Pępowina [Budowa, Funkcje, Zagrożenia]
Pępowina odgrywa kluczową rolę w prawidłowym przebiegu ciąży. Jest swoistym połączeniem między matką a płodem i zapewnia dziecku niezbędne do jego rozwoju tlen i składniki odżywcze. Zburzenia w budowie lub funkcjonowaniu pępowiny mogą być źródłem wielu groźnych powikłań.
Dlaczego pępowina jest tak ważna?
- Pępowina to połączenie między matką a płodem, dzięki któremu możliwe jest dostarczanie dziecku niezbędnych substancji odżywczych oraz tlenu, a także usuwanie produktów przemiany materii.
- Prawidłowa pępowina ma długość około 60 centymetrów i szerokość 1-2 centymetrów. Składa się z dwóch tętnic pępowinowych (odpowiedzialnych za odprowadzanie produktów przemiany materii płodu do krwiobiegu matki) i jednej żyły pępowinowej (dostarczającej tlen i składniki odżywcze z organizmu matki do organizmu płodu).
- Buforem łączącym pępowinę z organizmem matki jest łożysko, dzięki czemu krew matki i dziecka nie łączą się ze sobą. Minimalizuje to ryzyko wystąpienia wewnątrzmacicznego konfliktu serologicznego.
- Nieprawidłowości w budowie pępowiny mogą prowadzić do różnego rodzaju zaburzeń. Zbyt krótka wiąże się z ryzykiem odklejenia się łożyska, zbyt długa z kolei z wystąpieniem konfliktu pępowinowego. Nawet zwykłe zagięcie pępowiny może powodować zahamowanie przepływów i groźne niedotlenienie dziecka.
- Szczególnym powikłaniem jest wypadnięcie pępowiny, w przypadku którego konieczne jest przeprowadzenie cesarskiego cięcia.
- Rzadkim powikłaniem w budowie pępowiny jest brak jednej z tętnic. Choć taki stan niesie za sobą ryzyko rozwoju wad rozwojowych u płodu, nie zawsze mają one miejsce.
- Krew pępowinowa jest cennym źródłem komórek macierzystych, dlatego coraz więcej rodziców decyduje się na jej pobranie w trakcie porodu i przechowywanie w specjalnie przeznaczonych do tego celu bankach.
Czym jest pępowina?
Pępowina to prosta struktura o długości mniej więcej 60 centymetrów pojawiająca się około 8 tygodnia ciąży. Wraz z łożyskiem pępowina stanowi połączenie między matką a dzieckiem, które nie tylko umożliwia dostarczanie tlenu i niezbędnych do rozwoju substancji odżywczych, ale także z czasem usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Pępowina przecinana jest w trakcie porodu, a jej kikut goi się samoistnie i w ciągu dwóch pierwszych tygodni życia dziecka odpada. Pozostałość po miejscu przyczepu pępowiny do brzucha dziecka stanowi pępek, którego kształt w dużej mierze zależy od sposobu odcięcia pępowiny w trakcie porodu.
Pępowina – budowa
Pomimo ogromnej roli jaką w prawidłowym rozwoju płodu odgrywa pępowina, budowa jej jest nadzwyczaj prosta. Jest to elastyczny sznur o szerokości około 2 centymetrów i długości w granicach 50-70 centymetrów. W jego wnętrzu znajdują się dwie tętnice oraz żyła pępowinowa, umieszczone w pełniącej rolę ochronną tkance łącznej, określanej jako galareta Whartona. Choć jest specyficznym rodzajem tkanki łącznej, składa się przede wszystkim z fibroblastów, makrofagów oraz mukopolisacharydów. Dzięki tej tkance sznur pępowinowy zachowuje elastyczność i nie zawiązuje się wokół szyi lub kończyn płodu. Przyczep pępowiny u płodu znajduje się mniej więcej na środku brzucha i stamtąd wędruje do łożyska. W miejscu połączenia, mniej więcej w centralnej części łożyska, główne naczynia zaczynają rozchodzić się na mniejsze, gęsto otaczając całe łożysko.
