Płodność u mężczyzn zależna jest od wielu czynników, wśród których codzienne dbanie o własne zdrowie ma bardzo duże znaczenie. I choć w powszechnej opinii uważa się, że związek pomiędzy płodnością mężczyzny a wiekiem nie jest istotny, w rzeczywistości jest nieco inaczej.
Płodność mężczyzny: czy można na nią wpływać?
W przeciwieństwie do kobiet, które rodzą się z komórkami jajowymi znajdującymi się już w ich jajnikach, mężczyźni teoretycznie produkują swoje komórki rozrodcze od okresu dojrzewania do końca życia. To, w jakiej są kondycji, jaką stosują dietę i czy stosują używki znacząco wpływa na jakość plemników. Co więcej męski organizm także podlega wahaniom hormonalnym – co prawda nie w cyklu miesięcznym, jak u kobiet, ale krótszym, dobowym. Z rana u mężczyzn wytwarzana jest większa ilość testosteronu, co wpływa także na zwiększenie produkcji spermy w tym czasie. Statystycznie przyjmuje się również, że mężczyźni są bardziej płodni w chłodniejsze pory roku, ponieważ przegrzewanie jąder niekorzystnie wpływa na żywotność plemników. Z tego też powodu panom starającym się o potomka odradza się korzystanie z sauny, noszenie obcisłej bielizny i zażywanie gorących kąpieli.
Jak w rzeczywistości wygląda kwestia ilość spermy a wiek, która może zacząć zajmować panów po 30. roku życia? U zdrowego mężczyzny ilość ejakulatu (czyli spermy wydzielanej w trakcie jednego wytrysku) waha się w przedziale 2-5 ml, z czego tylko 5% stanowią plemniki. W okresie dojrzewania i przez kilkanaście następnych lat panowie mogą nie odczuwać, że częstotliwość wytrysków bądź ilość spożywanych przez nich płynów ma wpływ na ilość ejakulatu. Z czasem jednak znacząco się to zmienia – ilość ejakulatu spada, chociaż nie jest to regułą. Z pewnością jednak zmniejsza się ilość plemników w ejakulacie, co ma niebagatelny wpływ na płodność u mężczyzn.
Plemniki a wiek mężczyzny
Jednym z popularnych mitów na temat płodności męskiej jest to, że wszyscy mężczyźni są zdolni do zostania ojcami od momentu osiągnięcia dojrzałości przez resztę życia. Chociaż zdarzają się tego typu przypadki, tym chętniej komentowane przez media, im bardziej znanemu aktorowi czy muzykowi się przytrafią, to zdecydowanie nie jest to reguła. Płodność mężczyzn, podobnie jak i kobiet maleje z wiekiem. Co więcej, ojcostwo w późnym wieku, tak jak i macierzyństwo, obarczone są ryzykiem chorób.
Przyjmuje się, że płodność u mężczyzn zaczyna maleć po 35. roku życia. Literatura medyczna określa terminem „późnego ojcostwa” ojcostwo mężczyzn, którzy spłodzili potomka po 35.-40. roku życia. W tym okresie zaczyna się obserwować zmniejszanie się jąder, spadek ilości i jakości plemników w ejakulacie, a także zmniejszenie ich aktywności. Z czasem spada stężenie męskich hormonów płciowych i znacząco pogarsza się morfologia plemników. Bez wątpienia, generalna tendencja dotycząca męskiej płodności jest taka sama, jak u kobiet: postępujący wiek powoduje zmniejszenie szans na poczęcie zdrowego dziecka. Różnica między kobietami i mężczyznami polega jednak na tym, że u kobiet po okresie menopauzy szansa na naturalną ciążę spada do zera, ponieważ hormony uwalniające do tej pory co miesiąc komórkę jajową (owulacja) przestają być wydzielane w odpowiedniej ilości. Tymczasem u mężczyzn produkcja spermy trwa przez całe życie – jej jakość jest coraz gorsza, jednak u zdrowego mężczyzny nawet w późnym wieku w objętości ejakulatu można odnaleźć żywe, zdolne do zapłodnienia, plemniki.
Płodność mężczyzny po 30.
