Antykoncepcja a karmienie piersią: Jaka antykoncepcja jest najbezpieczniejsza podczas karmienia piersią?

Antykoncepcja podczas karmienia piersią

Niegdyś uważano, że karmienie piersią jest wystarczającym środkiem chroniącym przed kolejną ciążą. Mit ten powstał na bazie faktu, że przeważająca część kobiet karmiących zaczyna miesiączkować najczęściej dopiero po odstawieniu dziecka od piersi. Faktycznie: laktacja znacząco wpływa na gospodarkę hormonalną kobiety. U matek karmiących notuje się wysokie stężenie prolaktyny, która w naturalny sposób blokuje owulację. Jednak stężenie to może się wahać w cyklu dobowym oraz maleć w czasie, który upłynął od porodu. Wpływ na to mają indywidualne czynniki, takie jak:

• predyspozycje genetyczne danej kobiety,
• częstotliwość karmienia,
• to, czy matka dokarmia dziecko mlekiem modyfikowanym,
• jakie leki zażywa matka dziecka.

Należy także pamiętać, że miesiączka nie jest jednoznacznym wyznacznikiem płodności: do owulacji może dojść bez uprzedniej menstruacji. Chociaż zdarza się to rzadko, jednak znane są przypadki karmiących kobiet, które zaszły w ciążę w niecały rok od ostatniego porodu, a w międzyczasie nie zaobserwowały u siebie okresu. Dlatego najnowsze wytyczne ginekologów obejmują stosowanie antykoncepcji przez rok od ostatniej ciąży (przy aktywności seksualnej) w celu regeneracji organizmu oraz oczywiście tak długo, jak kobieta tego potrzebuje. WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaznacza, że o tzw. niepłodności laktacyjnej można z pewnością mówić jedynie w pierwszych trzech tygodniach po porodzie.

Antykoncepcja dla karmiących obejmuje zarówno środki niehormonalne, jak i hormonalne. To, jaka forma antykoncepcji podczas karmienia piersią będzie odpowiednia dla konkretnej pary, powinno zostać skonsultowane z lekarzem ginekologiem.

Rodzaje antykoncepcji odpowiednie dla matek karmiących

Kobiety karmiące piersią mają do dyspozycji znacznie mniejszy wybór środków antykoncepcyjnych, niż ich niekarmiące koleżanki. Do podstawowych środków należy zaliczyć prezerwatywy, które są bezpieczne i obojętne dla organizmu (z wyjątkiem sytuacji, gdy jedno z partnerów ma uczulenie na lateks, ale obecnie to również nie jest problem ze względu na bogatą ofertę prezerwatyw). Niektóre z kobiet decydują się zaufać metodom naturalnym, takim jak kalendarzyk. Najwięcej pytań (ale i kontrowersji) wzbudzają środki hormonalne, dopuszczalne w trakcie karmienia piersią.

Tabletki antykoncepcyjne dla karmiących nie mogą zawierać estrogenu, który po pierwsze zmniejsza ilość pokarmu, a po drugie – jest wraz z nim dostarczany dziecku. To z kolei znacząco wpływa na gospodarkę hormonalną małego organizmu i z tego powodu “zwykłe” dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, które mogą być znane młodej mamie z wcześniejszych lat, są niedopuszczalne w czasie laktacji. W Polsce popularnym środkiem antykoncepcyjnym przepisywanym przez ginekologów kobietom karmiącym są tabletki zawierające jeden hormon: progestagen, będący pochodną progesteronu. To tak zwana mini pigułka, którą – w odróżnieniu od dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych – przyjmuje się bez przerwy 7-dniowej (blister zawiera 28 tabletek).

Alternatywą dla mini pigułki jest hormonalny zastrzyk antykoncepcyjny, który także zawiera pochodną progesteronu. Zastrzyk taki wykonuje lekarz raz na trzy miesiące – stężenie w organizmie sztucznego hormonu utrzymuje się przez około 9 miesięcy od zaprzestania stosowania tej metody antykoncepcji. Dlatego powrót do płodności może trwać dłużej, niż w przypadku odstawienia tabletek.

