Znęcanie się psychiczne w szkole. Konsekwencje mogą być bardzo poważne. Jak walczyć z przemocą rówieśniczą?
Przemoc rówieśnicza to niezwykle niebezpieczne, ale niestety również bardzo często zjawisko. Osoby doświadczające prześladowania – zarówno fizycznego, jak i psychicznego – tracą pewność siebie, funkcjonują w stanie silnego stresu i w stałym poczuciu zagrożenia. Tego typu doświadczenia potrafią pozostawić ślad w psychice na długie lata, dlatego tak ważna jest interwencja dorosłych. Niestety szkoły zwykle reagują zbyt późno lub nie dysponują odpowiednimi narzędziami, aby zwalczać przemoc już w zarodku. Jak radzić sobie z prześladowaniem? Gdzie szukać pomocy? Znęcanie się psychiczne w szkole – jakie mogą być konsekwencje?
Przemoc psychiczna w szkole. Nie wolno zwlekać z reakcją!
Przemoc rówieśnicza to jeden z najpoważniejszych problemów w polskich szkołach. Może ona przybierać rozmaite formy, niekiedy bardzo trudne do uchwycenia przez dorosłych. Gdy myślimy o zjawisku prześladowania w szkole, od razu na myśl przychodzi nam bicie, wyśmiewanie, kopanie, popychanie czy nieprzyjemne dokuczanie, czyli najpowszechniejsze przejawy agresji słownej oraz fizycznej. Niestety najczęściej jest to dopiero początek obszernej listy różnych metod prześladowania, których doświadczają uczniowie niemal na co dzień. Jak wynika ze statystyk, wśród dzieci i młodzieży nagminnie dochodzi również do aktów cyberprzemocy oraz przemocy relacyjnej (wykluczanie kogoś z grupy, traktowanie jak gorszego, rozpowszechnianie szkodzących uczniowi plotek). Obie te formy są trudne do dostrzeżenia, a jednocześnie zdecydowanie najczęściej bywają bagatelizowane, co może prowadzić do naprawdę poważnych konsekwencji.
Każdy akt przemocy może zostawić trwały ślad na delikatnej psychice dziecka czy nastolatka, a znęcanie psychiczne potrafi być niejednokrotnie dużo bardziej dotkliwe i obciążające niż typowa agresja fizyczna. Dlatego zarówno nauczyciele, jak i rodzice powinni zachować czujność, nie lekceważyć nawet drobnych sygnałów i reagować od razu. Tym bardziej, że – jak wynika z doświadczeń psychologów – prześladowanie psychiczne bywa często tylko pierwszym krokiem, z czasem zaczynają pojawiać się wyzwiska, wyśmiewanie, zabieranie osobistych przedmiotów oraz przemoc fizyczna.
Wszystko może się więc zaczynać z pozoru niewinnie – uczeń zostaje powoli, systematycznie wykluczany z grupy rówieśniczej (nie zapraszają go na wspólne spotkania, ignorują podczas zajęć, rozmawiają tak, jakby go w ogóle nie było). Już takie zachowanie może bardzo negatywnie odbić się na samopoczuciu dziecka, które staje się bardziej wycofane, smutne i bezsilne. A to z kolei może przyczynić się do rozpoczęcia znacznie poważniejszych form prześladowania.
Doświadczanie przemocy generuje ogromny stres, przyczynia się również do utraty poczucia bezpieczeństwa i sprawia, że dziecko/nastolatek zaczyna funkcjonować w nieustannym napięciu i lęku. Poczucie upokorzenia i odrzucenia może niemal całkowicie pozbawić wiary w siebie i własne umiejętności. Ofiara prześladowania z czasem zacznie z powodu strachu unikać chodzenia szkoły, a to dopiero początek przykrych konsekwencji. Takie sytuacje mogą doprowadzić do obniżenia koncentracji, ataków paniki, samookaleczania lub nawet depresji i próby samobójczej. Odpowiednia reakcja ze strony dorosłych jest więc kluczowa, aby pomóc i wesprzeć ofiary.
