Alergie pokarmowe u dzieci: Jak powstają? Kiedy się zaczynają? Czy można z nich wyrosnąć?

Powodem jest przede wszystkim coraz bardziej zanieczyszczone środowisko. Naukowcy podejrzewają, że nasze organizmy wykazują również niższą odporność niż dawniej. Ma na to wpływ powszechne stosowanie leków, które działają na nas już od chwili poczęcia – za pośrednictwem mamy przyjmującej witaminy czy antybiotyki.

Na szczęście medycyna coraz lepiej sobie radzi z leczeniem alergii. Środki coraz nowszych generacji pomagają minimalizować objawy, a przy dbaniu o odpowiednią dietę, da się je wyeliminować niemal zupełnie.

Co z alergiami pokarmowymi u dzieci?

Europejskie Towarzystwo Pediatrycznej Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia szacuje, że alergią pokarmową dotknięte jest od dwóch do dziesięciu procent populacji europejskich dzieci. Dlaczego zatem alergie pokarmowe wydają się być bardziej powszechne? Głównie ze względu na to, że często dolegliwości występujące po spożyciu danych pokarmów nie są zgodne z medyczną definicją alergii. Nietolerancje pokarmowe mogą mieć podłoże immunologiczne lub nieimmunologiczne (nie związane z układem odpornościowym). Według Światowej Organizacji Alergologicznej (WAO) za 15 lat immunologiczne uczulenia pokarmowe dotknął połowę europejskiego społeczeństwa.

Jak powstaje alergia?

Układ odpornościowy zdrowego człowieka reaguje negatywnie na wirusy, grzyby, bakterie i inne szkodliwe drobnoustroje. W przypadku alergii, układ immunologiczny pobudzany jest przez czynniki, które zdrowemu człowiekowi nie szkodzą. Należą do nich pyłki roślin, składnik jakiegoś pożywienia, całe grupy produktów spożywczych, kurz, roztocza, zwierzęca sierść. Organizm osoby chorej na alergię rozpoznaje je jako wrogie mu i dąży do ich zniszczenia. Alergen sprawia, że układ odpornościowy produkuje przeciwciała nazywane przeciwciałami IgE. Zaczynają się pojawiać objawy toczącej się walki, organizm reaguje kaszlem, katarem, łzawieniem z oczu, wysypką, a czasami nawet i gorączką.

Alergie mają najczęściej podłoże genetyczne. Jeżeli jedno z rodziców jest alergikiem, istnieje nawet 40% szans, że dziecko odziedziczy tę skłonność. Na alergie mają zwiększone szanse również wcześniaki.

Sprawdź: Kalendarz pylenia

Kiedy zaczynają się alergie?

Pierwsze objawy alergii pojawiają się we wczesnym dzieciństwie. Mogą na nie zachorować nawet niemowlęta, do których organizmu alergeny przedostają się wraz z mlekiem matki. W późniejszym okresie alergie często pojawiają się, gdy dieta dzieci jest rozszerzana. Układ pokarmowy maluszków  jest niedojrzały i nie umie jeszcze sam bronić się przed substancjami, które mogą powodować uczulenie. Z łatwością alergeny przedostają się z jelit do krwi, gdzie zostają namierzone przez układ odpornościowy, który natychmiast zaczyna je zwalczać. Dopiero koło 4. roku życia bariery chroniące układ pokarmowy przed substancjami uczulającymi pozwalają nabyć odporność na alergeny.

Pierwsze objawy alergii

• Ze strony skóry: najczęstszym objawem alergii jest atopowe zapalenie skóry. Często pojawiają się swędzące wysypki, obrzęki, a skóra się łuszczy i schodzi;
• Ze strony układu oddechowego: dziecko kaszle, ma przewlekły katar, świszczący oddech. Czasami pojawia się astma na tle alergicznym;
• Ze strony układu pokarmowego: maluszka męczą częste biegunki na przemian z zatwardzeniami, pojawiają się bóle brzucha i wyjątkowo wonne bąki. Mogą temu towarzyszyć nudności, a nawet wymioty;
• Objawy ogólne: maluch może rosnąć wolniej niż jego rówieśnicy, ma anemię, często jest zmęczony, apatyczny, senny

U niemowląt najczęściej dominują objawy ze strony układu pokarmowego oraz skóry. Astma, problemy ze świszczącym oddechem i duszności dopadają dzieci około trzeciego roku życia. Przewlekły katar i kaszel pojawiają się po piątych urodzinach.