W dzisiejszych czasach ze względu na zmiany społeczne i kulturalne wiek 30. lat to często wiek, w którym większość par dopiero zaczyna starać się o potomka. Zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn, pierwsza połowa tej dekady nie wpływa negatywnie na płodność. Oczywiście duże znaczenie mają tutaj indywidualne uwarunkowania, jednak przyjmuje się, że dopiero 35. rok życia mężczyzny to okres, od którego następuje stopniowe zmniejszenie szans na zostanie ojcem. Po 35. roku życia zmniejsza się stężenie hormonów płciowych, a tym samym, pogarsza się spermatogeneza. Zmniejsza się objętość nasienia i ilość plemników.
Płodność mężczyzny po 40.
W tym wieku zaczyna się coraz bardziej nasilać tzw. zjawisko apoptozy, czyli programowej śmierci komórek. Przykładowo chromatyna plemnikowa (tzw. DFI) u mężczyzn w wieku 30-35 lat ulega fragmentacji na poziomie 19%. U mężczyzn po 40. roku życia szacuje się, że indeks ten wynosi 26,4% . Warto nadmienić, że jeśli przekroczy 30%, naturalne zapłodnienie komórki jajowej przestaje być możliwe. Udowodniono również, że jeśli ojciec jest po 40. roku życia, wzrasta ryzyko aneuploidii, czyli zaburzeń chromosomalnych u płodu. W tym wieku najczęściej pojawiają się także pierwsze problemy z prostatą, a wielu mężczyzn zaczyna odczuwać spadek libido.
Płodność mężczyzny po 50.
W kolejnej dekadzie życia u większości mężczyzn następują kolejne etapy spadku jakości ejakulatu. Plemniki są znacznie mniej ruchliwe, przez co nawet, jeśli jest ich w dalszym ciągu duża ilość w większości nie są w stanie pokonać drogi do komórki jajowej. Według statystyk, w ciążach będących wynikiem zapłodnienia przez mężczyznę po 50. roku życia, zwiększa się ryzyko porodu przedwczesnego oraz niskiej masy urodzeniowej noworodka. W zestawieniu grup mężczyzn (25-29 lat i 50+) różnica jest niemalże dwukrotna. W tej grupie wiekowej nierzadko dochodzi do fizjologicznych problemów z erekcją, co dodatkowo może wpływać na możliwość spłodzenia potomka. Dowiedziono, że w wieku tym zwiększa się ryzyko poczęcia dziecka z wadami wrodzonymi.
Płodność mężczyzny po 60.
Podobnie jak w poprzedniej dekadzie, tak i w tej następują kolejne zmiany w organizmie mężczyzny: spadek testosteronu, osłabiona spermatogeneza, problemy z erekcją znacząco zmniejszają szanse na zostanie ojcem. Nie oznacza to jednak, że mężczyźni w tym wieku są zupełnie bezpłodni – ponieważ ich organizm w dalszym ciągu produkuje każdego dnia plemniki, a do zapłodnienia potrzebny jest tylko jeden – w dalszym ciągu istnieje więc szansa na poczęcie.
Płodność mężczyzny po 70.
Zdecydowanie po 70. roku życia trudniej jest począć dziecko, ale wpływ na to ma nie tylko kwestia jakości ejakulatu, ale także szereg innych dolegliwości związanych z zaawansowanym wiekiem. W większości przypadków, sperma mężczyzn w tym wieku zawiera bardzo niewiele żywych plemników o prawidłowej morfologii. Znacząco zmniejsza się także sama ilość spermy. Problematyczne okazuje się także osiągnięcie i utrzymanie erekcji – i chociaż wytrysk nie jest niezbędnym elementem do zapłodnienia (niewielkie ilości nasienia mogą być uwalniane przed osiągnięciem orgazmu), znacząco zwiększa szansę na poczęcie.
Płodność mężczyzny w pytaniach i odpowiedziach
Co wpływa na płodność mężczyzny?
Na płodność mężczyzny wpływa wiele czynników: począwszy od wieku i ogólnej kondycji zdrowotnej, poprzez ekspozycję na stres, na porze roku, a nawet dnia skończywszy. Według badań, statycznie najbardziej płodni są panowie w okresie zimowym (mniejsza szansa przegrzania genitaliów) i z rana (najwyższy poziom testosteronu). Niebagatelny wpływ na płodność mężczyzny ma także dieta i aktywność fizyczna oraz codzienne nawyki, dotyczące np. noszonej bielizny (powinna być luźna i przewiewna). Aktywność seksualna także jest istotna – bardzo częste wytryski mogą obniżać płodność ze względu na mniejszą zawartość plemników w ejakulacie. Otyłość, ale także niedowaga, negatywnie wpływa na płodność.
