Śmierć łóżeczkowa: Czy spanie z dzieckiem jest niebezpieczne?
Nagła śmierć łóżeczkowa (ang. SIDS – Sudden Infant Death Syndrome ) wzbudza niepokój u młodych rodziców. Co warto wiedzieć na temat SIDS? Jakie czynniki zwiększają ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej? Czy spanie z dzieckiem jest ryzykowne?
- SIDS stwierdzany jest w przypadku zgonów niemowląt, u których nie występowały problemy zdrowotne ani nie doszukano się innych możliwych przyczyn śmierci.
- SIDS dotyka najczęściej niemowlęta między 2. a 3. miesiącem życia.
- Nie stwierdzono jednoznacznych powodów występowania SIDS, jednak wyróżniono kilka czynników zwiększających ryzyko wystąpienia śmierci łóżeczkowej. M.in. jest to palenie papierosów przez rodziców (szczególnie matkę), spożywanie przez nich alkoholu, przegrzanie dziecka, nieodpowiednie warunki do spania.
- Karmienie piersią zmniejsza ryzyko wystąpienia SIDS.
- Spanie z dzieckiem, jeśli zostały zachowane pewne konkretne zasady bezpieczeństwa, nie jest bardziej ryzykowne od samodzielnego spania dziecka w łóżeczku.
Co to jest śmierć łóżeczkowa (SIDS)?
O śmierci łóżeczkowej wiele się mówi: można o niej przeczytać niemal w każdym poradniku dla młodych rodziców i na portalach rodzicielskich. Niestety wciąż nie wszyscy mają wiedzę na temat SIDS zgodną z najnowszymi badaniami, co z jednej strony może być przyczyną nadmiernego stresu we wczesnych miesiącach rodzicielstwa, ale z drugiej strony bywa też, że rodzice nieświadomie narażają dziecko na niebezpieczeństwo.
Czym jest SIDS i kto jest narażony? Śmiercią łóżeczkową nazywa się zespół nagłego zgonu niemowlaka, który nie miał stwierdzonych żadnych wad wrodzonych ani innych problemów ze zdrowiem. Statystyki wskazują, że śmierć łóżeczkowa najczęściej zdarza się miedzy 2. a 3. miesiącem życia. Generalnie jednak terminem tym określa się przypadki zgonów niemowląt poniżej 1 roku życia, u których nie stwierdzono żadnych innych przyczyn mogących prowadzić do śmierci.
Według różnych statystyk współczynnik nagłej śmierci łóżeczkowej wynosi od 0,2 do 2 przypadków na 1000 urodzeń. W praktyce oznacza to, że w Stanach Zjednoczonych (w których przeprowadzanych jest najwięcej badań) rocznie stwierdza się do 3,5 tysiąca przypadków SIDS. W Polsce może być to około 200 przypadków.
Nagła śmierć łóżeczkowa: statystyki
Chociaż specjaliści nie mają wątpliwości co do tego, co to jest śmierć łóżeczkowa, nie do końca znają powody, dla których występuje. W związku z tym poszczególne badania nie zawsze uwzględniają wszystkie czynniki mogące powodować występowanie SIDS, co prowadzi niekiedy do powielania niesprawdzonych informacji, jak np. to, że spanie z niemowlęciem zwiększa ryzyko wystąpienia SIDS. Najbardziej wiarygodne pod względem ilości przypadków są statystyki ze Stanów Zjednoczonych i te są najczęściej ekstrapolowane na inne kraje, w tym kontynent europejski. Bez wątpienia jednak indywidualne uwarunkowania kulturowe, stopień dostępności udogodnień cywilizacyjnych i stopień wyedukowania rodziców znacząco wpływa na ilość przypadków śmierci łóżeczkowej. Jak często się SIDS zdarza w Polsce, nie zostało dokładnie zbadane.
Przyczyny SIDS
Ze śmiercią łóżeczkową nie został powiązany jeden konkretny czynnik, który mógłby zostać określony jako konkretna przyczyna SIDS. Znane są za to czynniki, które znacząco wpływają na ryzyko wystąpienia zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej. Zalicza się do nich między innymi:
- palenie papierosów w otoczeniu dziecka – bierne palenie zmniejsza u niemowląt obronę przed niedotlenieniem i zwiększa występowanie bezdechów. Bezwzględnie należy unikać palenia w obecności dziecka oraz przebywanie z nim w zadymionych pomieszczeniach.