Znęcanie się psychiczne w szkole – przykłady
- wyzwiska i obrażanie,
- wyśmiewanie ze względu na wygląd, sposób mówienia, sposób poruszania, ubiór itp.,
- poniżanie i upokarzanie wśród innych,
- wykluczanie,
- niszczenie rzeczy należących do ofiary,
- rozpowszechnianie plotek,
- wulgarne gesty,
- pisanie wiadomości o obraźliwej treści,
- groźby,
- zastraszanie,
- szantażowanie,
- tworzenie obelżywych fotomontaży, memów i upublicznianie ich,
- upokarzające żarty,
- manipulowanie,
- zmuszanie do zrobienia czegoś np. pod groźbą rozpuszczenia plotek na temat ofiary.
Znęcanie się psychiczne w szkole – konsekwencje
Niestety znęcanie się psychiczne w szkole bywa bardzo często lekceważone, a prześladowców nie spotykają właściwie żadne konsekwencje. Powodem takiej sytuacji nie zawsze jednak jest zła wola czy nieświadomość grona pedagogicznego i dyrekcji, ale brak odpowiednich narzędzi do reagowania. O ile za pobicie, kradzież, wymuszanie czy szantaż nawet nieletni może znaleźć się przed sądem, o tyle przemoc psychiczna jest o wiele trudniejsza do udowodnienia i wyciągnięcia konsekwencji. Nie pomaga również brak jasno określonych przepisów.
Zgodnie z zapisem w ustawie o systemie oświaty (art. 39) dyrekcja placówki ma obowiązek dbać o bezpieczeństwo uczniów oraz zapewnić im odpowiednie warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego. Dlatego to właśnie do dyrektora należy kierować pierwsze korki po wykryciu przejawów agresji lub innych niepokojących sytuacji. Dyrektor powinien skontaktować się z rodzicami ucznia prześladującego, poinformować ich o okolicznościach. Jeśli pojawi się podejrzenie, że w rodzinie takiego ucznia występują poważne problemy, szkoła ma prawo wystąpić z wnioskiem do sądu o wgląd w sytuację rodziny. Następnie sąd może zobowiązać rodziców dziecka np. do pójścia z nim do specjalisty (psychologa, psychiatry).
Zjawisko regularnego prześladowania w szkole można również próbować pociągać pod artykuł 190a § 1 Kodeksu Karnego, który brzmi następująco:
Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.art. 190a § 1 kodeksu karnego
Co ważne, ściganie takiego czynu następuje zawsze na wniosek pokrzywdzonego. Oczywiście jeśli prześladujący jest osobą nieletnią (pomiędzy 13. a 17. rokiem życia), sprawa nie trafi do sądu karnego, ale rodzinnego. W czasie postępowania sąd kieruje się ustawą o postępowaniu w sprawach nieletnich, a na koniec nie wydaje wyroku, ale rozstrzyga sprawę postanowieniem. Wobec nieletniego można zastosować szereg środków wychowawczy m.in. upomnienie, zobowiązanie do naprawienia szkody czy do przeproszenia pokrzywdzonego. Nieletni może zostać wysłany na specjalne zajęcia terapeutyczne. Sąd może także ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna lub nadzór kuratora. W szczególnych przypadkach może nakazać również umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym.
Zobacz: Jedynka za brak pracy domowej. Czy taka praktyka jest zgodna z prawem?
Gdzie zgłosić znęcanie się nad dzieckiem w szkole?
W pierwszej kolejności należy udać się do wychowawcy, który może nie mieć świadomości tego, co dzieje się wśród uczniów (np. po szkole czy w internecie). Wspólnie z wychowawcą należy zgłosić następnie sprawę do pedagoga szkolnego oraz do dyrekcji. Dyrektor zobowiązany jest w takiej sytuacji do rozwiązania konfliktu i zapewnienia wszystkim uczniom bezpieczeństwa. Powinien również powiadomić rodziców prześladującego ucznia (lub uczniów) Jeśli jednak zgłoszenie to okaże się nieskuteczne, sprawę można skierować do kuratorium i napisać skargę. W uzasadnionych przypadkach – np. jeśli pojawią się groźby karalne, pobicia, wymuszanie pieniędzy czy kradzież mienia – sprawę należy zgłosić na policję. Warto jednak zabezpieczać ewentualne dowody (obraźliwe wiadomości, smsy czy nagrania rozmów z groźbami, w razie potrzeby także obdukcja).