Jak poprawić płodność u mężczyzny?
W celu zwiększenia szans na poczęcie, warto zadbać o wprowadzenie zdrowych nawyków – zarówno dotyczących codziennych aktywności, jak i diety. Należy zwrócić uwagę na sposób ubierania: luźna i przewiewna bielizna, nie sprzyjająca przegrzewaniu się genitaliów ma tutaj duże znaczenie. Płodności sprzyja bycie wypoczętym i zrelaksowanym: dlatego starając się o dziecko mężczyzna powinien zadbać o odpowiednią ilość snu i ograniczyć sytuacje stresowe. Dieta mężczyzny starającego się o dziecko, powinna zawierać dużo warzyw i owoców oraz produktów zawierających cynk i selen. Cynk można znaleźć w wątróbce, kakao i pestkach dyni. Źródłami selenu są jaja, ryby i produkty pełnoziarniste. Same produkty pełnoziarniste to także skarbnica witamin i mikroelementów wspierających ogólnie organizm. Marzący o zostaniu tatą mężczyzna powinien zrezygnować z wysokoprzetworzonych produktów oraz cukrów prostych (z wyjątkiem tych zawartych w owocach). Palenie papierosów lub innych produktów zawierających nikotynę, a także spożycie alkoholu negatywnie odbija się na płodności.
Jak sprawdzić płodność u mężczyzny?
Badanie płodności można przeprowadzić w warunkach domowych oraz – dokładniej – w warunkach laboratoryjnych. Dostępne w aptekach testy płodności dla mężczyzn są niedrogie i łatwe do przeprowadzenia: mówią jednak o ilości plemników w ejakulacie, nie dając informacji o ich kondycji (ruchliwości, budowie etc.). Aby wyniki testu domowego były wiarygodne, zaleca się wykonanie dwóch testów w odstępie tygodnia. Ilość niezbędnego ejakulatu to 2-5 ml. Pełna diagnostyka spermy możliwa jest jedynie w warunkach laboratoryjnych: w tym celu warto wybrać się na wizytę do urologa lub androloga, ewentualnie skorzystać z oferty prywatnych laboratoriów (bez skierowania).
Od kiedy mężczyzna jest płodny?
Mężczyźni osiągają płodność w wieku 12.15 lat, kiedy zaczynają wytwarzać spermę. Od tego momentu mogą zostać ojcami, jeśli dojdzie do wprowadzenia ich nasienia do pochwy kobiety w okresie owulacyjnym.
Do jakiego wieku mężczyzna jest płodny?
Płodność u mężczyzny spada wraz z wiekiem. Szacuje się, że najlepszym czasem na poczęcie dziecka jest wiek do 35. roku życia. W kolejnych dekadach płodność mężczyzny systematycznie spada: zmniejsza się liczba plemników i pogarsza ich jakość. Teoretycznie do zapłodnienia wystarczy jeden plemnik, jednak wraz z wiekiem męskie komórki rozrodcze poruszają się wolniej i mają mniejsze szanse na zapłodnienie komórki jajowej. Jednocześnie u starszych mężczyzn wzrasta ryzyko wystąpienia wad genetycznych u dziecka oraz niskiej masy urodzeniowej noworodka.
Kiedy mężczyzna jest najbardziej płodny?
Płodność mężczyzny zależy od jakości jego spermy, a ta wbrew popularnemu mitowi pogarsza się z wiekiem. Przyjmuje się, że najbardziej płodni są zdrowi mężczyźni do 35. roku życia. W kolejnych latach i dekadach życia zdolność plemników do zapłodnienia komórki jajowej się zmniejsza: plemniki stają się mniej ruchliwe i spada ich ogólna ilość w objętości ejakulatu. Dodatkowo na męską płodność wpływa także rytm doby: statystycznie, największe szanse na zapłodnienie są z rana, gdy poziom testosteronu jest najwyższy.
Zobacz też: Ciąża bez wytrysku: szanse na zapłodnienie