- przegrzanie – zbyt wysoka temperatura w pomieszczeniu, w którym śpi dziecko, a także zbyt ciepłe ubranie zwiększają ciepłotę ciała i mogą skutkować problemami z oddychaniem, a tym samym prowadzić do uduszenia. Warto pamiętać, że optymalna temperatura do snu dla niemowlaka jest taka sama, jak dla dorosłych: 18-20 stopni.
- nadużywanie alkoholu przez rodziców – nawet sporadyczne spożywanie alkoholu przez opiekunów podnosi ryzyko wystąpienia SIDS. Zmniejsza czujność rodziców na sytuacje zagrażające zdrowiu dziecka.
- przedwczesny poród – dzieci urodzone przed 38. tygodniem ciąży mogą doświadczać problemów ze strony układu oddechowego.
- brak prawidłowej opieki prenatalnej – w krajach i kręgach społecznych, w których stwierdza się najwyższy odsetek SIDS, opieka prenatalna jest na bardzo niskim poziomie. Powoduje to nie tylko komplikacje zdrowotne u matek, ale także niedostateczną wiedzę na temat prawidłowej opieki nad niemowlętami.
- nieodpowiednia pozycja dziecka w trakcie snu oraz nieodpowiednio przygotowane miejsce do spania – według najnowszych zaleceń Amerykańskiego Towarzystwa Pediatrycznego noworodki i niemowlęta powinny być kładzione do snu na plecach. Pozostawianie dziecka śpiącego na brzuszku bez opieki dorosłego zwiększa ryzyko uduszenia się malucha.
Śmierć łóżeczkowa: objawy
Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej stwierdza się w przypadku zgonu dzieci, u których nie stwierdzono żadnych problemów zdrowotnych i rozwojowych. Dlatego ważne jest eliminowanie zewnętrznych czynników ryzyka (zapewnienie odpowiednich warunków do spania, temperatury etc.), a niekoniecznie wyszukiwanie objawów zdrowotnych mogących prowadzić do tragedii. Niemniej należy też pamiętać o regularnym kontrolowaniu stanu zdrowia niemowlęcia – wszelkie niepokojące zmiany, szczególnie dotyczące oddechu czy temperatury ciała, powinny być na bieżąco konsultowane z pediatrą.
SIDS a łóżeczko: na co zwrócić uwagę?
Do zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej najczęściej dochodzi w skutek niedotlenienia, które może być spowodowane różnymi czynnikami, m.in. przebywaniem w zadymionym czy nadmiernie ogrzanym pomieszczeniu. Do niedotlenienia dojść może także na skutek ucisku tętnicy szyjnej, jeśli dziecko ma nadmiernie przekrzywioną główkę (szczególnie w pozycji na brzuszku), co zdarza się m.in wtedy, gdy materac jest zbyt miękki. Zaleca się, aby noworodki i niemowlęta spały na nowych, twardych materacykach, uniemożliwiających zapadanie się. Używanie poduszki jest niewskazane do 2-3 roku życia dziecka.
Wybierając łóżeczko warto zatem zwrócić uwagę na rodzaj i jakość materacyka. W kwestii samego rodzaju łóżeczka możliwości jest wiele, a tradycyjne łóżeczko ze szczebelkami jest tylko jedną z opcji. Wybierając taki mebel warto sprawdzić, czy posiada stosowne atesty potwierdzające bezpieczeństwo. W łóżeczkach ze szczebelkami chodzi głównie o rozmieszczenie szczebelków (powinny być rozmieszczone maksymalnie co 6 cm). Najnowsze wytyczne przestrzegają także przed używaniem modnych ochraniaczy na szczebelki – przytulenie się do nich w trakcie snu przez niemowlę, które nie umie świadomie jeszcze zmieniać pozycji swojego ciała może być bardzo niebezpieczne. Jeśli chodzi o łóżeczka turystyczne lub dostawki, w których ścianki wykonane są ze sztucznych tkanin, należy upewnić się, że w łóżeczku panuje odpowiedni przewiew powietrza. Najczęściej zapewniane jest to przez siatkowany materiał.