Pępowina – funkcje
Główne funkcje pępowiny w ciąży to umożliwianie transportu różnego rodzaju substancji między organizmem matki oraz płodu. To właśnie w ten sposób krew ciężarnej zawierająca nie tylko tlen, ale również niezbędne dla dziecka składniki odżywcze, dociera do łożyska, a stamtąd do organizmu płodu. Transport pępowinowy działa w dwie strony, dzięki czemu dziecięce produkty przemiany materii trafiają do organizmu matki i poprzez nerki wydalane są na zewnątrz.
Jak dokładnie przebiega transport? Odwrotnie niż zwykle to u człowieka bywa. Kobieca krew tętnicza zawierająca cenne dla dziecka substancje dociera do łożyska, gdzie dochodzi do ich przemieszczenia się do żyły pępowinowej, którą docierają do organizmu płodu. Z kolei szkodliwe produkty przemiany materii, w tym również dwutlenek węgla, odprowadzane są za pośrednictwem tętnic pępowinowych. Ponownie, poprzez łożysko trafiają one do krwioobiegu matki.
Dzięki pośrednictwu jakie pełni łożysko, krew matki i dziecka nie mieszają się ze sobą w trakcie ciąży, co minimalizuje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego. Rola pępowiny kończy się dopiero po porodzie, kiedy to dziecko zaczyna oddychać powietrzem atmosferycznym. Wtedy to dokonuje się jej podwiązania i odcięcia.
Warto również wspomnieć, że pępowina w trakcie ciąży stanowi dla dziecka doskonałe narzędzie do różnego rodzaju ćwiczeń. Chwytając ją, huśtając się lub otaczając wokół części swojego ciała dziecko ćwiczy ruchy, które przydadzą mu się w życiu pozapłodowym. Dlatego często noworodkom daje się do zabawy rzeczy przypominające pępowinę, np. pluszaki w formie ośmiornic o długich mackach, szczególnie popularne wśród wcześniaków.
Zagrożenia związane z pępowiną
Standardowa długość pępowiny u człowieka to, w zależności od etapu ciąży, około 50-70 cm. Każde odchylenie od tego zakresu, zarówno na plus jak i na minus, stanowi zagrożenie dla dziecka. Zbyt długa pępowina, pomimo tego iż zawiera pełniącą funkcję ochronną galaretę Whartona, może owinąć się wokół szyi lub ciała dziecka. Płód owinięty pępowiną może w trakcie porodu być zagrożony niedotlenieniem (kolizja pępowinowa). Z tego względu taki poród wymaga stałej kontroli lekarskiej i reakcji jeżeli pojawią się charakterystyczne dla tego stanu objawy, np. zaburzone przepływy pępowinowe. W większości przypadków, o ile pępowina nie jest zbyt krótka, poród przebiega bez powikłań.
Krótka pępowina może również doprowadzić do odklejania się łożyska, zwłaszcza na bardziej zaawansowanych etapach ciąży. Płód bawiąc się nią lub intensywnie ruszając może bowiem doprowadzić do jej mocnego naciągania, co osłabia przyczepność łożyska. Stanowi to poważne zagrożenie dla ciąży i może skończyć się nawet obumarciem płodu.
Tak naprawdę każda nieprawidłowość dotycząca pępowiny stanowi zagrożenie dla dziecka. Czasami bowiem wystarczy zwykłe jej zagięcie, by doszło do niedrożności naczyń pępowinowych i niedotlenienia płodu, określanych jako konflikt pępowinowy.
