Co to jest teocentryzm? Jak wyglądał teocentryzm w średniowieczu?
Teocentryzm jest jednym z najważniejszych pojęć utożsamianych z wiekami średnimi. Ów kierunek myślenia wywarł ogromny wpływ nie tylko na filozofię tego okresu, lecz również na jego sztukę (twórczość literacką, architekturę, malarstwo). Czym zatem cechował się światopogląd teocentryczny oraz gdzie należałoby szukać jego najbardziej charakterystycznych wyznaczników?
- Teocentryzm to system myślowy, który zakłada, że Bóg stanowi początek i koniec rzeczywistości.
- Jako kierunek w myśleniu i światopoglądzie, teocentryzm dominował w epoce średniowiecza (V-XV w.)
Teocentryzm – co to jest?
Teocentryzm to termin stanowiący w istocie zlepek dwóch słów: Theos (Bóg) oraz centrum (środek). Jest to więc taki system myślowy i światopoglądowy, który zakłada, że Stwórca znamionuje początek i koniec wszechrzeczy. Jakikolwiek wytwór ludzkich rąk możliwy bywa wyłącznie dzięki natchnieniu i pośrednictwu Boga. Jego istnienia nie można zatem w żaden sposób zakwestionować, zaś wola Boża określa horyzont wszelkich ludzkich działań.
Zastanawiając się, co to jest teocentryzm, musimy zdawać sobie sprawę, że nie pojawił się on bynajmniej wraz z filozofami chrześcijańskimi. Intuicje teocentryczne posiadał już Platon, poszukujący “pierwszej przyczyny”, jak również jego uczeń Arystoteles (mówiący w swych pismach o “pierwszym poruszycielu”). Stawianie Boga w centrum wszechświata charakterystyczne jest oczywiście także dla samych zrębów religii judaistycznej, posiadającej z chrześcijaństwem wspólne korzenie.
Zobacz też: Epoki literackie w kolejności [charakterystyka i ramy czasowe konkretnych okresów w polskiej literaturze]
Teocentryzm – średniowiecze
Światopogląd teocentryczny przenikał całą rzeczywistość epoki średniowiecza. Dotyczyło to nie tylko filozofii czy sztuki, ale również szeroko rozumianej sfery polityki. W hierarchicznej konstrukcji ówczesnych społeczeństw odbijało się przekonanie, że Bóg sprawuje władzę nad istotami niższymi poprzez wyższe, co nie omija oczywiście także relacji międzyludzkich. Założenia tego rodzaju nie pozostawały bez wpływu na całokształt życia w Europie wieków średnich.
Sprawdź: Kto nie może zostać rodzicem chrzestnym? Jakie są wymogi dla matki i ojca chrzestnego?
Teocentryzm w średniowieczu zadomowił się jednak przede wszystkim na kartach dzieł filozoficznych. Myśliciele tego okresu uważali za swoją powinność zgłębianie Boskiej natury, tajemnic i zamysłów. Dążyły do tego wszystkie najistotniejsze prądy intelektualne:
- tomizm – system wypracowany przez św. Tomasza z Akwinu (1225-1274), do dziś zaskakujący badaczy swym rozmachem i rozległością poszukiwań. Określa się go często mianem filozofii maksymalistycznej (pragnącej odkryć pierwsze i ostateczne przyczyny rzeczywistości) oraz autonomicznej, czyli wysuwającej wnioski bez odwoływania się do prawd objawionych bądź ustaleń nauk przyrodniczych
- augustynizm – doktryna stworzona przez św. Augustyna z Hippony (354-430), będąca przez długie lata oficjalną filozofią Kościoła katolickiego. Myśl teocentryczna odgrywa tutaj decydującą rolę: w ujęciu Augustyna Bóg stworzył świat z niczego, więc każdy element rzeczywistości musi być do Niego podobny. Zło nie zostało wprawdzie stworzone przez Najwyższego, ale dopuścił On jego istnienie – okazuje się ono zatem wyłącznie brakiem dobra, nie zaś bytem samodzielnym
- franciszkanizm – nurt filozofii uprawiany przez św. Franciszka z Asyżu (1181 lub 1182 – 1226), zrywający z wcześniejszymi wyobrażeniami Boga jako surowego sędziego. W ujęciu Franciszka, świat wykreowany przez Stwórcę jest z natury dobry; filozof zaleca zatem jego afirmację. Postawa ascetyczna także znajduje tu swoje miejsce, ale powinna się odznaczać zdrowym umiarem.
