Znęcanie psychiczne w związku: Co zrobić, jeśli partner znęca się psychicznie?

Choć dużą uwagę i oburzenie społeczeństwa budzi zazwyczaj znęcanie się fizyczne w rodzinie, nadal stosunkowo mało mówi się o szkodach, jakie może wyrządzić znęcanie się psychiczne. Choć nie są one widoczne gołym okiem, ich konsekwencje mogą być tak naprawdę dużo poważniejsze. Co więcej, przemoc psychiczna jest dużo trudniejsza do rozpoznania i czasem nawet sama ofiara nie ma świadomości, że jest przedmiotem znęcania się psychicznego. Jak więc wygląda przemoc psychiczna i co powinna zrobić ofiara?

Najważniejsze w poniższym artykule:
  • Przemoc psychiczna w związku to każdy rodzaj interakcji między partnerami, prowadzący do złego samopoczucia drugiej osoby, np. kłótnie, obelgi, kontrola nad kontaktami z innymi osobami, obniżanie pewności siebie.
  • Oczywiście by mówić o znęcaniu się psychicznym powinny to być sytuacje powtarzalne, często agresor działa według określonego schematu.
  • W walce z przemocą psychiczną ważne jest wparcie osób bliskich. Można również skorzystać z pomocy specjalistów, np. na Niebieskiej Linii.
  • Przemoc psychiczna jest w Polsce uznawana za przestępstwo, jeżeli więc postępowanie pomocowe nie przynosi oczekiwanych rezultatów, wszczynana jest procedura karna.

Znęcanie psychiczne – co to znaczy?

Znęcanie psychiczne, inaczej określane jako przemoc psychiczna to według psychologów wywieranie wpływu na zachowanie, stan fizyczny i proces myślowy ofiary bez jej zgody, za pomocą środków komunikacji interpersonalnej, a nie środków fizycznych. Wśród rodzajów przemocy psychicznej najczęściej wymienia się obelgi, zastraszanie, krzyczenie. Mówiąc prościej przemoc psychiczna to taki sposób interakcji z drugą osobą, w wyniku której czuje się ona niekomfortowo. Znęcanie się psychiczne jest typowe dla współczesnego społeczeństwa. Przykładów takiego działania jest wiele, jak chociażby mobbing w pracy (między przełożonymi a podwładnymi) czy przemoc psychiczna w małżeństwie między partnerami. Cechą charakterystyczną przemocy psychicznej jest fakt, iż trwa ona zazwyczaj przez długi czas, a skutki widoczne są stopniowo. Ofiarą przemocy psychicznej może być każdy, bez względu na wiek lub płeć, choć według statystyk zdecydowanie częściej dotyka ona kobiet oraz dzieci. Udowodniona przemoc psychiczna w domu jak i w pracy jest przestępstwem i w zależności od wyroku może podlegać karze więzienia.

Czym jest znęcanie psychiczne? Przykłady…

Przemoc psychiczna w rodzinie może przyjmować wiele rożnych postaci, m.in. w zależności od tego czy dotyczy ona partnera czy dziecka. Bardzo często są one również indywidualnie dostosowywane do charakteru ofiary. Psycholodzy obserwują jednak, że niektóre formy przemocy psychicznej występują praktycznie w każdym przypadku. Jeżeli więc zastanawiasz się, czy to co obserwujesz to znęcanie psychiczne, przykłady znajdziesz poniżej:

  • Jawny brak szacunku między partnerami, podkreślany zwłaszcza w towarzystwie innych osób, m.in. poprzez niebranie pod uwagę opinii partnera czy ignorowanie wykonywanej pracy, poniżanie i niepochlebne komentarze na temat drugiej osoby,
  • Częste, niemiłe uwagi pod adresem partnera, komentowanie pod nosem, kąśliwe podteksty,
  • Wymaganie tzw. usłużności, gotowości do poświęcenia swojego czasu bez względu na okoliczności towarzyszące,
  • Izolowanie od bliższych i dalszych znajomych, rodziny a nawet sąsiadów,
  • Zazdrość, ciągłe podejrzenia o niewierność i oskarżenia o zdradę, kontrolowanie rozmów, korespondencji, sprawdzanie telefonu i skrzynki e-mailowej, wywoływanie kłótni z tego powodu,
  • Agresja werbalna – częste awantury, wyzywanie, krzyczenie nawet z błahego powodu lub wręcz odwrotnie, ignorowanie drugiej osoby i nie odzywanie się do niej,
  • Agresywne zachowanie, mogące wywoływać strach przed agresją fizyczną – trzaskanie drzwiami, uderzenia ręką w stoły lub ściany, rzucanie różnymi przedmiotami w celu ich zniszczenia i zaakcentowania swojego niezadowolenia,
  • Zakazywanie aktywności mogących wywoływać uznanie osób trzecich – jak np. praca i osiąganie kolejnych szczebli kariery zawodowej czy interesujące hobby,
  • Kontrola finansowa, niejednokrotnie polegająca nie tylko na wytykaniu nawet najdrobniejszych wydatków, ale również blokowaniu dostępu do kont bankowych.