W łóżeczku noworodka i niemowlaka nie powinny znajdować się żadne przedmioty i dodatkowe materiały. Wszystkie pluszaki, zabawki, a także kocyki, pieluszki i poduszeczki powinny być bezwzględnie usunięte na czas snu dziecka (a najlepiej w ogóle nie umieszczać ich w łóżeczku). Jako okrycie zaleca się stosować zapinane śpiworki lub otulacze, których dziecko nie jest w stanie przypadkiem zarzucić sobie na twarz.
SIDS a karmienie piersią i współspanie
Amerykańskie Stowarzyszenie Pediatryczne jako jeden z czynników ryzyka występowania SIDS podaje współspanie z niemowlęciem. Zważywszy na wysoki odsetek rodziców deklarujących współspanie z dziećmi kwestia ta wzbudza jednak wiele kontrowersji. W badaniach, na podstawie których wysnuto ten wniosek, współspanie występowało razem z innymi czynnikami zwiększającymi ryzyko, takimi jak palenie papierosów, spożywanie alkoholu czy silnych leków przez rodziców. Ponadto nie rozróżniono miejsca, w którym rodzić spał wspólnie z niemowlęciem.
Spanie razem z dzieckiem na nieprzystosowanych do tego wąskich tapczanach, fotelach czy łóżkach, w których występuje przerwa między materacem a ścianą bezwzględnie jest czynnikiem ryzyka. Badania przeprowadzone w 2013 r. wskazują, że wspólne spanie matki z dzieckiem nie jest jednak bardziej ryzykowne, niż spanie oddzielne, jeśli zachowa się kilka warunków. Są to:
- szeroki materac, nie znajdujący się w otoczeniu niebezpiecznych przedmiotów, położony na wysokości nie zagrażającej upadkiem i nie oddzielony przerwami od ściany czy innych mebli;
- brak poduszek, kołder i innych materiałów w bezpośrednim otoczeniu dziecka;
- zachowanie odpowiedniej temperatury pomieszczenia i dostosowanie ubioru oraz okrycia dziecka do warunków panujących w pokoju (najczęściej odpowiednie są śpiworki TOG 2,5).
Dodatkowo należy pamiętać, że mama nie powinna mieć na sobie odzieży, w którą dziecko może się zaplątać oraz nie powinna być pod wpływem substancji odurzających, takich jak leki czy alkohol. Dowiedziono, że wspólne spanie z dzieckiem matek karmiących piersią zwiększa ilość dobrej jakości snu obojga, a także zapobiega problemom z laktacją. Chociaż naukowcy nie są do końca pewni przyczyny takiego zjawiska, dowiedziono również, że karmienie piersią zmniejsza ryzyko występowania SIDS nawet o 50%. Może być to związane z faktem, że mleko matki poprawia działanie układu immunologicznego dzieci. Poza tym, dzieci karmione piersią i matki karmiące wybudzają się częściej w ciągu nocy, a to właśnie fakt braku wybudzeń opiekuna i dziecka jest łączony z zespołem nagłej śmierci łóżeczkowej u dzieci.
Śmierć łóżeczkowa: do kiedy należy się jej obawiać?
Jak już wspomniano, śmierć łóżeczkowa bez wątpienia jest tematem, który należy zgłębić i mieć świadomość czynników ryzyka, jednak warto zachować zdrowy rozsądek w kwestii zamartwiania się. Stosowanie się do zaleceń specjalistów znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej, dlatego młodzi rodzice przede wszystkim powinni zadbać o stosowną wiedzę. Warto także pamiętać, że przypadki SIDS notowane są w pierwszym roku życia dzieci, ze szczególnym naciskiem na 3. i 4. miesiąc. Im dziecko starsze, a przez to też bardziej panujące nad swoją motoryką i umiejętnością sygnalizowania potrzeb, tym mniejsze ryzyko śmierci łóżeczkowej. Wiek dziecka jest zatem bez wątpienia istotną zmienną, jednak nie oznacza to, że w 13. czy 18. miesiącu życia dziecka należy zrezygnować z przestrzegania zasad higieny snu. Pomagają one nie tylko ustrzec się przed nagłą śmiercią łóżeczkową, ale są elementem zachowania dobrego zdrowia i wypracowania odpowiednich nawyków dotyczących snu dla całej rodziny.