Teocentryzm w literaturze średniowiecza widoczny bywa nie tylko w tekstach stricte religijnych (jak Bogurodzica czy Lamentświętokrzyski), ale również w tych o świeckim, wydawałoby się, charakterze. Wiązało się to z przeświadczeniem ówczesnych ludzi o niemożności całkowitego oddzielenia świata sacrum od profanum.
Zobacz też:
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Jaka lektura była na maturze 2024? Uczniowie mieli niełatwe zadanie. Nowa formuła egzaminu może zaskoczyć
Co życzyć dziecku na Komunię? Co powiedzieć przy wręczaniu prezentu? Najlepsze propozycje
Menu na komunię. Jak przygotować przyjęcie komunijne w domu?
Pierwsza Komunia Święta – najpiękniejsze wiersze, cytaty i życzenia. Jaki tekst wybrać na uroczystość?
Przekroczenie limitu słów na egzaminie ósmoklasisty. Czym grozi? Uczniowie boją się utraty punktów z angielskiego
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Co to jest teocentryzm? Jak wyglądał teocentryzm w średniowieczu?
Kolejowe ABC
Zbliża się lato i wakacje. Wszystko wskazuje na to, że ten czas będzie zupełnie inny niż dotychczas. Każda rodzina marzy o powrocie do codzienności sprzed epidemii. A z wakacjami kojarzy...
Czytaj dalej →Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne. Na czym polegają? To wiedza przydatna dla rodziców
Maluchy w wielu szkolnym i przedszkolnym stają przed ogromną ilością wyzwań. Te pierwsze lata edukacji szkolnej mają niebagatelny wpływ na kształtowanie osobowości dziecka. Pierwsze sukcesy, pochwały i wiara we własne...
Czytaj dalej →Jakie są terminy ferii 2020. Sprawdź kiedy wypadają ferie zimowe 2020? W jakim terminie zaplanować wyjazd na ferie 2020?
Ferie zimowe 2020 niektóre województwa zaczną chwilę po feriach świątecznych. Kiedy wypadają ferie zimowe 2020 i kiedy wyjechać na zimowisko? Jakie są terminy ferii dla poszczególnych województw? Sprawdź już teraz!...
Czytaj dalej →“Darmowa” edukacja? Jakie dodatkowe opłaty wymyślają nauczyciele?
Początek roku szkolnego oznacza spore obciążenia finansowe dla rodziców. Zakup plecaka, kapci oraz zeszytów – to wszystko kosztuje. Na domiar złego już na pierwszym zebraniu w szkole rodzice dowiadują się...
Czytaj dalej →Miażdżąca ocena nauczyciela: Udają, że uczą się wszystkiego!
Oceny systemu edukacyjnego niejednokrotnie słyszeliśmy z ust rodziców oraz uczniów. Tym razem swoje zdanie na temat sposobu nauki w polskich szkołach oraz postaw uczniów wyraził jeden z nauczycieli, który ma...
Czytaj dalej →Spółgłoski w języku polskim: rodzaje spółgłosek
Podział głosek na samogłoski i spółgłoski to wiedza potrzebna na etapie nauki mówienia małego dziecka. Dzięki niej możemy lepiej śledzić postępy rozwojowe pociechy. A w przypadku ewentualnych trudności z wymową...
Czytaj dalej →Nowe opłaty za przedszkole w 2018 są niekorzystne dla rodziców
1 stycznia weszły w życie nowe opłaty za przedszkole. Zmiany, które wchodzą w życie w 2018 nie są korzystne dla rodziców. Jak naliczano do tej pory opłatę za przedszkole? W...