Jak odróżnić przemoc psychiczną od zwykłej kłótni? Oczywiście każdy z nas ma chwilę słabości i pojedyncze, jednostkowe przypadki nawet najbardziej wybuchowego zachowania nie mogą być traktowane jako dręczenie psychiczne. Jeżeli jednak mają one charakter powtarzalny i towarzyszy im celowa izolacja od świata zewnętrznego, mająca na celu uzależnienie ofiary od agresora, powinny zostać podjęte odpowiednie kroki. Przemoc psychiczna w małżeństwie ma jeszcze jedną istotną, charakterystyczną cechę. Obok przejawów jawnej przemocy pojawiają się również okresy miłości, czułości i uprzejmości względem ofiary. To celowa manipulacja ze strony agresora, która ma wzbudzić wyrzuty sumienia u ofiary i skłonić ją do myślenia, że sama jest odpowiedzialna za wszystkie złe rzeczy, które miały miejsce.  To nie jedyny efekt jaki daje długotrwałe znęcanie psychiczne. Objawy, które obserwuje się u ofiar przemocy psychicznej to także:

  • Ciągłe poczucie winy,
  • Uczucie bezsilności,
  • Niska samoocena,
  • Ukrywanie własnych potrzeb lub gorszego samopoczucia,
  • Rezygnacja z pasji i chęci rozwoju.

Skutki znęcania psychicznego

Przemoc emocjonalna może dawać różne symptomy, jednak przede wszystkim niezwykle bolesne jest uświadomienie sobie samemu, że jest się ofiarą znęcania się przez osobę, która powinna nam być najbliższa. Co gorsze, nękanie psychiczne jest trudne do zauważenia przez osoby trzecie, przez co zdecydowanie trudniejsze niż w przypadku przemocy fizycznej jest uzyskanie pomocy. W przypadku znęcania się w związku, skutki widoczne są najczęściej poprzez zmianę zachowania ofiary:

  • Zwykle po pewnym czasie stają się one ciche i wycofane, zamykają się w sobie i jak już wspomnieliśmy unikają kontaktu z rodziną i przyjaciółmi.
  • Uciekają w alkohol, narkotyki i inne używki.
  • Wstydzą się, nie chcą mówić innym o swoich problemach, uważają że to one same są winne całej sytuacji.
  • Boją się reakcji partnera, żyją w ciągłym strachu, biernie zgadzają się na wszystkie decyzje agresora, nie mają własnego zdania.
  • Nie mają chęci do jakiegokolwiek działania, rezygnują z samych siebie na rzecz partnera.
  • Mają skrajnie niską samoocenę, uważają że nie są w stanie samodzielnie egzystować.
  • Są znerwicowane, cierpią na stany lękowe.
  • Popadają w depresję, niejednokrotnie mają myśli samobójcze.

Oprócz zmian w zachowaniu, często u ofiar przemocy psychicznej obserwuje się również objawy fizyczne. Są one głównie efektem ciągłego stresu i lęku i obejmują:

  • Zaburzenia apetytu,
  • Bóle brzucha,
  • Nudności,
  • Zawroty głowy,
  • Drżenie rąk,
  • Problemy z sercem.

Co robić? Gdzie szukać pomocy?