Rzadkim, choć wyjątkowo niebezpiecznym powikłaniem jest wypadnięcie pępowiny. Takim pojęciem określa się sytuację, w której w trakcie porodu po pęknięciu pęcherza płodowego, pępowina pojawia się w kanale rodnym jako pierwsza. W takiej sytuacji, kontynuacja porodu naturalnego niesie za sobą ryzyko ucisku pępowiny i zatrzymanie przepływu krwi, a w efekcie gwałtowne, poważne niedotlenienie płodu. Z tego względu w przypadku wypadnięcia pępowiny powinno natychmiast zostać przeprowadzone cesarskie cięcie. Choć jest to rzadkie powikłanie, najczęściej dotyczy ono dzieci ułożonych poprzecznie lub pośladkowo, a także ciąży w których obserwuje się nadmiar wód płodowych.
Naczynia pępowinowe
Ciekawą kwestią, którą należy poruszyć jeżeli chodzi o temat pępowiny, są naczynia pępowinowe. Początkowo bowiem sznur pępowinowy zawiera aż cztery naczynia krwionośne – dwie żyły i dwie tętnice. Z czasem jednak, mniej więcej około 8 tygodnia ciąży jedna z żył zanika, i ostatecznie pępowina staje się trójnaczyniowa (dwie tętnice i jedna żyła). Aby naczynia nie uległy uszkodzeniu, znajdują się one w charakterystycznej tubie wypełnionej galaretą Whartona.
Wraz ze wzrostem płodu naczynia pępowinowe zwiększają swoją pojemność. Dla przykładu w połowie ciąży, za ich pośrednictwem przepływa około 35 ml krwi/ minutę, a pod koniec nawet 7 razy więcej, czyli około 240 ml/minutę. Związane jest to przede wszystkim ze stale rosnącym zapotrzebowaniem organizmu płodu na składniki odżywcze.
Rzadką anomalią w przebiegu ciąży jest pępowina dwunaczyniowa, zawierająca wyłącznie jedną tętnicę. Biorąc jednak pod uwagę fakt, iż w pępowinie o prawidłowej budowie obie tętnice pełnią tą samą rolę (zbieranie zbędnych produktów przemiany materii m.in. z wątroby płodu), brak jednej z nich zwykle nie powoduje nieprawidłowości rozwojowych u płodu.
Krew pępowinowa
Krew znajdująca się w naczyniach pępowinowych (przede wszystkim w żyle pępowinowej) może być pobrana w trakcie porodu i po specjalnej obróbce przechowywana na wypadek zachorowania dziecka w przyszłości. Stanowi ona bowiem prawdziwy ekstrakt komórek macierzystych, które są coraz szerzej wykorzystywane w medycynie. Decyzja o pobraniu tego materiału wiąże się jednak ze sporymi kosztami, dlatego nie wszyscy rodzice decydują się na ten krok.
Pępowina w pytaniach i odpowiedziach
Kiedy tworzy się pępowina?
Pępowina powstaje w 7 tygodniu ciąży, w miejscu połączenia ściany macicy z blastocystą. W pełni rozwinięta i gotowa do spełniania swojej funkcji staje się ona jednak nieco później, gdy w pełni ukształtuje się łożysko stanowiące bufor pośredniczący.
Jakie są normy przepływu krwi pępowinowej ciąży?
Jeżeli chodzi o żyłę pępowinową, w warunkach fizjologicznych objętość krwi przepływającej w jednostce czasu w drugiej połowie ciąży powinna się mieścić w zakresie od 100 do 120 ml/min/kg. Co więcej, przepływ powinien być laminarny, bez cech pulsacji. Jeżeli natomiast chodzi o pomiar przepływów tętniczych, w drugiej połowie ciąży wartości oczekiwane powinny mieścić się w zakresie PI<2.
3. Czy pępowina rośnie?
Pępowina rośnie wraz z rozwojem dziecka, po to by sprostać jego zapotrzebowaniu na wartości odżywcze i umożliwić mu prawidłowy rozwój, a także nie blokować jego ruchów. Z tego względu prawidłowo rozwinięta pępowina pod koniec ciąży powinna osiągać długość od 50 do 70 cm.
