Wieloaspektowy rozwój dziecka: Jak wspierać rozwój motoryczny, emocjonalny i społeczny dziecka?

Rozwój motoryczny dziecka

W pierwszym roku życia rozwój motoryczny dziecka jest praktycznie całkowicie uzależniony od rozwoju układu nerwowego. Okres ten jest bardzo intensywny i burzliwy. Dziecko z dnia na dzień z nieporadnego noworodka zmienia się w ruchliwe i ciekawskie niemowlę. Pierwszy rok życia to czas najbardziej dotkliwych zarówno dla dziecka, jak i rodzica, skoków rozwojowych. Są to momenty przełomowe, w których dziecko zdobywa nagle jakąś nową umiejętność. Czasami rodzice odnoszą wrażenie, że ich pociecha z dnia na dzień nauczyła się turlać, czy siadać. Niestety nie odbywa się to tak łatwo.

Skoki rozwojowe poprzedzone są trudnym czasem dla całej rodziny. Maluch jest marudny, rozdrażniony, może się wydawać, że stracił jakieś posiadane wcześniej umiejętności, mało śpi, słabo je i ogólnie bardzo słabo współpracuje. To jednak całkowicie naturalne (oczywiście wykluczając chorobę dziecka). Można wytłumaczyć to tak, że dziecko przed zdobyciem każdej nowej umiejętności, musi dać sobie czas na przygotowanie się do tego. Układ nerwowy zdaje się przygotowywać do podjęcia nowego wyzwania, dlatego odpuszcza inne. W tym trudnym okresie musimy być dla niemowlęcia szczególnie wyrozumiali. Ono może czuć się zagubione bardziej niż my, stąd jego ogólnie zły nastrój.

Rozwój motoryczny w pierwszym roku życia

Niemowlę przechodzi bardzo intensywne zmiany motoryczne. Począwszy od umiejętności podnoszenia i samodzielnego utrzymywania główki w pozycji na brzuszku, poprzez samodzielne przekręcanie się, pełzanie, raczkowanie, siadanie, wstawanie, aż do samodzielnego chodzenia. Jednak pierwszy rok życia, to nie tylko droga do uzyskania pozycji pionowej.

Maluch od pierwszych dni ćwiczy zdolności manualne. Poznaje swoje ciało, uczy się wkładać rączki do ust, łapać swoje stopy, następnie chwytać zabawki całą dłonią, paluszkami, klaskać w dłonie, chwytać zabawki w dwie ręce. To bardzo ważne umiejętności, które niemowlę zdobywa przez pierwsze 12 miesięcy swojego życia. Jeżeli chodzi o ramy czasowe, to w jednym z poprzednich artykułów opisywaliśmy, jak wygląda rozwój niemowlaka miesiąc po miesiącu. O ile istnieją pewne ramy czasowe, w których dziecko powinno mieć pewne umiejętności, o tyle nie są one tak sztywne, aby trzymać się ich kurczowo. Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości czy nasze dziecko rozwija się prawidłowo, warto skonsultować to z pediatrą lub fizjoterapeutą. Specjalista wszystko nam wyjaśni i ewentualnie doradzi co robić, aby wspomóc rozwój motoryczny niemowlaka.

Zobacz też: Dziecko chodzi na palcach

Rozwój motoryczny w kolejnych latach życia

Kolejne etapy rozwoju motorycznego polegają przede wszystkim na doskonaleniu umiejętności zdobytych w okresie niemowlęcym. Dziecko, które nauczyło się samodzielnie chodzić, będzie trenowało bieganie, następnie skakanie, wchodzenie po schodach krokiem dostawnym, a później naprzemiennym. W następnej kolejności będzie to stanie na jednej nodze, a później podskoki na jednej nodze.

Małe rączki, które niedawno nauczyły się klaskać, uczą się korzystać z chwytu pensetowego, trzymania kredki, dokładnego kolorowania, a następnie pisania literek. Z każdym kolejnym rokiem, a nawet miesiącem życia, dziecko nabiera większej świadomości swojego ciała. Jego ruchy i działania stają się coraz bardziej precyzyjne. Warto wspierać dziecko w rozwoju motorycznym od samego początku. Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka jest bardzo istotne. Wspólne zabawy ruchowe, umożliwianie poznawania różnych struktur, faktur, pobudzanie zmysłów dziecka, to wszystko pozytywnie wpływa na rozwój jego motoryki.