Ofiary przemocy psychicznej bezwzględnie potrzebują pomocy z zewnątrz. Agresor często czuje się bezkarny głównie z tego względu, iż większość aktów znęcania rozgrywa się bez świadków, w zaciszu własnego domu. Jak radzić sobie ze znęcaniem psychicznym? Pierwszym krokiem do rozwiązania problemu jest przyznanie się przed samym sobą, że jest się ofiarą znęcania psychicznego. Jest to trudne, jednakże bez tego ciężko zdecydować się na kolejne kroki. Najważniejsze jest przerwanie milczenia i znalezienie kogoś, kto nas wysłucha i będzie dla nas wsparciem. Najlepiej, jeżeli jest to ktoś z rodziny lub przyjaciół, gdyż wtedy łatwiej o realne wsparcie i poczucie bezpieczeństwa. Jeżeli jednak nie mamy wśród bliskich zaufanej osoby, możemy skontaktować się z Ogólnopolskim Pogotowiem dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, czyli popularną Niebieską Linią. Za jej pośrednictwem można znaleźć nie tylko wsparcie psychologiczne i po prostu mieć możliwość „wygadania się” komuś, ale również wsparcie prawne, niezbędne do ukarania agresora.

Na Niebieskiej Linii pracują specjaliści, którzy przede wszystkich słuchając i dyskretnie pytając motywują ofiary do podjęcia decyzji o zmianach. Rozmowy te zazwyczaj trwają dłuższy czas i dopiero kiedy dana osoba podejmie decyzję, że chce się wyrwać z toksycznej relacji, oferowane jest wsparcie prawne. Gdzie szukać pomocy? Osoby poszkodowane kierowane są do odpowiednich placówek w swoich okolicach, zajmujących się pomocą ofiarom przemocy. Za ich pośrednictwem informacja przekazywana jest do Policji czy Ośrodka Pomocy Społecznej. Rodzinie zakładana jest wtedy tzw. „Niebieska karta” i objęta zostaje ona specjalnym nadzorem, mającym na celu znalezienie dowodów na akty przemocy. Oczywiście takiego zgłoszenia można dokonać również samodzielnie, jednak jedynie niewielki odsetek ofiar decyduje się na ten krok.

W kolejnym etapie zbierany jest zespół specjalistów, którzy rozmawiają z ofiarą i tworzą listę jej potrzeb oraz oczekiwań względem działania służb. Proponowane są również różne wersje rozwiązań i ustalany wspólny plan pomocy dla danej osoby. Dopiero potem przesłuchaniu podlega osoba dokonująca przemocy. Zostaje ona też poinformowana o tym, że jeżeli nie zmieni swojego zachowania, poniesie konsekwencje prawne. Często takie przedstawienie skutków wystarcza, by agresor zaprzestał swoich działań. Niejednokrotnie to właśnie bezkarność jest bowiem ich motorem napędowym do znęcania się psychicznego nad bliskimi. Agresorowi oferowana jest również pomoc psychologiczna, mająca na celu wypracowanie zdrowych, prawidłowych zachowań względem bliskich.

Oczywiście dozór trwa, aż do momentu w którym komisja jednoznacznie stwierdza, że w danej rodzinie nie występują już objawy przemocy psychicznej. Jeżeli jednak trwa ona nadal, równolegle z procedurą pomocową wszczynana jest względem agresora procedura karna.

Jak udowodnić znęcanie psychiczne?

Wiele ofiar przemocy psychicznej nie szuka pomocy prawnej sądząc, że nie są w stanie udowodnić partnerowi jego działań. Dotyczy to zwłaszcza osób długotrwale nękanych psychicznie, które zostały skutecznie odizolowane od bliskich i przyjaciół. Jak udowodnić znęcanie się psychiczne w takiej sytuacji? Ważną rolę odgrywają konsekwentne i spójne zeznania ofiary. Jeżeli prokurator lub sędzia nie odnotuje w nich żadnych rozbieżności, są one traktowane jako jeden z najważniejszych dowodów, zwłaszcza jeżeli np. zeznania oskarżonego nie posiadają takiej spójności i nie posiada on dowodów na swoją niewinność. Warto zawsze mimo wszystko szukać świadków, którzy będą zeznawać na naszą korzyść. Być może znajdzie się ktoś, kto był świadkiem kłótni lub niepochlebnych komentarzy i będzie mógł o tym powiedzieć w trakcie postępowania.

Gdy zastanawiamy się, jak udowodnić przemoc psychiczną, warto zgromadzić również dowody np. w postaci nagrań audio lub video z działań agresora. Dla organów prawnych istotne są również nagrania z rozmów na Niebieskiej Linii lub innej infolinii służącej ofiarom przemocy. Kolejnym mocnym dowodem są wszelkiego rodzaju notatki policyjne oraz Niebieska Karta, która powinna być założona już po pierwszym zgłoszeniu dotyczącym aktów przemocy.