Sprawdź: Czym jest egzema u dzieci?

Alergia krzyżowa

Alergeny posiadają tzw. epitopy. Są to ich fragmenty, który łączą się z przeciwciałami. Wywołuje to reakcję organizmu w postaci uczulenia. Badania wskazują, że wiele różnych od siebie alergenów ma bardzo podobne epitopy. Z uwagi na to, alergie łączą się. Jeżeli maluch jest uczulony na pyłki traw, to będzie również reagował negatywnie na arbuzy i pomidory, ponieważ ich epitopy są identyczne. Poniżej przedstawiamy listę najpowszechniej występujących alergenów, które reagują ze sobą zazwyczaj w układzie krzyżowym:

• pyłek leszczyny, dębu, pyłek brzozy, orzech laskowy;
• pyłek traw, arbuz, pomidor, mąka;
• pyłek bylicy, seler, marchew;
• pyłek drzew oliwnych, pyłek jesionu, pyłek bzu;
• roztocze kurzu domowego, skorupiaki, owoce morza;
• pióra, jajo kurze, mięso kurze;
• sierść kota, mięso wieprzowe;
• migdały, awokado, kiwi, ananas, mango, banany, grejpfruty, seler;
• mleko krowie, owcze, kozie, mięso wołowe;
• jabłko, brzoskwinie, morele, gruszki, wiśnie, śliwki, czereśnie;
• pietruszka, seler, koper, kminek, marchew;
• ogórki, dynia, melon, arbuz, cukinia;
• groszek, soja, soczewica, orzeszki ziemne;
• cebula, szczypiorek, czosnek, por.

Alergia pokarmowa: Co najczęściej uczula?

Niemal wszystko można zaliczyć do alergenów. Wszystko zależy od tego, co nasz organizm uzna za wroga. Reakcję uczuleniową potrafią wywołać nawet najzdrowsze, najniewinniej wyglądające rzeczy, takie jak marchew, jabłka czy pieczywo.

Alergenami, na które uczulenia występują najczęściej są:

• Mleko krowie – przy produktach i przetworach mlecznych problem leży w białku zawartym w nich. Jeżeli maluch jest uczulony na mleko krowie to prawdopodobnie będzie również uczulony na mleko kozie i owcze, ponieważ alergeny ich są prawie identyczne. Alergie na produkty mleczne charakteryzują się tym, że większość maluchów z nich wyrasta, koło 7-10 roku życia dzieci mogą je normalnie spożywać.
• Jajka – w jajkach uczulenie najczęściej wywołuje białko, uczulenia na żółtka zdarzają się stosunkowo rzadko. Jajka to kolejny produkt, który uczula tylko małe dzieci, a z czasem alergia zanika.
• Wieprzowina i wołowina – to rodzaje mięsa, które najczęściej wywołują uczulenie. Zazwyczaj pozostaje ono na całe życie.
• Ryby i owoce morza – powszechne jest uczulenie na wiele rodzajów ryb na raz, rzadziej zdarzają się przypadki uczulenia na pojedynczy gatunek. Reakcja na alergen jest obecna przez całe życie. Do uczulenia na ryby i owoce morza należy podchodzić z dużą dozą rozwagi, ponieważ konsekwencje mogą być bardzo poważne – może nawet dojść do wstrząsu anafilaktycznego.
• Cytrusy, truskawki, maliny – te owoce uczulają najczęściej. Niestety alergia na nie pozostaje na całe życie. Alergeny owoców giną w wysokich temperaturach, osoba uczulona może więc jeść pieczone ciasta z dodatkiem zakazanych w formie surowej owoców.
• Orzechy i orzeszki ziemne – to jedna z najniebezpieczniejszych grup alergenowych. Nawet niewielka ilość składnika uczulającego wiąże się z wysokim wstrząsem ostrej reakcji alergicznej.

Czy alergia pokarmowa może minąć? Czy można z niej wyrosnąć?

Według Światowej Organizacji Alergologicznej (WAO) połowa dzieci z alergią na białko mleka krowiego nabywa tolerancję przed ukończeniem drugiego roku życia. Przed ukończeniem trzeciego, alergii tej pozbywa się 87%, a w piątym roku – 92%. W “walce z alergią” potrzebna jest jednak zbilansowana dieta.

---

Źródła:

• “Uczta Małego Alergika” – Katarzyna Błażejewska-Stuhr, Wydawnictwo Zwierciadło Sp. z o.o., Warszawa 2019