Rozwój emocjonalny dziecka

Rozwój emocjonalny dziecka w pierwszym roku życia polega przede wszystkim na przejściu od płaczu — którym maluch sygnalizuje wszystkie swoje potrzeby, do bezpośredniego, słownego wyrażania uczuć. Dziecko w pierwszych latach swojego życia uczy się funkcjonowania w społeczeństwie ale co najważniejsze, uczy się funkcjonowania samo ze sobą. Maluch poznaje uczucia względem samego siebie, uczy się swoich reakcji na różne sytuacje, wyraża je w znany sobie sposób — we wczesnym etapie najczęściej przez płacz, krzyk, rozdrażnienie czy histerię. Dopiero mniej więcej w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, dzieci nabywają umiejętność rozpoznawania i nazywania swoich emocji, a następnie radzenia sobie z nimi i akceptowania ich. To bardzo trudna sztuka, czasami nawet dla dorosłych, dlatego jako rodzice, powinniśmy bacznie obserwować swoje dziecko, wspierać je, kiedy przeżywa trudne chwile, ale też nie możemy całkowicie go przed nimi chronić. Aby mały człowiek nauczył się radzić sobie z trudnymi, czasami nieprzyjemnymi emocjami, musi je przetrawić, poznać i oswoić. Rola rodzica to być obok, akceptować i wspierać, kiedy dziecko potrzebuje pomocy.

Szacunek i akceptacja kluczem do świata dziecięcych emocji

Bardzo ważne jest, aby rodzice szanowali i akceptowali emocje swoich dzieci. Pod żadnym pozorem nie można ich ignorować lub co gorsze wyśmiewać. Kilkuletnie dzieci są bardzo emocjonalne, żywo reagują na bodźce zarówno te pozytywne, jak i negatywne. W trudnych sytuacjach, kiedy obserwujemy, że emocje zaczynają przerastać nasze dziecko, bezwzględnie musimy okazać mu wsparcie i zrozumienie, nawet jeżeli tak do końca nie wiemy, co się dzieje.

Emocje dzieci są tak samo ważne, jak emocje dorosłych. Nasze dzieci są dopiero na początku swojej drogi życiowej. Uczą się relacji z bliskimi z rówieśnikami, odkrywają smak sukcesu i gorycz porażki, poznają, czym jest duma, pogarda, strach czy nienawiść. Może wydawać nam się, że kłótnia z rówieśnikiem lub niespełniona przedszkolna miłość to błahostka, że zły kolor kubeczka to drobiazg, a przeoczenie ulubionej bajki to bzdura. Dla naszych dzieci jest zupełnie inaczej. Dla nich takie sytuacje są powodem do płaczu, krzyku, smutku, czy strachu. Tak sobie radzą z uczuciami, jakie nimi targają. Rozwój emocjonalny dziecka może być dla rodziców bardzo trudny, ale jeżeli okażemy dzieciom wsparcie, akceptację i szacunek, za kilka lat będziemy mogli z dumą spoglądać na swoje pewne siebie, otwarte i uczuciowe dziecko.

Rozwój społeczny dziecka

Dziecko od pierwszych miesięcy życia uczy się obcowania i interakcji z innymi ludźmi. Początkowo rozwój społeczny dziecka okrojony jest do najbliższej rodziny i znajomych. Największy przeskok w tym obszarze zachodzi zazwyczaj dopiero wtedy, gdy dziecko idzie do przedszkola, a następnie do szkoły. Dziecko w wieku wczesnoszkolnym uczy się interakcji z innymi, poznaje nowe możliwości wspólnej zabawy, uczą się funkcjonowania w grupie, zasad, oraz reguł, jakimi rządzi się mała grupa społeczna.

Przedszkolak istotą społeczną

Dziecko w wieku około 2-3 lat zaczyna coraz lepiej rozumieć świat, a także siebie. Wraz ze wzrostem samodzielności malucha, rośnie również jego poczucie mocy sprawczej oraz swojej indywidualności. W tym okresie dziecko wykazuje zachowania silnie autonomiczne, chce w każdej sytuacji podkreślać swoją niezależność oraz pilnie strzeże swoich własności. Obcowanie z rówieśnikami na tym etapie to raczej zabawa obok i ewentualne podglądanie siebie, niż wspólna interakcja.

Jeżeli maluch ma możliwość częstego obcowania z innymi dziećmi na placu zabaw, w żłobku czy przedszkolu, łatwiej przychodzi mu nauka zachowań społecznych. Miejscem, gdzie nasza pociecha zaczyna przejawiać coraz więcej zachowań społecznych, jest przedszkole.

W wieku 4-5 lat pojawiają się pierwsze przyjaźnie przedszkolne. Dzieci zaczynają rozumieć i rozróżniać różne role społeczne i potrafią umiejscowić siebie w społeczeństwie. W tym okresie maluchy chętnie bawią się wspólnie w ogrywanie ról, na przykład w lekarza, strażaka, policjanta czy w sklep. Takie grupowe gry i zabawy tematyczne, uczą dzieci kompromisu, negocjacji, współpracy, oraz zasad fair play. To bardzo cenny krok, w stronę interakcji społecznych w dorosłym życiu.

[Zdjęcie główne: depositphotos.com]