Źródła:
  • Ciesielska Małgorzata, Rodzaje, formy i cykl przemocy w rodzinie, Zeszyty Naukowe PWSZ w Legnicy nr 12/2014,
  • Helios Joanna, Jedlecka Wioletta, Współczesne oblicza przemocy. Zagadnienia wybrane., e-Monografie Nr 99, Wrocław 2017,
  • Pospiszyl I. Przemoc w rodzinie, WSiP 1994,
  • Filipek Agnieszka, Wspomaganie człowieka dorosłego w sytuacji przemocy w rodzinie.

Dodaj komentarz

Tata, Prawo, Rodzice

Urlop ojcowski: Czemu tak krótko?

Urlop ojcowski 2017: Zmiany, zmiany, zmiany Dziś rano odczytałem wiadomość na Facbooku od jednego z czytelników bloga, który poinformował mnie o zmianach w urlopach ojcowskich, które zaszły 2 stycznia 2016...

Czytaj dalej →
Rodzice

Firma przyjazna rodzicom? To możliwe!

Zagraniczne firmy nieustannie prześcigają się w oferowaniu swoim pracownikom coraz to nowszych form tzw. pozapłacowych elementów wynagrodzenia. Wśród nich jest np. Facebook, który wypłaca wysokie „becikowe” oraz oferuje cztery miesiące płatnego...

Czytaj dalej →
Prawo, Rodzice

Przysposobienie dziecka

Przysposobienie dziecka, czyli inaczej adopcja, jest długotrwałym procesem wiążacym się z wieloma rozmaitymi formalnościami, które trzeba wypełnić. Czy łatwo da się przysposobić dziecko? Na czym to polega i kim jest...

Czytaj dalej →
Rodzice

Vaper: kto to jest?

Przysłuchując się rozmowom dzisiejszych nastolatków można czasami mieć wrażenie, że porozumiewają się one za pomocą dziwnego języka, który brzmi równie obco, co mandaryński. Zrozumienie sensu ich wypowiedzi może się wydawać...

Czytaj dalej →
Rodzice

Jak usunąć plamy?

Bycie mamą uczy wielu sztuczek i trików. Jedną z przydatnych umiejętności jest wiedza na temat usuwania plam. Trudne plamy to codzienność przy małym dziecku. Najpierw ślady marchewki, soczków i szpinaku,...

Czytaj dalej →
Porady Kulinarne, Rodzice

Co można jeść po terminie ważności?

Co można jeść po terminie ważności? To pytanie, które zapewne zadaje sobie każdy z nas, kiedy zdecyduje się zrobić porządki w lodówce i spiżarni. Spoglądając na nadruki i grawery umieszczone...

Czytaj dalej →
Rodzice

Brak ochoty na współżycie

„Od wieków nie spałam z mężem”, „nie mam ochoty na współżycie”, „nie chce mi się seksu” – takie i podobne wpisy można znaleźć na forach internetowych i portalach dla młodych...

Czytaj dalej →
Planowanie ślubu oraz wesela

Kto finansuje ślub i wesele?

Kto finansuje ślub i wesele? Najtrudniejszym podczas przygotowań wesela i mogącym być powodem nieporozumień tematem jest podział kosztów. Istnieje wiele możliwości takiego podziału od najbardziej tradycyjnych do zupełnie nowatorskich. Niezależnie...

Czytaj dalej →
Niemowlę, Pielęgnacja niemowląt

Test pieluszek jednorazowych

Dada, Pampers, Baby Dream, Toujours? Wpis o wyprawce noworodka oraz ten z porównaniem Dady i Pampersa sprawił, że zacząłem przeglądać różne testy pieluszek. Bliżej mi do praktyka niż teoretyka. Postanowiłem...

Czytaj dalej →
Dodatki ślubne

Bukiety ślubne

Bukiety ślubne są dobierane do sukni, dodatków i makijażu Panny Młodej oraz do garnituru Pana Młodego. Mogą też nawiązywać do wystroju sali lub kościoła. Na rozmowę z florystą albo kwiaciarką powinnaś...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo
Enable registration in settings - general