Sprawdź: Powody nieobecności w szkole. Co powinno zawierać usprawiedliwienie, aby nie zostało odrzucone?
Rodzice pytają o znęcanie się psychiczne w szkole i jego konsekwencje
Zjawisko regularnego prześladowania w szkole być może mogłoby mieścić się w definicji art. 190a § 1 kodeksu karnego o uporczywym nękaniu. Wszelkie groźby karalne, wymuszenia, kradzieże, agresja seksualna, niszczenie mienia, szantaże czy pobicia również mają swoje paragrafy w kodeksie karnym.
Na początek zgłosić sprawę wychowawcy i dyrekcji. Jeśli to nie pomoże, należy zwrócić się do kuratorium. W skrajnych przypadkach – np. poważnego naruszenia nietykalności fizycznej, gróźb, uporczywego zastraszania, kradzieży – należy kierować sprawę na policję.
Sprawdź też:
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Czy egzaminatorzy naciągają punkty na maturze? Uczniowie liczą na przychylność komisji zwłaszcza z jednego przedmiotu
Czy chłopcu daje się kwiaty na Komunię? Dodatki do prezentu powinny być dostosowane do okazji
Jak się ubrać na Komunię jako gość? Sprawdź, jak dopasować strój do okazji i uniknąć modowego faux pas
Czy nauczyciele widzą wyniki matur? Uczniowie zastanawiają się, czy rezultaty egzaminów są tajne
Wierszyk na Komunię. Jakie teksty wykorzystać z okazji I Komunii?
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Znęcanie się psychiczne w szkole. Konsekwencje mogą być bardzo poważne. Jak walczyć z przemocą rówieśniczą?
Jak motywować nastolatków do nauki? 5 najważniejszych kwestii
Wiek okołogimnazjalny to trudny czas, zarówno dla dziecka, jak i dla jego rodziców. Dziecko poznaje nowe towarzystwo, ma coraz więcej nauki, a dodatkowo wymaga się od niego, żeby zachowywało się...
Czytaj dalej →Jak nauczyć dziecko mówić?
Młodzi rodzice z niecierpliwością czekają na pierwsze słowa swojego dziecka. Czy będzie to “mama” czy “tata”? A może coś całkiem innego? Co jednak, jeśli oczekiwanie się wydłuża? Czy istnieją sposoby...
Czytaj dalej →Koniec roku szkolnego 2020
Ferie zimowe we wszystkich rejonach Polski już się zakończyły – czas pomyśleć o wakacjach! Kiedy wypada koniec roku szkolnego 2020, a tym samym ile dni zostało jeszcze do końca roku...
Czytaj dalej →Plecaki szkolne
Wybór plecaków szkolnych jest ogromny. Widząc dziesiątki modeli trudno zdecydować, który z nich jest najlepszy dla Twojego dziecka. Czym kierować się podczas zakupów? Plecaki szkolne Plecaki szkolne zarówno dla małych...
Czytaj dalej →Kiedy dzieci wracają do szkoły? Nie przed 26 kwietnia! Konferencja premiera [09.04.2020]
“Kiedy wracamy do szkoły?” – to pytanie raz po raz zadają uczniowie i nieco już zdesperowani rodzice. Trwająca w Polsce epidemia koronawirusa była przyczyną zawieszenia lekcji i wprowadzenia kształcenia na...
Czytaj dalej →Grafomotoryka: Jak ćwiczyć z dzieckiem?
Grafomotoryka – najogólniej rzecz ujmując – jest umiejętnością pisania oraz malowania. Czynności te wymagają jednoczesnej koordynacji wzroku oraz ruchów dłoni. Ważne jest nie tylko tempo, z którym czynności są wykonywane,...
Czytaj dalej →Nowe przepisy: sprawdź, czy ty też musisz zapłacić ZUS za korepetytora dziecka!