- Chapter 2: Sudden Infant Death Syndrome: An Overview. Jhodie R Duncan, PhD and Roger W Byard, MBBS, MD.
- Breastfeeding and the Risk of Postneonatal Death in the United States. Aimin Chen and Walter J. Rogan, Pediatrics Maj 2004.
- Speaking Out on Safe Sleep: Evidence-Based Infant Sleep Recommendations. Melissa Bartick and Linda J. Smith. Opublikowane online: 31 Oct 2014 https://doi.org/10.1089/bfm.2014.011.
- SIDS and Other Sleep-Related Infant Deaths: Updated 2016 Recommendations for a Safe Infant Sleeping Environment. TASK FORCE ON SUDDEN INFANT DEATH SYNDROME, Pediatrics, listopad 2016.
Pytania jawne matura 2025. Pula zagadnień uległa dużym zmianom. Ma być trudniej
Przebranie na pierwszy dzień wiosny. Jaki strój przygotować na tę okazję?
Kiedy siać rzeżuchę na święta? Ten termin to gwarancja pięknej rośliny na święta
Zabawki edukacyjne na Dzień Dziecka. Najlepsze pomysły na kreatywny i oryginalny prezent
Odkryj siłę przyjaźni i weź udział w konkursie z Tomkiem i Przyjaciółmi
Jak dzielić się jajkiem wielkanocnym? To ważny moment podczas świątecznego śniadania
- Rodzice.pl
- Niemowlę
- Noworodek
- Zdrowie noworodka
- Śmierć łóżeczkowa: Czy spanie z dzieckiem jest niebezpieczne?
Mleko w diecie roczniaka – jaki produkt odpowie na potrzeby małego dziecka?
Mleko to stały element diety – najpierw niemowlęcia, później małego dziecka, a w końcu osoby dorosłej. Pierwszym pokarmem, jaki noworodek otrzymuje po narodzinach, zazwyczaj jest mleko mamy. Z czasem, kiedy...
Czytaj dalej →Rozszczep podniebienia [rodzaje, przyczyny, operacja]
Rozszczep podniebienia to wada rozwojowa, która podobnie jak rozszczep wargi, kształtuje się już na początku ciąży. Co należy wiedzieć o rozszczepach wargi i podniebienia? Czym jest tzw. “zajęcza warga”? Czy...
Czytaj dalej →Zabieg Credego
Tuż po przyjściu na świat, maluszek poddawany jest serii pomiarów i oceny, które mają wykazać w jakim jest stanie i czy wszystko jest w porządku. Jednocześnie wykonywane są zabiegi, które...
Czytaj dalej →Jak prawidłowo dbać o skórę noworodka?
Rodzice, którzy cieszą się z narodzin pierwszego dziecka, jednocześnie obawiają się, czy podołają opiece nad nim i czy nie popełnią prostych błędów. Oczywiście do roli rodzica można odpowiednio się przygotować...
Czytaj dalej →Twoje dziecko lubi spać w gondoli? Niewielu rodziców zdaje sobie sprawę z ryzyka
Usypianie dziecka w gondoli jest bardzo wygodne, jednak pozostawienie go tam na całą noc stwarza zagrożenie dla jego życia i zdrowia. Tłumaczymy, dlaczego dziecko nie powinno spać w wózku. Noworodek...
Czytaj dalej →Bilirubina u noworodka: Jakie konsekwencje dla dziecka może mieć żółtaczka?
Bilirubina u noworodka jest produktem rozpadu erytrocytów przetwarzanym przez wątrobę, a następnie wydalanym z organizmu wraz ze stolcem. U przeważającej większości nowo narodzonych dzieci bilirubina powstaje szybciej niż organizm jest...
Czytaj dalej →Zaburzenia mikroflory bakteryjnej wśród noworodków
Kolonizacja flory bakteryjnej dziecka zaczyna się już w pierwszych minutach życia, a na jej skład wpływa między innymi sposób porodu. W trakcie cesarskiego cięcia noworodek ma kontakt przede wszystkim z...