Spirala antykoncepcyjna a karmienie piersią także się nie wykluczają – metoda ta jest stosunkowo najmniej uciążliwa. Jednorazowe założenie wkładki przez lekarza gwarantuje ochronę przed niechcianą ciążą na okres około 5 lat.

Większość powyższych metod hormonalnych (z wyjątkiem spirali, której działanie polega m.in. na hamowaniu ruchliwości plemników) bazuje na antykoncepcyjnym działaniu polegającym na zatrzymaniu owulacji. Wszystkie jednak, ze względu na wydzielanie do organizmu pewnej dawki hormonów, są metodami ingerującymi w organizm kobiety i posiadają szereg skutków ubocznych. Większość z nich jest znana i są to m.in.: bóle głowy, osłabienie libido, nieregularne plamienia, obniżone samopoczucie itd. Jednak kontrowersje dotyczące stosowania środków hormonalnych w trakcie karmienia piersią wiążą się z faktem, że część lekarzy nie jest przekonana co do tego, czy hormon zawarty w środku antykoncepcyjnym nie przenika do pokarmu matki. Pojawiają się skrajne opinie mówiące, że progesteron może powodować niepłodność u dzieci (zwłaszcza córek). Nie dowiedziono tego jednak w żadnych badaniach, dlatego nie należy traktować tej tezy jako potwierdzonego faktu.

Decydując się na metodę antykoncepcji po ciąży, należy rozpatrzyć szereg czynników i bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Chociaż stosowanie środków hormonalnych jest stosunkowo wygodniejsze dla wielu kobiet, niż prezerwatywy, może nieść ze sobą skutki uboczne. Warto zastanowić się nad dalszymi planami dotyczącymi powiększania rodziny – niektóre środki (jak np. zastrzyk hormonalny) wydłużają czas powrotu do płodności, inne gwarantują działanie antykoncepcyjne na wiele lat (spirala). Na własną rękę nie należy stosować żadnych środków hormonalnych, szczególnie tych z okresu sprzed ciąży!

Rodzice pytają o antykoncepcję i karmienie piersią

Jaka antykoncepcja jest najbezpieczniejsza przy karmieniu piersią?

Za najbezpieczniejszą metodę antykoncepcyjną w trakcie karmienia piersią uznaje się prezerwatywy. Równie bezpieczną metodą jest miedziana spirala antykoncepcyjna. Nie ingerują one w gospodarkę hormonalną kobiety, dlatego nie wpływają także na skład pokarmu. Oczywiście nowoczesne tabletki hormonalne dla kobiet karmiących także nie stanowią zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka, jednak ze względu na oddziaływanie sztucznych hormonów, mogą nieść ze sobą skutki uboczne (np. nieregularne plamienia, osłabienie libido, niskie samopoczucie itp.).

Czy karmienie piersią jest skuteczną metodą antykoncepcyjną?

Laktacja nie jest metodą antykoncepcyjną! Chociaż karmienie piersią ogranicza możliwość zajścia w ciążę ze względu na wysokie stężenie prolaktyny w organizmie kobiety karmiącej, nie może być uznawane za skuteczną metodę zapobiegania ciąży. Poziom prolaktyny może się zmieniać ze względu na częstotliwość karmienia, sposób dokarmiania dziecka, rozszerzanie jego diety oraz wiele innych czynników. Brak okresu nie jest także równoznaczny z brakiem owulacji – jajniki mogą podjąć pracę po połogu przed wystąpieniem menstruacji. Jeśli w tym czasie dojdzie do stosunku seksualnego, młoda matka może zajść w kolejną ciążę.

Zobacz też: Czy można zajść w ciążę, gdy partner nie skończył w środku?