Co to jest teocentryzm? Jak wyglądał teocentryzm w średniowieczu?
Teocentryzm jest jednym z najważniejszych pojęć utożsamianych z wiekami średnimi. Ów kierunek myślenia wywarł ogromny wpływ nie tylko na filozofię tego okresu, lecz również na jego sztukę (twórczość literacką, architekturę, malarstwo). Czym zatem cechował się światopogląd teocentryczny oraz gdzie należałoby szukać jego najbardziej charakterystycznych wyznaczników?
- Teocentryzm to system myślowy, który zakłada, że Bóg stanowi początek i koniec rzeczywistości.
- Jako kierunek w myśleniu i światopoglądzie, teocentryzm dominował w epoce średniowiecza (V-XV w.)
Teocentryzm – co to jest?
Teocentryzm to termin stanowiący w istocie zlepek dwóch słów: Theos (Bóg) oraz centrum (środek). Jest to więc taki system myślowy i światopoglądowy, który zakłada, że Stwórca znamionuje początek i koniec wszechrzeczy. Jakikolwiek wytwór ludzkich rąk możliwy bywa wyłącznie dzięki natchnieniu i pośrednictwu Boga. Jego istnienia nie można zatem w żaden sposób zakwestionować, zaś wola Boża określa horyzont wszelkich ludzkich działań.
Zastanawiając się, co to jest teocentryzm, musimy zdawać sobie sprawę, że nie pojawił się on bynajmniej wraz z filozofami chrześcijańskimi. Intuicje teocentryczne posiadał już Platon, poszukujący “pierwszej przyczyny”, jak również jego uczeń Arystoteles (mówiący w swych pismach o “pierwszym poruszycielu”). Stawianie Boga w centrum wszechświata charakterystyczne jest oczywiście także dla samych zrębów religii judaistycznej, posiadającej z chrześcijaństwem wspólne korzenie.
Zobacz też: Epoki literackie w kolejności [charakterystyka i ramy czasowe konkretnych okresów w polskiej literaturze]
Teocentryzm – średniowiecze
Światopogląd teocentryczny przenikał całą rzeczywistość epoki średniowiecza. Dotyczyło to nie tylko filozofii czy sztuki, ale również szeroko rozumianej sfery polityki. W hierarchicznej konstrukcji ówczesnych społeczeństw odbijało się przekonanie, że Bóg sprawuje władzę nad istotami niższymi poprzez wyższe, co nie omija oczywiście także relacji międzyludzkich. Założenia tego rodzaju nie pozostawały bez wpływu na całokształt życia w Europie wieków średnich.
Sprawdź: Kto nie może zostać rodzicem chrzestnym? Jakie są wymogi dla matki i ojca chrzestnego?
Teocentryzm w średniowieczu zadomowił się jednak przede wszystkim na kartach dzieł filozoficznych. Myśliciele tego okresu uważali za swoją powinność zgłębianie Boskiej natury, tajemnic i zamysłów. Dążyły do tego wszystkie najistotniejsze prądy intelektualne:
- tomizm – system wypracowany przez św. Tomasza z Akwinu (1225-1274), do dziś zaskakujący badaczy swym rozmachem i rozległością poszukiwań. Określa się go często mianem filozofii maksymalistycznej (pragnącej odkryć pierwsze i ostateczne przyczyny rzeczywistości) oraz autonomicznej, czyli wysuwającej wnioski bez odwoływania się do prawd objawionych bądź ustaleń nauk przyrodniczych
- augustynizm – doktryna stworzona przez św. Augustyna z Hippony (354-430), będąca przez długie lata oficjalną filozofią Kościoła katolickiego. Myśl teocentryczna odgrywa tutaj decydującą rolę: w ujęciu Augustyna Bóg stworzył świat z niczego, więc każdy element rzeczywistości musi być do Niego podobny. Zło nie zostało wprawdzie stworzone przez Najwyższego, ale dopuścił On jego istnienie – okazuje się ono zatem wyłącznie brakiem dobra, nie zaś bytem samodzielnym
- franciszkanizm – nurt filozofii uprawiany przez św. Franciszka z Asyżu (1181 lub 1182 – 1226), zrywający z wcześniejszymi wyobrażeniami Boga jako surowego sędziego. W ujęciu Franciszka, świat wykreowany przez Stwórcę jest z natury dobry; filozof zaleca zatem jego afirmację. Postawa ascetyczna także znajduje tu swoje miejsce, ale powinna się odznaczać zdrowym umiarem.
