Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
Zasady pisowni si-ś, ni-ń, ci oraz ć mogą sprawiać ogromne problemy, szczególnie w pierwszych latach nauki. Czy istnieją reguły, dzięki którym można szybko nauczyć dziecko używania tych głosek w sposób poprawny?
Kiedy piszemy ś, a kiedy si?
Zasady pisowni spółgłosek miękkich w języku polskim sprawiają ogromny problem głównie obcokrajowcom i dzieciom, które dopiero rozpoczynają naukę i nie są w stanie w intuicyjny sposób poprawnie zapisywać słów. Na szczęście istnieją reguły pozwalające na łatwiejsze określenie, w jakich sytuacjach wykorzystuje się konkretną spółgłoskę miękką.
Zazwyczaj “ś” piszemy na końcu wyrazu (łoś, miś, łosoś, kiciuś), głównie w przypadku rzeczowników. “Ś” stanowi również końcówkę niektórych czasowników w trybie rozkazującym w drugiej osobie liczby pojedynczej, takich jak zgłoś, proś czy skoś.
Głoska “ś” może występować również na początku słowa lub w jego środku. Wówczas musi ona znajdować się przed spółgłoską (ślad, śmiać, paść, kość). W innym przypadku należy zastosować spółgłoskę miękką “si”.
Spółgłoskę miękką “si” pisze się natomiast przed spółgłoskami (osika, skosić) lub samogłoskami, czyli takimi literami, jak a, ą, o, ó, e, ę, i, u oraz y. Może ona również kończyć niektóre wyrazy, takie jak na przykład piesi, ale zdarza się to znacznie rzadziej niż w przypadku “ś”. W wymowie spółgłoska “si” jest nieco dłuższa niż “ś”, dlatego podczas dyktand warto zwracać uwagę również na samo brzmienie słowa.
Sprawdź: Jak napisać charakterystykę postaci?<
Kiedy piszemy ć, a kiedy ci?
A kiedy piszemy “ć” zamiast “ci”? Zasada wygląda bardzo podobnie do głosek “ś” oraz “si”. Warto jednak wiedzieć, że “ć” stanowi końcówkę wszystkich bezokoliczników w języku polskim, co w pewnym stopniu może ułatwić zapamiętanie tej zasady dzieciom.
“Ć” występuje również na końcu wielu wielu rzeczowników (kość, liść, miłość, dobroć) oraz na początku lub w środku (ćma, ćwiczenie, ćwikła). W dwóch ostatnich przypadkach spółgłoska miękka “ć” musi znajdować się przed inną spółgłoską.
Zasady pisowni “ci” są identyczne, jak w przypadku “si”. Spółgłoska ta może być pisana zarówno przed innymi spółgłoskami (ciśnienie, kocimiętka), jak i samogłoskami (ciąg, ciotka). Czasami kończy ona również słowa, takie jak dzieci lub koci. Nauczenie dziecka użycia tej spółgłoski może być zatem znacznie trudniejsze niż w przypadku “ć”.
Kiedy piszemy ź, a kiedy zi?
Zasady pisowni “ź” również są bardzo proste. Spółgłoskę tę piszemy na końcu słowa (paź, maź, gałąź) oraz przed innymi spółgłoskami (źdźbło, źródło, źrebak). Kończy ona również wiele czasowników w trybie rozkazującym liczby pojedynczej w pierwszej osobie, czyli weź, zawieź lub chodź.
A kiedy piszemy “zi”? Tutaj sprawa się nieco komplikuje, ponieważ “zi” może zarówno rozpoczynać słowo (zima, zieleń, zimorodek), jak i znajdować się pośrodku innych liter. W tym przypadku nie ma wyraźnej zasady i mogą to być nie tylko spółgłoski (zima, wozić, razić), lecz także samogłoski (ziomek, zieleń, kozieradka).
Kiedy piszemy ń, a kiedy ni?
W przypadku pisowni “ń” i “ni” sprawa również wygląda tak samo. Zasady dotyczące “ń” są bardzo przejrzyste i mówią o stosowaniu tej spółgłoski na końcu wyrazów (koń, słoń, broń, woń) lub przed innymi spółgłoskami (kończyć, zwieńczyć).
Pisownia “ni” niestety wymaga większej dozy intuicji. Spółgłoska ta rozpoczyna wiele wyrazów i może ona stać zarówno przed spółgłoskami (niski, nikczemny, nić, niby), jak i samogłoskami (niestety, niebiański, niektórzy). Często znajduje się ona także pośrodku wyrazu (poniedziałek, koniecznie, piwonia) bądź na końcu, głównie jeśli chodzi o określenia dwóch lub więcej osób (zakochani, rozwiedzeni).