Kiedy pępowina przestanie tętnić?
Naturalne tętnienie pępowiny zanika od kilku do kilkunastu minut po porodzie. Zwykle jednak wcześniej na pępowinę zakłada się specjalne naciski i zgodnie z najnowszymi wytycznymi kilka minut po porodzie przeprowadza jej odcięcie.
Ile waży pępowina?
Ciężko jednoznacznie określić ile waży sama pępowina. Ze względu na fakt iż po porodzie stanowi ona integralną część wydalonego łożyska, ich wagę podaje się wspólnie. Zwykle wynosi ona około 600-700 gram.
Ile cm ma pępowina?
Pępowina rośnie wraz z dzieckiem, więc jej długość zmienia się w zależności od tygodnia ciąży. W pełni ukształtowana pępowina powinna mieć jednak długość około 50-70 cm. Każde odchylenie od tego przedziału może prowadzić do wystąpienia komplikacji, np. konfliktu pępowinowego.
Jaki poród przy pępowinie dwunaczyniowej?
O ile u dziecka nie występują żadne wady wrodzone, wymuszające konieczność przeprowadzenia cesarskiego cięcia, kobieta z powodzeniem może zdecydować się na poród naturalny. Pępowina dwunaczyniowa sama w sobie nie stanowi bowiem żadnego przeciwwskazania do takiego rozwiązania ciąży.
Zdjęcie główne: Wikipedia
Źródła:
Bręborowicz G.H. Położnictwo i ginekologia, tom. I , PZWL, Warszawa, 2007
Fundacja Rodzić po Ludzku, Odcięcie pępowiny – kiedy i w jaki sposób?
Robert Bartkowiak, Badania dopplerowskie naczyń płodowych w diagnostyce niedotlenienia okołoporodowego, Nowa Medycyna 6/1999, s. 14-16
Korbelak Tomasz, Ropacka-Lesiak Mariola, Bręborowicz Grzegorz, Ocena przepływu krwi w tętnicy pępowinowej w ciąży prawidłowej jako predykcja zaburzeń czynności serca płodu w czasie porodu, Ginekol Pol. 2012, 83, 38-45
Pytania jawne matura 2025. Pula zagadnień uległa dużym zmianom. Ma być trudniej
Przebranie na pierwszy dzień wiosny. Jaki strój przygotować na tę okazję?
Kiedy siać rzeżuchę na święta? Ten termin to gwarancja pięknej rośliny na święta
Zabawki edukacyjne na Dzień Dziecka. Najlepsze pomysły na kreatywny i oryginalny prezent
Odkryj siłę przyjaźni i weź udział w konkursie z Tomkiem i Przyjaciółmi
Jak dzielić się jajkiem wielkanocnym? To ważny moment podczas świątecznego śniadania
- Rodzice.pl
- Ciąża
- Poród
- Pępowina [Budowa, Funkcje, Zagrożenia]
Poród francuski – co to jest i na czym polega?
Poród francuski po raz pierwszy przeprowadzono w Polsce 7 marca 2020 roku w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie. Wcześniej był on wykonywany w placówkach na terenie Francji oraz Izraela. Metoda...
Czytaj dalej →Kiedy ciąża jest donoszona?
Kobieta spodziewająca się dziecka może sobie zadawać pytanie, kiedy ciąża jest donoszona. Sam termin donoszona ciąża brzmi nieco tajemniczo i nie każda przyszła mama potrafi go zinterpretować. Jego znajomość okaże się jednak...
Czytaj dalej →Poród przedwczesny – objawy, leczenie, zapobieganie
Ciąża to wyjątkowy stan dla każdej kobiety. Z jednej strony bardzo piękny okres oczekiwania na dziecko, a z drugiej wielkie obciążenie dla organizmu, które kończy się zwykle bardzo wyczerpującym porodem....