Teocentryzm w literaturze średniowiecza widoczny bywa nie tylko w tekstach stricte religijnych (jak Bogurodzica czy Lamentświętokrzyski), ale również w tych o świeckim, wydawałoby się, charakterze. Wiązało się to z przeświadczeniem ówczesnych ludzi o niemożności całkowitego oddzielenia świata sacrum od profanum.
Zobacz też:
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
W tych muzeach nie będziecie się nudzić. Majówka last minute
Co zrobić żeby trampolina nie elektryzowała?
Majówka w szkole 2024. Uczniów szkół średnich czeka wyjątkowo długi weekend. Ile będzie wolnego?
Jedynka na koniec roku 2023/2024. Czy z jedną jedynką można przejść do następnej klasy?
Najlepsze aplikacje edukacyjne dla dzieci w wieku 6-8 lat. TOP 6 polecanych programów do nauki, rozwoju i kreatywnej zabawy
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Co to jest teocentryzm? Jak wyglądał teocentryzm w średniowieczu?
Dzieci wracają do szkół! Strajk nauczycieli zawieszony do września
Sławomir Broniarz, przewodniczący ZNP, poinformował w czwartek po godzinie 13:00, że strajk nauczycieli zostanie zawieszony aż do września. Jak podkreśla, jest to jedynie zawieszenie, a nie koniec strajku. Strajk nauczycieli jest...
Czytaj dalej →Jak nauczyć dziecko czytać? Nauka literek dla najmłodszych
Czy to już ten moment? Kiedy zacząć uczyć dziecko czytać? W wieku trzech lat czy poczekać aż będzie miało sześć? Jak nauczyć dziecko literek? Nie ma prostych odpowiedzi na te...
Czytaj dalej →Librus Synergia: Jak dodać załącznik?
Od momentu wprowadzania nauczania zdalnego najczęściej odwiedzanym portalem w domu większości uczniów jest Librus Synergia. Jak dodać załącznik w Librusie? Jak wysłać plik w Librusie do nauczyciela? Czy można go...
Czytaj dalej →Kalendarz roku szkolnego 2019/2020. Szykuje się rok długich weekendów!
W roku szkolnym 2019/2020 szykuje nam się sporo długich weekendów! Pierwsze dwa już w listopadzie. I to bez konieczności brania jakichkolwiek dni wolnych. Kiedy następne? Kalendarz roku szkolnego 2019/2020 Rok...
Czytaj dalej →Szkoła prosi o pisemną zgodę na kary cielesne. Co trzeci rodzic się zgadza. A co Wy byście zrobili?
Kary cielesne i straszenie linijką przez nauczycieli w polskich szkołach to już przeszłość. Okazuje się jednak, że nie wszędzie tak jest. Dla niektórych rodziców list od szkoły z pytaniem o...
Czytaj dalej →Nowe przepisy: sprawdź, czy ty też musisz zapłacić ZUS za korepetytora dziecka!
Nowy rok szkolny przyniósł naszym pociechom nowe obowiązki i wiele z nich musi się zmierzyć z przedmiotami, które niekoniecznie lubi lub po prostu ma z nimi problem. W tej sytuacji...
Czytaj dalej →Dni wolne od szkoły 2018/2019. Kiedy wypadają dodatkowe dni wolne?
Wakacyjna laba powoli dobiega końca. Czas poznać kalendarzowe dni wolne od szkoły 2018/2019. Kiedy wypadają przerwy świąteczne, ferie i długie weekendy? Kalendarz dni wolnych od szkoły Jesteśmy już w połowie...
