Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
Zasady pisowni si-ś, ni-ń, ci oraz ć mogą sprawiać ogromne problemy, szczególnie w pierwszych latach nauki. Czy istnieją reguły, dzięki którym można szybko nauczyć dziecko używania tych głosek w sposób poprawny?
Kiedy piszemy ś, a kiedy si?
Zasady pisowni spółgłosek miękkich w języku polskim sprawiają ogromny problem głównie obcokrajowcom i dzieciom, które dopiero rozpoczynają naukę i nie są w stanie w intuicyjny sposób poprawnie zapisywać słów. Na szczęście istnieją reguły pozwalające na łatwiejsze określenie, w jakich sytuacjach wykorzystuje się konkretną spółgłoskę miękką.
Zazwyczaj “ś” piszemy na końcu wyrazu (łoś, miś, łosoś, kiciuś), głównie w przypadku rzeczowników. “Ś” stanowi również końcówkę niektórych czasowników w trybie rozkazującym w drugiej osobie liczby pojedynczej, takich jak zgłoś, proś czy skoś.
Głoska “ś” może występować również na początku słowa lub w jego środku. Wówczas musi ona znajdować się przed spółgłoską (ślad, śmiać, paść, kość). W innym przypadku należy zastosować spółgłoskę miękką “si”.
Spółgłoskę miękką “si” pisze się natomiast przed spółgłoskami (osika, skosić) lub samogłoskami, czyli takimi literami, jak a, ą, o, ó, e, ę, i, u oraz y. Może ona również kończyć niektóre wyrazy, takie jak na przykład piesi, ale zdarza się to znacznie rzadziej niż w przypadku “ś”. W wymowie spółgłoska “si” jest nieco dłuższa niż “ś”, dlatego podczas dyktand warto zwracać uwagę również na samo brzmienie słowa.
Sprawdź: Jak napisać charakterystykę postaci?<
Kiedy piszemy ć, a kiedy ci?
A kiedy piszemy “ć” zamiast “ci”? Zasada wygląda bardzo podobnie do głosek “ś” oraz “si”. Warto jednak wiedzieć, że “ć” stanowi końcówkę wszystkich bezokoliczników w języku polskim, co w pewnym stopniu może ułatwić zapamiętanie tej zasady dzieciom.
“Ć” występuje również na końcu wielu wielu rzeczowników (kość, liść, miłość, dobroć) oraz na początku lub w środku (ćma, ćwiczenie, ćwikła). W dwóch ostatnich przypadkach spółgłoska miękka “ć” musi znajdować się przed inną spółgłoską.
Zasady pisowni “ci” są identyczne, jak w przypadku “si”. Spółgłoska ta może być pisana zarówno przed innymi spółgłoskami (ciśnienie, kocimiętka), jak i samogłoskami (ciąg, ciotka). Czasami kończy ona również słowa, takie jak dzieci lub koci. Nauczenie dziecka użycia tej spółgłoski może być zatem znacznie trudniejsze niż w przypadku “ć”.
Kiedy piszemy ź, a kiedy zi?
Zasady pisowni “ź” również są bardzo proste. Spółgłoskę tę piszemy na końcu słowa (paź, maź, gałąź) oraz przed innymi spółgłoskami (źdźbło, źródło, źrebak). Kończy ona również wiele czasowników w trybie rozkazującym liczby pojedynczej w pierwszej osobie, czyli weź, zawieź lub chodź.
A kiedy piszemy “zi”? Tutaj sprawa się nieco komplikuje, ponieważ “zi” może zarówno rozpoczynać słowo (zima, zieleń, zimorodek), jak i znajdować się pośrodku innych liter. W tym przypadku nie ma wyraźnej zasady i mogą to być nie tylko spółgłoski (zima, wozić, razić), lecz także samogłoski (ziomek, zieleń, kozieradka).
Kiedy piszemy ń, a kiedy ni?
W przypadku pisowni “ń” i “ni” sprawa również wygląda tak samo. Zasady dotyczące “ń” są bardzo przejrzyste i mówią o stosowaniu tej spółgłoski na końcu wyrazów (koń, słoń, broń, woń) lub przed innymi spółgłoskami (kończyć, zwieńczyć).
Pisownia “ni” niestety wymaga większej dozy intuicji. Spółgłoska ta rozpoczyna wiele wyrazów i może ona stać zarówno przed spółgłoskami (niski, nikczemny, nić, niby), jak i samogłoskami (niestety, niebiański, niektórzy). Często znajduje się ona także pośrodku wyrazu (poniedziałek, koniecznie, piwonia) bądź na końcu, głównie jeśli chodzi o określenia dwóch lub więcej osób (zakochani, rozwiedzeni).
Sprawdź: Co to jest oksymoron?