Czytaj dalej →Porody rodzinne zakazane! Szpitale wprowadzają ograniczenia na porodówkach lub całkowicie zawieszają ich funkcjonowanie
To nie jest łatwy czas dla wszystkich. Dla kobiet, które za chwilę będą rodziły także. Szpital Specjalistyczny im. Świętej Rodziny jako jeden z pierwszych wprowadził zakaz obecności ojców na porodówkach....
Czytaj dalej →Szew mężowski. Nieśmieszny żart czy smutna rzeczywistość? Ta praktyka wywołuje wiele kontrowersji
Każdy zdaje sobie doskonale sprawę, jak ogromnym wyzwaniem i obciążeniem dla organizmu kobiety jest poród siłami natury. Powitanie na świecie dziecka wiąże się przeważnie nie tylko z niewyobrażalnym, ale także...
Czytaj dalej →3 stopień referencyjności szpitala. Co kryje się pod tym terminem? Ta wiedza przyda się kobietom w ciąży
Przyszłe mamy przygotowujące się na poród bardzo często szukają informacji na temat stopnia referencyjności szpitali w okolicy. Warto brać to pod uwagę przy wyborze placówki do porodu, ponieważ wskaźnik ten...
Czytaj dalej →Jak szybko urodzić? Oto sposoby na złagodzenie bólu porodowego
Jak urodzić szybko i bezboleśnie? To bardzo indywidualna kwestia. Niektóre kobiety odczuwają silne bóle przez wiele godzin i akcja porodowa przebiega niespiesznie, u innych poród może potoczyć się błyskawicznie, jeszcze zanim...
Czytaj dalej →Ile trwa poród? Czy możesz przewidzieć, jak długo będziesz rodzić?
Czas trwania porodu zależny jest od wielu czynników: zdrowia mamy i dziecka, indywidualnych uwarunkowań fizycznych, ilości przebytych porodów, a nawet psychicznego nastawienia do tego wydarzenia. Każdy poród to wydarzenie jedyne...
Czytaj dalej →Kraków: Tata przyjął poród w samochodzie. Przez telefon instruowała go dyspozytorka pogotowia.
Czwartek, 7 rano. Mężczyzna wiezie do szpitala żonę, która zaczęła rodzić. W pewnym momencie zdaje sobie sprawę, że nie zdążą dojechać na miejsce. Dzwoni na pogotowie. Z pomocą dyspozytorki, która...
Czytaj dalej →Najlepsze szpitale ginekologiczne i położnicze [ranking 2018]
Wciąż nie wiesz, w którym szpitalu chcesz rodzić? Zajrzyj do rankingu szpitali ginekologicznych i położniczych 2018, by znaleźć najlepszą placówkę w Twojej okolicy! Jak powstawał ranking szpitali w Polsce 2018?...
Czytaj dalej →Co to jest chwyt Kristellera i jakie może nieść powikłania?
Chwyt Kristellera, znany również jako zabieg Kristellera czy rękoczyn Kristellera, jest manewrem położniczym wykonywanym w ostatniej fazie porodu. Obecnie stosowany w niewielu miejscach, lecz nadal spotykany. Dlaczego należy ostro protestować przed jego użyciem? Czemu...
Czytaj dalej →Pochwa po porodzie [higiena, pielęgnacja, leczenie]
Obawiasz się, że Twoja pochwa po porodzie nie będzie już taka sama? Spokojnie. Narządy rodne po porodzie potrzebują czasu, aby się zregenerować. Warto wiedzieć, że można ten proces wspomagać, jednak...
Czytaj dalej →Kobieta urodziła martwe dziecko. Po kilku godzinach również zmarła
Prokuratura w Katowicach prowadzi śledztwo w sprawie śmierci noworodka i jego matki rodzącej w szpitalu w Pyskowicach. Zdarzenie miało miejsce 3 miesiące temu. Pan Marcin, mąż kobiety i ojciec maluszka,...
