter promieniujący i odczuwany jest jako jednoczesny ból podbrzusza i pleców, może świadczyć o dolegliwościach ze strony układu moczowego, takich jak:

• zapalenie pęcherza moczowego,
• kamica moczowa,
• śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego,
• kolka nerkowa,
• odmiedniczkowe zapalenie nerek.

W ich przebiegu często odczuwane jest również nagłe parcie na mocz, któremu towarzyszy ból i pieczenie przy jego oddawaniu. Może pojawiać się również gorączka i osłabienie. Jeżeli ból w dolnej części brzucha promieniuje do pleców tylko po jednej stronie, najczęściej świadczy o kamicy nerkowej. Przypuszczenie to można w prosty sposób potwierdzić, wykonując badanie USG. Powinien być na nim widoczny złóg zlokalizowany w nerce lub w moczowodach, który to właśnie może powodować ostry ból podbrzusza promieniujący aż do krzyża.

Zobacz też: Wyrostek robaczkowy w ciąży

Ból macicy – przyczyny

Jedną z najczęstszych przyczyn bólu podbrzusza są dolegliwości związane z kobiecym układem płciowym. Często skurcze w podbrzuszu nie są jednak objawem choroby, lecz związane są z naturalnym cyklem menstruacyjnym. Zazwyczaj ból macicy obserwuje się na kilka dni przed terminem miesiączki, a także w trakcie pierwszych 2-3 dni jej trwania. Ból podbrzusza przed okresem spowodowany jest zbyt wysokim stężeniem estrogenów, co stymuluje produkcję prostaglandyn wykazujących działanie miejscowe, właśnie w macicy. Takie nasilone bóle najczęściej spotykane są u młodych kobiet w okresie dojrzewania i z wiekiem ulegają złagodzeniu, choć w niektórych przypadkach mogą utrzymywać się przez całe życie. Silny, powracający i trudny do zwalczenia ból podbrzusza związany z menstruacją jest dla kobiety bardzo uciążliwy, zwłaszcza jeżeli towarzyszą mu wymioty i omdlenia. Niejednokrotnie może on być również objawem endometriozy, czyli gruczolistości. Do jej pozostałych objawów najczęściej zalicza się bolesne i obfite menstruacje, ograniczenie płodności oraz odczuwanie bólu w trakcie stosunku, a nawet w czasie oddawania stolca.

O ile ból podbrzusza przed okresem i w jego trakcie w większości przypadków nie są niczym niepokojącym, tak ból podbrzusza po okresie powinien skłonić nas do jak najszybszej wizyty u ginekologa. Może on bowiem być objawem raka jajnika lub raka szyjki macicy, zwłaszcza gdy oprócz bólu obserwujemy u siebie upławy lub plamienia międzymiesiączkowe. Do ginekologa powinna zgłosić się również każda kobieta, która odczuwa ból podbrzusza po stosunku, gdyż najczęściej jego przyczyną są stany zapalne macicy lub zrosty pooperacyjne. Bez problemu można je od siebie odróżnić, gdyż stanom zapalnym najczęściej towarzyszą ropne upławy oraz silna tkliwość, a w niektórych przypadkach również gorączka.

Kobiety w okresie rozrodczym często skarżą się również na ból w trakcie owulacji. Związany jest on z pękaniem pęcherzyka Graffa i uwalnianiem komórki jajowej do jajowodu, gdzie możliwe jest zapłodnienie. Jeżeli do niego dojdzie komórka wędruje do macicy, gdzie ulega zagnieżdżeniu, co również może powodować lekkie dolegliwości bólowe. Taki niezbyt mocny ból podbrzusza po owulacji może więc być zatem zwiastunem dobrej nowiny jaką jest ciąża.