Jak nauczyć dziecko zmiękczeń?
Wprowadzenie zmiękczenia często bywa nie lada wyzwaniem ze względu na fakt, że dzieci przez pierwsze lata życia zupełnie nie rozróżniają sytuacji, w których wykorzystuje się konkretne spółgłoski miękkie. Widać to zarówno na własnoręcznie robionych laurkach oraz w zadaniach rozwiązywanych w przedszkolu lub pierwszej klasie szkoły podstawowej. W nauce zasad rządzących tym zagadnieniem gramatycznym pomagają ogólne reguły, jednak bardzo często pokrywają się one ze sobą, co powoduje kolejne problemy.
Najlepszym rozwiązaniem jest nauczenie dziecka słuchania wymowy konkretnych słów. Wszelkie spółgłoski miękkie z “i” cechują się znacznie dłuższym brzmieniem niż te z, tak zwaną, kreseczką. Wówczas poradzi ono sobie zarówno podczas dyktand, jak i samodzielnego rozwiązywania zadań poprzez wymawianie słów w myślach.
Rodzice pytają o zmiękczenia:
Jak głoskować zmiękczenia?
W przypadku głosowania spółgłosek zapisywanych jedną literą, czyli “ć”, “ś”, “ń” i “ź” sprawa jest bardzo prosta, ale problem pojawia się ze spółgłoskami “si”, “ci”, “ni” oraz “zi”. Wówczas wszystko zależy od tego, przed jaką literą stoi dana głoska. Jeśli spółgłoska miękka stroi przed samogłoską, głoskowanie wygląda tak:
zi – a – r – n – o
W przypadku, gdy stoi ona przed spółgłoską, wygląda to tak:
z – i – m – a
Czy zmiękczenia to dwuznaki?
Na ogół zmiękczenia są dwuznakami, czyli związkami liter czytanymi w sposób niewynikający z samodzielnego znaczenia każdej z nich. Istnieją jednak wyjątki, kiedy to, na przykład, “s” i “i” czytamy osobno (bezinteresowny, bezideowy, maksi).
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Najlepsze aplikacje edukacyjne dla dzieci w wieku 6-8 lat. TOP 6 polecanych programów do nauki, rozwoju i kreatywnej zabawy
Te gry mają sens. 6 wartościowych aplikacji dla dzieci, które przetestowałyśmy z córką
Strój galowy do szkoły. Jak powinien wyglądać ubiór na specjalne okazje?
Przecieki matura 2024. Te zadania na pewno pojawią się na egzaminie!
Jak obliczyć średnią na koniec roku i na semestr? Niektórzy popełniają prosty błąd
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Język polski
- Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
Skąpiec – streszczenie krótkie i szczegółowe. Poznaj najważniejsze informacje z lektury
“Skąpiec” Moliera to jedna z lektur, które cieszą się prawdopodobnie największą sympatią uczniów. Utwór jest dość krótki, a jego fabuła nie jest specjalnie zawiła, w związku z czym łatwo jest...
Czytaj dalej →Jakie lektury zostaną usunięte 2024? Szykują się poważne zmiany, uczniom będzie łatwiej
Zgodnie z zapowiedziami ministerstwo edukacji przygotowuje poważne zmiany na liście lektur obowiązkowych. Jak wynika z pierwszych propozycji resortu, kanon ma zostać istotnie zredukowany. Dzięki temu nauczyciele mają zyskać więcej czasu...
Czytaj dalej →Akademia Pana Kleksa – test z lektury z odpowiedziami [do druku]. Jak przygotować się do sprawdzianu?
Akademia Pana Kleksa niewątpliwie należy już do klasyki polskiej literatury dziecięcej, dlatego wciąż współtworzy kanon lektur. Z przygodami sympatycznego, choć dość ekscentrycznego nauczyciela, uczniowie spotykają się na lekcjach języka już...
Czytaj dalej →Jakie planety odwiedził Mały Książę? Kim byli ich mieszkańcy? Poznaj najważniejsze informacje!
“Mały Książę” to lektura, którą uczniowie poznają w szkole podstawowej. Warto dobrze ją zapamiętać, ponieważ znajduje się w puli książek obowiązkowych do egzaminu ósmoklasisty. Po opowieść autorstwa Antoine᾿a de Saint-Exupéry᾿ego można...
Czytaj dalej →Mit o Prometeuszu – plan wydarzeń. Jak wygląda historia Prometeusza w kilku zdaniach?
Prometeusz to jeden z najbardziej znanych bohaterów z mitologii. Jego legendę uczniowie poznają zwykle na lekcjach języka polskiego, ponieważ zawarte w niej motywy są nie tylko bardzo ciekawe, ale także...