Sprawdź: Co to jest oksymoron?
Jak nauczyć dziecko zmiękczeń?
Wprowadzenie zmiękczenia często bywa nie lada wyzwaniem ze względu na fakt, że dzieci przez pierwsze lata życia zupełnie nie rozróżniają sytuacji, w których wykorzystuje się konkretne spółgłoski miękkie. Widać to zarówno na własnoręcznie robionych laurkach oraz w zadaniach rozwiązywanych w przedszkolu lub pierwszej klasie szkoły podstawowej. W nauce zasad rządzących tym zagadnieniem gramatycznym pomagają ogólne reguły, jednak bardzo często pokrywają się one ze sobą, co powoduje kolejne problemy.
Najlepszym rozwiązaniem jest nauczenie dziecka słuchania wymowy konkretnych słów. Wszelkie spółgłoski miękkie z “i” cechują się znacznie dłuższym brzmieniem niż te z, tak zwaną, kreseczką. Wówczas poradzi ono sobie zarówno podczas dyktand, jak i samodzielnego rozwiązywania zadań poprzez wymawianie słów w myślach.
Rodzice pytają o zmiękczenia:
Jak głoskować zmiękczenia?
W przypadku głosowania spółgłosek zapisywanych jedną literą, czyli “ć”, “ś”, “ń” i “ź” sprawa jest bardzo prosta, ale problem pojawia się ze spółgłoskami “si”, “ci”, “ni” oraz “zi”. Wówczas wszystko zależy od tego, przed jaką literą stoi dana głoska. Jeśli spółgłoska miękka stroi przed samogłoską, głoskowanie wygląda tak:
zi – a – r – n – o
W przypadku, gdy stoi ona przed spółgłoską, wygląda to tak:
z – i – m – a
Czy zmiękczenia to dwuznaki?
Na ogół zmiękczenia są dwuznakami, czyli związkami liter czytanymi w sposób niewynikający z samodzielnego znaczenia każdej z nich. Istnieją jednak wyjątki, kiedy to, na przykład, “s” i “i” czytamy osobno (bezinteresowny, bezideowy, maksi).
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Matura matematyka 2024 odpowiedzi. Sprawdź, czy poprawnie rozwiązałeś zadania!
Co jeśli nie przyjdę na maturę rozszerzoną? Konsekwencje niepodejścia do matury dodatkowej mogą być poważne
Ile trzeba mieć punktów na maturze z matematyki, żeby zdać? Te zadania musisz rozwiązać poprawnie!
Unieważnienie matury — kiedy CKE może to zrobić?
Bunt w literaturze. Do jakich lektur można było się odwołać? Temat maturalny wywołał burzę
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Język polski
- Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
pani czy Pani: kiedy wyraz “pani” piszemy z wielkiej, a kiedy z małej litery?
Pani czy pani? Zasady poprawnej pisowni nie dotyczą tylko oczywistych błędów ortograficznych, lecz także tych, które pod względem gramatycznym są poprawne, ale w kwestii obyczajowej – nie do końca. Poznaj...
Czytaj dalej →Cechy dramatu szekspirowskiego. Czym charakteryzują się utwory Szekspira? Ta wiedza przyda się na maturze
William Szekspir to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych twórców w historii światowej literatury. Jego utwory dramatyczne zrewolucjonizowały teatr i pozostawiły w nim trwały ślad. Dlatego dzieła takie jak “Makbet” czy...
Czytaj dalej →Spółgłoski w języku polskim: rodzaje spółgłosek
Podział głosek na samogłoski i spółgłoski to wiedza potrzebna na etapie nauki mówienia małego dziecka. Dzięki niej możemy lepiej śledzić postępy rozwojowe pociechy. A w przypadku ewentualnych trudności z wymową...
Czytaj dalej →Fredrowski osiołek. Jak interpretować wierszyk o osiołku?
Bajka o osiołku autorstwa Aleksandra Fredry to utwór ponadczasowy, którego morał przynosi nam uniwersalne przesłanie. Wiersz często pojawia się na lekcjach języka polskiego i jest dokładnie omawiany przez polonistów. Dokonanie...
Czytaj dalej →Ożywienie i uosobienie – czym są? Różnica między nimi jest bardzo istotna
Jednym z podstawowych elementów twórczości poetyckiej są środki stylistyczne. Chociaż nazwa brzmi nieco enigmatycznie to w rzeczywistości nie kryje się pod nią nic niezwykłego – są to po prostu pewne...
Czytaj dalej →Jakie były duchy w Opowieści Wigilijnej? Streszczenie najważniejszych wątków
Niezwykle istotną rolę pełnią duchy w “Opowieści wigilijnej”. Streszczenie dzieła Charlesa Dickensa skupia się zwykle właśnie na postaci czterech duchów, które w Wigilię odwiedzają Ebenezera Scrooge’a, bohatera powieści. Trzy wigilijne...