Czytaj dalej →“Drodzy Rodzice, wiecie, że wcale nie musicie być kreatywni?” Tych słów brakowało wielu z nas!
Pierwszy tydzień prawdziwej kwarantanny domowej trwa. Nawet prywatne szkoły, przedszkola i żłobki są zamknięte. W mediach społecznościowych z dużą intensywnością promowana jest akcja #zostanwdomu. Równolegle na sile udostępnień przybierają różnego...
Czytaj dalej →Jak zachęcić dzieci do czytania? Pewnie nie słyszałeś o tych skutecznych trikach!
Dzieci mają ogromny potencjał poznawczy i od samego początku ich życia szczególną uwagę poświęcają interakcjom z innymi ludźmi. Proces tworzenia nawyku czytania, przede wszystkim determinują kontakty z najbliższymi osobami. Czytanie...
Czytaj dalej →„Orzeł czy reszka? Zaczęło się od Mieszka”: historia Polski na wesoło!
Historia to jedna wielka przygoda. Opowiadania osnute na faktach z przeszłości w niczym nie ustępują baśniowym perypetiom książąt, którzy walczyli o księżniczki czy prawo do tronu. Dlaczego więc nie opowiadać...
Czytaj dalej →Koniec roku szkolnego 2019: rok szkolny zakończy się tym razem wcześniej!
Dotychczas koniec roku przypadał zawsze na trzeci piątek czerwca. Rok 2019 prawdopodobnie będzie wyjątkowy. Zgodnie z dzisiejszą zapowiedzią premiera Morawieckiego, zakończenie roku szkolnego 2019 będzie miało miejsce wcześniej. Zgodnie z...
Czytaj dalej →Żłobek – zło konieczne czy miejsce przyjazne dziecku?
Z lękiem myślimy o dniu, w którym musimy posłać dziecko do żłobka. Czy nie jest jeszcze zbyt małe na rozstanie z mamą? Czy zaopiekują się nim tam równie dobrze? Gdy...
Czytaj dalej →Czy wypożyczanie komputerów do nauki zdalnej będzie możliwe? Rozporządzenie MEN budzi kontrowersje…
Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Edukacji Narodowej, od 25 marca obowiązuje w Polsce nauka zdalna. Oznacza to, że zajęcia mają być prowadzone z wykorzystaniem technik i metod kształcenia na odległość. Jako...
Czytaj dalej →MEN opublikował listę twórców podstawy programowej. Są w niej błędy?
Fundacja „Przestrzeń dla Edukacji” walczyła od 2016 roku z MEN-em o upublicznienie nazwisk twórców podstawy programowej. Szokuje fakt, że ministerstwo opublikowało listę dopiero po wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Utajnianie twórców...
Czytaj dalej →Zadania domowe na wakacje. Przesada czy rozwojowe zajęcie na czas wolny?
W wakacje z założenia dziecko ma odpocząć i mieć czas na zabawę, korzystając zwłaszcza z ładnej pogody. Niektóre szkoły decydują się jednak na zadania domowe dla dzieci na okres wakacyjny....
Czytaj dalej →Stało się! Lekarz potwierdził “diagnozy” teściowej
Wczoraj Zuzia skończyła 7 miesięcy. Tak się złożyło, że tego samego dnia miała kolejne szczepienie. Szczepienia wiążą się z ważeniem, mierzeniem i ogólnym bilansem niemowlaka. Bilans wykazał, że Zuzia ma...
Czytaj dalej →Jaki prezent zrobić świadkom na weselu?
Wesele to bardzo stresujący moment. Nie tylko młoda para ma dużo spraw na głowie, ale również i świadkowie wkładają mnóstwo swojej pracy, aby każdy element przyjęcia był jak najdokładniej dopracowany....
Czytaj dalej →15 pytań do DJa weselnego
DJ na weselu to coraz bardziej popularna forma oprawy muzycznej na tego rodzaju przyjęciach. Coraz częściej można spotkać oferty w których DJ prowadzi imprezę na przykład z akordeonistą, gitarzystą lub...
Czytaj dalej →