Nowy rok szkolny przyniósł naszym pociechom nowe obowiązki i wiele z nich musi się zmierzyć z przedmiotami, które niekoniecznie lubi lub po prostu ma z nimi problem. W tej sytuacji...
Czytaj dalej →“Rodzice dostali 300+” argumentują nauczyciele. Za “bezpłatne podręczniki” trzeba będzie zapłacić?
Podręczniki to często koszt rzędu kilkudziesięciu, a nawet kilkuset złotych na każde dziecko. Do tego dochodzi wyprawka, zeszyty, zajęcia dodatkowe. Nagle okazuje się, że wrzesień jest koszmarem dla rodzinnego budżetu....
Czytaj dalej →Koniec roku szkolnego 2019: rok szkolny zakończy się tym razem wcześniej!
Dotychczas koniec roku przypadał zawsze na trzeci piątek czerwca. Rok 2019 prawdopodobnie będzie wyjątkowy. Zgodnie z dzisiejszą zapowiedzią premiera Morawieckiego, zakończenie roku szkolnego 2019 będzie miało miejsce wcześniej. Zgodnie z...
Czytaj dalej →“Darmowa” edukacja? Jakie dodatkowe opłaty wymyślają nauczyciele?
Początek roku szkolnego oznacza spore obciążenia finansowe dla rodziców. Zakup plecaka, kapci oraz zeszytów – to wszystko kosztuje. Na domiar złego już na pierwszym zebraniu w szkole rodzice dowiadują się...
Czytaj dalej →Na kogo wypadnie na tego BĘC! Przedszkola przyjmują dzieci losowo?
W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Gdańsku zapadł wyrok odnośnie nieprzyjęcia do przedszkola dziecka na podstawie losowego programu rekrutacyjnego. Rekrutacja do przedszkola Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego trafiła sprawa dotycząca przyjmowania dzieci...
Czytaj dalej →Dyskalkulia [przyczyny, objawy, test i ćwiczenia]
Coraz częściej u dzieci obserwuje się poważne problemy z nauką matematyki, których źródłem może być dyskalkulia. Nie chodzi tu jedynie o problemy z nauką rozwiązywania równań czy innych skomplikowanych działań,...
Czytaj dalej →Etyka w szkole
Etyka w szkole – temat kontrowersyjny od wielu lat. Zdania rodziców co do konieczności jego obecności w szkolnym rozkładzie zajęć są podzielone, podobnie jak klasy szkolne, w których część uczniów...
Czytaj dalej →Jak sprawdzić wyniki matur 2018 online? Kiedy będą podane na stronach OKE?
Wyniki matur 2018 zostały opublikowane we wtorek 3 lipca 2018 r. Przed otrzymaniem świadectwa dojrzałości, można było sprawdzić wynik z poszczególnych egzaminów maturalnych online na stronach internetowych OKE. Gdzie sprawdzić...
Czytaj dalej →Otwarcie szkół już od 25 maja! Na razie tylko opieka nad uczniami klas 1-3 [III etap odmrażania gospodarki]
Rząd ogłosił na wczorajszej konferencji kolejny etap odmrażania gospodarki. Najważniejszą wiadomością dla rodziców jest to, że już od 25 maja nastąpi otwarcie szkół podstawowych. Mają one zapewnić opiekę uczniom klas...
Czytaj dalej →Konflikt Serologiczny [Tabela, Objawy, Leczenie, Zastrzyk]
Konflikt serologiczny – pamiętam, że ten zwrot był pierwszym, który w czasie ciąży wprawił mnie w zakłopotanie. Kiedy zachodzi konflikt serologiczny? GRUPA KRWI RH+ RH- RH+ Brak Konfliktu Konflikt RH-...
Czytaj dalej →Kawa w ciąży i przy karmieniu piersią
Kaaaaaawy! Tym słowem witają się o poranku pracownicy większości firm. Pewnie Was zaskoczę, ale nigdy nie piłem kawy. Fakt ten zaskoczy Was zapewne mocniej gdy dowiecie się, że pracuję od 7:00, a...
Czytaj dalej →