Czytaj dalej →Wesele – test z lektury. Sprawdź, jak dobrze znasz tę klasykę literatury polskiej
“Wesele” to bezsprzecznie jedno z najważniejszych i najbardziej znanych dzieł literatury polskiej. Od lat gości także w kanonie lektur obowiązujących uczniów w szkołach średnich i często pojawia się na maturze....
Czytaj dalej →Odmienne i nieodmienne części mowy. Jak wygląda podział? O czym trzeba pamiętać?
Części mowy w języku polskim wielu osobom kojarzą się głównie z nieprzyjemnymi doświadczeniami podczas lekcji języka polskiego. Wiedza na ten temat pozwala jednak również wysławiać się i pisać w poprawny...
Czytaj dalej →Przedstawienie postaci. Jak napisać opis bohatera krok po kroku? Sprawdzone wskazówki
Stworzenie kompletnej i szczegółowej charakterystyki ze wszystkimi elementami to cenna umiejętność, którą uczniowie zdobywają już na początku edukacji w szkole podstawowej. Główną część stanowi zazwyczaj opis osiągnięć i charakteru danego...
Czytaj dalej →Oksymoron – co to jest i jaką pełni funkcję? Sprawdź przykłady
Oksymoron to część mowy pojawiająca się głównie w literaturze, a rzadziej w języku pisanym. Najczęściej można się z nim spotkać w poezji, ponieważ twórcy wykorzystują go jako środek stylistyczny do...
Czytaj dalej →Plan wydarzeń “Świtezianka”. Tę lekturę muszą znać wszyscy ósmoklasiści. O czym opowiada ballada Mickiewicza?
“Świtezianka” to jeden z najbardziej znanych i charakterystycznych utworów Adama Mickiewicza. Ballada zachwyca do tej pory nie tylko kunsztem literackim, ale także niezwykłą, tajemniczą historią. Dziś “Świtezianka” jest jedną z...
Czytaj dalej →Kto to jest dyslektyk? Kompendium wiedzy o dziecku z dysleksją
Kto to jest dyslektyk? Rodzice mogą sobie zadawać takie pytanie, gdy u ich dzieci pojawiają się problemy z czytaniem i pisaniem. Wiele osób bagatelizuje ten problem, jednak nie ulega wątpliwości,...
Czytaj dalej →Jakie były tematy na maturze z języka polskiego 2024? Są już pierwsze informacje od zdających. “Wyjątkowo łatwe”
We wtorek o godzinie 9:00 absolwenci szkół średnich z całej Polski rozpoczęli swój maturalny maraton egzaminem z języka polskiego. Arkusz składa się z dwóch części – testu i wypracowania. Na...
Czytaj dalej →Rodzaje zdań w języku polskim z przykładami. Jak nauczyć się je rozpoznawać?
Gramatyka języka polskiego to dla uczniów nieraz ciężki orzech do zgryzienia. Niekiedy może się wydawać, że informacji i zasad jest za dużo, aby je wszystkie przyswoić. W rzeczywistości jednak wcale...
Czytaj dalej →Jak liczyć wyrazy w zdaniu? Ostateczna liczba zależy od używanej definicji
Pierwsze zagadnienia z gramatyki języka polskiego to część materiału już dla pierwszych klas szkoły podstawowej. Okazuje się jednak, że nawet te pozornie łatwe zadania mogą czasem sprawić trochę kłopotu. Problematyczne...
Czytaj dalej →Dlaczego wyprawkę do porodu powinien spakować tata?
Dlaczego wyprawkę do porodu powinien spakować tata? Wkrótce przygotuję szczegółową listę tego, co zabraliśmy ze sobą do szpitala. Opiszę także co było mastem (obowiązkowe), szudem (przydało się), a co zwyczajnie zawalało...
Czytaj dalej →Ojcowskie “Bucket List”
Jak tylko Sylwia zaszła w ciążę zacząłem przeglądać blogi parentingowe, głównie ojców. Mój znajomy twierdzi, że blogowanie powinno być zakazane, a mnie za tatasap.pl chciał zastrzelić.:) Blogowanie według niego zabija...
Czytaj dalej →Przygotowania do ślubu – od czego zacząć?
Zaręczyliście się, powiadomiliście o tym fakcie rodzinę i co dalej? Od czego zacząć przygotowania do ślubu? Co jest ważne, a co mniej? Zobaczcie! Wbrew pozorom przygotowania do ślubu nie są łatwe....
Czytaj dalej →
1 komentarzy: Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
to jest nie jasne