Czytaj dalej →Co to są głoski i jak je liczyć? Sprawdź, czym różni się głoska od litery!
Nauka rozpoznawania i liczenia głosek to jedna z podstawowych umiejętności, z którą uczniowie zapoznają się na języku polskim. Zdolność ich identyfikowania pomaga później opanować np. sylabizowanie. Bardzo ważne jest również...
Czytaj dalej →Zasady ortograficzne
Język polski nie jest językiem łatwym do nauczenia nawet dla nas – osób posługujących się nim na co dzień, urodzonych w Polsce, uczących się w polskich szkołach. Ilość zasad ortograficznych...
Czytaj dalej →Mitologia Parandowskiego. Poznaj najważniejsze wątki i postacie. Które mity trzeba znać?
“Mitologia” Jana Parandowskiego to najbardziej znany zbiór mitów i opowieści starożytnych Greków i Rzymian. Większość historii uczniowie poznają w szkole średniej, ale niektóre fragmenty pojawiają się już w podstawówce. Od...
Czytaj dalej →Dlaczego Jagna nie zaszła w ciążę? Uczniowie zadają polonistom niewygodne pytania po seansie “Chłopów”
Najnowsza ekranizacja “Chłopów” wywołała niemałe poruszenie wśród widzów. Większość ocenia produkcję bardzo pozytywnie. Film przypadł do gustu także młodzieży, która licznie odwiedzała w ostatnim czasie kina, aby lepiej zapoznać się...
Czytaj dalej →Motyw przemijania w literaturze. Jak autorzy przedstawiają upływ czasu w swoich dziełach?
Upływ czasu jest jednym z najbardziej podstawowych i uniwersalnych tematów, które pojawiają się w literaturze na całym świecie. Jest to temat, który dotyczy istoty ludzkiej egzystencji, czyli nieuchronności losu, przemijania,...
Czytaj dalej →Cechy dramatu szekspirowskiego. Czym charakteryzują się utwory Szekspira? Ta wiedza przyda się na maturze
William Szekspir to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych twórców w historii światowej literatury. Jego utwory dramatyczne zrewolucjonizowały teatr i pozostawiły w nim trwały ślad. Dlatego dzieła takie jak “Makbet” czy...
Czytaj dalej →Mowa zależna i niezależna
Mowa zależna i niezależna stosowana jest przez nas na co dzień. Każdego dnia rozmawiając z kimś i zdając mu relacje z przeżytych zdarzeń przytaczamy cudze słowa. Możemy to robić w...
Czytaj dalej →Motyw podróży w literaturze. W jakich lekturach odnajdziemy przykłady wędrowców?
Podróżowanie to jeden z wątków, który twórcy wykorzystują bardzo często – nie tylko w literaturze, ale także w filmach, serialach czy komiksach. Okres wędrówki to dla bohatera czas pełen przygód,...
Czytaj dalej →Szkoła w “Ferdydurke”, czyli edukacja w krzywym zwierciadle. Jak wyglądają lekcje u Gombrowicza?
“Ferdydurke” Witolda Gombrowicza to jeden z najważniejszych utworów, które poznają uczniowie na poziomie szkoły średniej. Chociaż została opublikowana niemal 90 lat temu, jej przesłanie wciąż w wielu miejscach pozostaje aktualne....
Czytaj dalej →Oksymoron – co to jest i jaką pełni funkcję? Sprawdź przykłady
Oksymoron to część mowy pojawiająca się głównie w literaturze, a rzadziej w języku pisanym. Najczęściej można się z nim spotkać w poezji, ponieważ twórcy wykorzystują go jako środek stylistyczny do...
Czytaj dalej →Dlaczego wyprawkę do porodu powinien spakować tata?
Dlaczego wyprawkę do porodu powinien spakować tata? Wkrótce przygotuję szczegółową listę tego, co zabraliśmy ze sobą do szpitala. Opiszę także co było mastem (obowiązkowe), szudem (przydało się), a co zwyczajnie zawalało...
Czytaj dalej →Kąpiel noworodka
Kąpiel noworodka osobiście kojarzy mi się z czymś bardzo ważnym, pełnym napięcia. Pamiętam, jak prawie 20 lat temu rodzice kąpali po raz pierwszy moją młodszą siostrę. Atmosfera, która tej kąpieli...
Czytaj dalej →Wieczór kawalerski
Zostałeś poproszony przez swojego najbliższego przyjaciela o to byś został świadkiem na jego ślubie? Takie wyróżnienie jest dla Ciebie niezwykle ważne. Zdajesz sobie jednak sprawę z tego, że ten wybór...
Czytaj dalej →
1 komentarzy: Zasady pisowni “si-ś”, “ni-ń” i “ci-ć”
to jest nie jasne