Czytaj dalej →Otwarcie szkół już od 25 maja! Na razie tylko opieka nad uczniami klas 1-3 [III etap odmrażania gospodarki]
Rząd ogłosił na wczorajszej konferencji kolejny etap odmrażania gospodarki. Najważniejszą wiadomością dla rodziców jest to, że już od 25 maja nastąpi otwarcie szkół podstawowych. Mają one zapewnić opiekę uczniom klas...
Czytaj dalej →Finanse dla dzieci: jak rozmawiać z dzieckiem na temat pieniędzy?
Coraz więcej rodziców zmaga się z problemem niezliczonych próśb dzieci o kupno kolejnych zabawek, gadżetów i realizację innych zachcianek. Argument dzieci jest zwykle jeden „bo Jaś to ma”. Rodzice stają...
Czytaj dalej →Szkoła prosi o pisemną zgodę na kary cielesne. Co trzeci rodzic się zgadza. A co Wy byście zrobili?
Kary cielesne i straszenie linijką przez nauczycieli w polskich szkołach to już przeszłość. Okazuje się jednak, że nie wszędzie tak jest. Dla niektórych rodziców list od szkoły z pytaniem o...
Czytaj dalej →Zasady ortograficzne
Język polski nie jest językiem łatwym do nauczenia nawet dla nas – osób posługujących się nim na co dzień, urodzonych w Polsce, uczących się w polskich szkołach. Ilość zasad ortograficznych...
Czytaj dalej →“Rodzice dostali 300+” argumentują nauczyciele. Za “bezpłatne podręczniki” trzeba będzie zapłacić?
Podręczniki to często koszt rzędu kilkudziesięciu, a nawet kilkuset złotych na każde dziecko. Do tego dochodzi wyprawka, zeszyty, zajęcia dodatkowe. Nagle okazuje się, że wrzesień jest koszmarem dla rodzinnego budżetu....
Czytaj dalej →Ewenement na skalę Polski. Cała gmina utrzymywała szkołę do której uczęszczał 1 uczeń!
Filia Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Ciechanowcu, która mieści się w Radziszewie Starym, to placówka do której formalnie uczęszcza jeden uczeń. Cały koszt utrzymania budynku, etatu nauczyciela oraz czynności...
Czytaj dalej →Nauka zegara dla dzieci
Z biegiem lat dzieci nabierają coraz nowszych umiejętności. Nauka jazdy na rowerze, wiązanie sznurówek, samodzielne ubieranie się – to bardzo ważne i trudne do opanowania przez dziecko umiejętności. Do tej...
Czytaj dalej →Strajk nauczycieli 2019: co zrobić z dzieckiem, gdy nauczyciele strajkują?
8 kwietnia 2019 zaczął się strajk nauczycieli. Teoretycznie siedmiolatek może pozostać w tym czasie bez opieki w domu. W praktyce rodzic musi zadbać o bezpieczeństwo dziecka. Zasiłek opiekuńczy przysługuje rodzicom...
Czytaj dalej →Wieczór kawalerski
Zostałeś poproszony przez swojego najbliższego przyjaciela o to byś został świadkiem na jego ślubie? Takie wyróżnienie jest dla Ciebie niezwykle ważne. Zdajesz sobie jednak sprawę z tego, że ten wybór...
Czytaj dalej →Problemy młodych rodziców
W ostatni piąteczek na naszym ołpen spejsie zasłyszałem ten oto rodzicielski suchar: Przypomniał mi on wpis, który czytałem na jakimś blogu rodzicielskim. Wpis dotyczył rzeczy, które rodzice robią TYLKO przy pierwszym dziecku. Było...
Czytaj dalej →Co zamiast kwiatów na wesele?
Od kilku lat panuje moda na wręczanie różnych drobiazgów podczas składania Młodej Parze życzeń pod Kościołem, zamiast kwiatów. Przyznam szczerze, że bardzo mi się ta moda podoba. Nie jest tajemnicą,...
Czytaj dalej →