Czytaj dalej →Maść majerankowa: Jak ją stosować? Czy jest bezpieczna dla dzieci?
Majeranek to roślina znana przede wszystkim ze swoich kulinarnych zastosowań. Polacy bardzo często używają go jako przyprawy do niektórych dań. Nie od dziś jednak wiadomo, że majeranek wykazuje także właściwości...
Czytaj dalej →Odporność Twojego dziecka kształtuje się przez cały rok. Dowiedz się, jakie składniki odżywcze są kluczowe dla tego procesu
Chociaż to w okresie jesienno-zimowym poświęca się najwięcej uwagi odporności i sposobom na jej wspieranie, rodzice najmłodszych dzieci powinni pamiętać, że układ odpornościowy ich pociech rozwija się przez cały okres...
Czytaj dalej →Katar u noworodka – przyczyny, jak leczyć?
Katar u noworodka, zwłaszcza jeśli to jest pierwsze dziecko, budzi trwogę u rodziców. Tak małe dziecko oddycha głównie przez nosek więc wydzielina w nosie utrudnia mu nabieranie powietrza. Maluch jest...
Czytaj dalej →Ropa w pępku noworodka – nie wolno lekceważyć tego objawu. Na co jeszcze zwrócić uwagę?
Jednym z pierwszych wyzwań, z którymi muszą się zmierzyć rodzice oraz nowo narodzony maluszek, to gojenie się pępka. Wbrew pozorom nie jest to bardzo skomplikowane, trzeba jednak zachować ostrożność i...
Czytaj dalej →Brak tych 5 odruchów u noworodka wymaga konsultacji z lekarzem!
Odruchy u noworodka to tzw. odruchy pierwotne, czyli fizjologiczne reakcje na bodźce, których obecność lub brak może świadczyć o nieprawidłowym rozwoju niemowlęcia. Są to reakcje automatyczne, które sprawdzane są przez...
Czytaj dalej →3 tygodniowe dziecko ciągle płacze – czy to “purple crying”? Sprawdź, jak interpretować zachowanie maluszka
Płacz i marudzenie to jedno z wyzwań, z którym muszą się zmierzyć wszyscy rodzice nowo narodzonych dzieci. Każdy maluszek jest jednak nieco inny, niektóre płaczą częściej, inne rzadziej, niektóre są...
Czytaj dalej →Noworodek podkurcza nóżki. Sprawdź, co to może oznaczać!
Podkurczanie nóżek u niemowlaka. Dlaczego noworodek podkurcza nóżki? Niemowlę podkurcza nóżki podczas snu.
Czytaj dalej →Wirus RSV masowo atakuje dzieci, w szpitalach zaczyna brakować miejsc. Co to jest i jakie są objawy?
Z początkiem jesieni zaczęło się pojawiać coraz więcej zakażeń wirusem RSV. Lekarze alarmują, że z każdym tygodniem przybywa ogromna liczba nowych chorych, szczególnie wśród dzieci. Masowe zachorowania u najmłodszych budzą...
Czytaj dalej →Ojcowskie “Bucket List”
Jak tylko Sylwia zaszła w ciążę zacząłem przeglądać blogi parentingowe, głównie ojców. Mój znajomy twierdzi, że blogowanie powinno być zakazane, a mnie za tatasap.pl chciał zastrzelić.:) Blogowanie według niego zabija...
Czytaj dalej →Siatki Centylowe: wzrost, waga i obwód główki dziecka
Siatki Centylowe to główny temat komentarzy, które pojawiły się pod moim ostatnim wpisie o głodzeniu Zuzi. Większość komentarzy odnosiła się do nich negatywnie. Część osób jednak zupełnie nie wiedziała o...
Czytaj dalej →Niemowlak na basenie: Pierwszy wypad na basen (z pierwszym dzieckiem)
Nareszcie! Po wielu nieudanych próbach dotarliśmy z córką na basen. Sprawdź, dlaczego nie udało się to wcześniej. Przeczytaj, jak się przygotowaliśmy do tego wypadu. Poznaj nasze wpadki i ich nie...
Czytaj dalej →