Czytaj dalej →Gratulacje i życzenia z okazji narodzin dziecka
Powitaliście w Waszej rodzinie nowego jej członka lub powiększyła się rodzina przyjaciół czy znajomych? To idealny moment na gratulacje z okazji narodzin dziecka. Powinny one pokazać świeżo upieczonym rodzicom, że szczerze...
Czytaj dalej →Kalkulator terminu porodu
Informacje się potwierdziły? Jesteś w ciąży? Świetnie! Gratulujemy! Zapewne teraz chciałabyś się dowiedzieć kiedy na świat przyjdzie Twoje dziecko. Nasz kalkulator terminu porodu poda Ci przybliżoną datę narodzin maluszka. W...
Czytaj dalej →- Czy zielona kupa po borówkach jest normalna? - Forum 2023
- Ile dac na wesele - Forum 2023
- Augustyn czy Milan - Forum 2023
- Co to znaczy, gdy piersi przestają boleć w ciąży? - Forum 2023
- Wasze "tajne" sposoby na wywołanie porodu !!! - Forum 2023
- Co może piszczeć na bramkach w sklepie? - Forum 2023
- Czy spływ kajakowy w ciąży jest bezpieczny? - Forum 2023
- Czy z anginą można wyjść na dwór? - Forum 2023
- Jak przykładać rywanol na siusiaka - Forum 2023
- Jak rozpoznać czy sączą się wody płodowe? - Forum 2023
- Koncert rockowy w ciazy???? - Forum 2023
- Kto U was w związku gotuje obiadki? - Forum 2023
- Moje Dziecko jest opoznione?! :( - Forum 2023
- Negatywny test pomimo ciąży?Czy to możliwe? - Forum 2023
- Pobolewanie i kłucie w brzuchu w 15 tygodniu ciąży - Forum 2023
- Telefon na kartę dla dziecka - gdzie najtaniej ? - Forum 2023
- Trzęsące się dziecko zaraz po przebudzeniu... - Forum 2023
- Tunezja - Forum 2023
- Urząd pracy - zmiana terminu wizyty - Forum 2023
- czy jarzębina jest trująca? - Forum 2023
- Teściowa zdradziła mi trik na czystą i pachnącą pralkę. Wlewa do bębna jedną rzecz
- Czym umyć brudne ściany? Wykorzystaj prosty trik za 5 zł. W mig zapomnisz o malowaniu
- Dociśnij obcinacz do paznokci w tym miejscu. Niewiele osób wie, o jego ukrytej funkcji
- Specjalny dodatek za wychowanie dzieci? ZUS wypłaca nawet 1500 zł. Skorzystają także babcie
- Położyła makaron na stół i zalała zimnym sosem. Tak wyprawiła synowi przyjęcie urodzinowe
- Jak kisić ogórki, żeby były twarde? Wystarczy wrzucić do słoika jeden składnik
- ZUS wprowadził ważne zmiany dla emerytów i rencistów. Przez niefrasobliwość mogą stracić świadczenie
- Początek roku szkolnego 2023/2024 przesunięty! Uczniowie nie rozpoczną nauki 1 września, wakacyjny odpoczynek potrwa dłużej
- To magiczne imię dla dziewczynki robiło furorę 70 lat temu. Hit z lat 50. znów zyskuje na popularności. Oznacza "prawdę i szlachetność"
- Zła wiadomość dla uczniów. Rok szkolny 2023/24 może być niewesoły
- Zagadki dla dzieci w różnym wieku. Łatwe, krótkie, ciekawe i zabawne.
- Życzenia urodzinowe dla dzieci [+śmieszne wierszyki]
- Ani z ogórka, ani z kapusty. Surówka z tego składnika to hit tegorocznego lata!
- Dodatkowe pieniądze za okres choroby. Od 1 lipca w ZUS obowiązują nowe zasady
- Jak otworzyć słoik bez użycia siły? Z tym prostym trikiem żadna zakrętka nie będzie problemem