Ból podbrzusza w ciąży

Ból podbrzusza w ciąży może wynikać z różnych przyczyn i nie zawsze musi stanowić powód do niepokoju. Często bywa odczuwany już na jej wczesnych etapach i wiąże się z rozciąganiem się więzadeł macicy. Jest to proces zupełnie prawidłowy, który ma na celu przygotowanie dostatecznej ilości miejsca dla rozwijającego się płodu. Rozciąganie się macicy najczęściej przypomina ból brzucha jak na okres i nasila się podczas wysiłku. Jeżeli jednak ból podbrzusza we wczesnej ciąży jest ostry, promieniuje do krzyża i przypomina pojawiające się regularnie skurcze, a na dodatek towarzyszy mu krwawienie, należy niezwłocznie udać się do szpitala. Taki ból może bowiem wskazywać na poronienie i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Na późniejszych etapach ciąży z pewnością nie powinien stanowić powodu do niepokoju lekki ból w dole brzucha, który może być związany z intensywnymi ruchami dziecka lub czkawką, zwłaszcza jeśli jest on odczuwany jako delikatne dotknięcia od wewnątrz. W trzecim trymestrze ciąży coraz częściej pojawiać się mogą również skurcze przepowiadające, czyli tzw. skurcze Braxtona-Hicksa. Są one niczym innym jak treningiem macicy przed zbliżającym się porodem. Zazwyczaj odczuwane są jako ciągnięcie w dole brzucha, połączone z jego twardnieniem i trwają nie więcej niż kilka sekund.

Powodem do niepokoju powinien być natomiast ostry ból podbrzusza połączony z krwawieniem lub gwałtownym pogorszeniem samopoczucia, który może być objawem przedwczesnego odklejania się łożyska i stanowić zagrożenie dla dziecka. Gdy ukończony zostanie 37 tydzień ciąży, ból podbrzusza rozchodzący się od krzyża aż do środka brzucha i powtarzający się co kilka minut, może zwiastować początek porodu. Jeżeli okresy między skurczami będą się skracać lub odejdą wody płodowe, należy udać się do szpitala.

Sprawdź:  Jak długo mogą się sączyć wody płodowe?

Co powoduje ból podbrzusza u mężczyzn?

Ból w dole brzucha to przede wszystkim kobieca dolegliwość, nie znaczy to jednak że ból podbrzusza u mężczyzn w ogóle nie występuje. W przypadku panów może on świadczyć jednak nie tylko o chorobach układu pokarmowego czy układu moczowego, ale również o typowych dla nich chorobach prostaty lub przepuklinie pachwinowej. U mężczyzn po 50-tym roku życia najczęściej obserwujemy łagodny rozrost prostaty, z którym wiąże się silny ból podbrzusza i krocza, a także trudności w oddawaniu moczu, spowodowane rozrostem prostaty i uciskaniem przez nią okolicznych tkanek. Przewlekłe lub ostre zapalenie prostaty wykazuje podobne objawy, przy czym często oprócz bólu w podbrzuszu u mężczyzn występuje również gorączka. Szczególnie groźnym schorzeniem, które na początku przebiega bez jakichkolwiek objawów jest rak prostaty. Pierwszymi odczuwalnymi symptomami tego nowotworu są ucisk w podbrzuszu i trudności w oddawaniu moczu.

Jeżeli chodzi o przepuklinę pachwinową, najczęściej powstaje ona w wyniku dużego wysiłku fizycznego lub urazu i polega na przeniesieniu niektórych elementów jamy brzusznej w okolicę pachwiny. Charakterystycznym dla niej objawem jest odczuwany przez pacjentów  silny ból w pachwinie oraz towarzyszący mu ucisk w podbrzuszu, a w centrum bólu namacalny może być niewielki guzek. Przepukliny pachwinowej nie wolno lekceważyć, gdyż może powodować poważne powikłania, a jedynym sposobem jej zlikwidowania jest operacja chirurgiczna. W jej przypadku szybko narastający silny ból podbrzusza może być objawem uwięźnięcia przepukliny, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, gdyż może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia.

Zdjęcie główne: Simi Ahuja @Flickr /CC