Zabobony i przesądy pogrzebowe w Polsce
Przesądy pogrzebowe były w Polsce obecne od samego początku naszej państwowości. Ich wielowiekowa tradycja pokazuje, jak potężnym szacunkiem otaczano śmierć i umieranie, a także daje nam pewien wgląd w mentalność ludzi minionych epok. Trudno zresztą zaprzeczyć, że część dawnych wierzeń przetrwała do czasów współczesnych. Chociaż traktujemy je dziś z pewnym przymrużeniem oka, nadal przecież odrobinę wierzymy w ich zasadność.
Zabobony pogrzebowe
Według definicji słownikowej, przesąd to wiara w tajemnicze, nadprzyrodzone związki między różnymi zjawiskami. Najprościej rzecz ujmując, owa wiara opiera się na przeświadczeniu, że konkretne rzeczy lub zdarzenia mogą być dla nas szczęśliwe albo pechowe. Sporo polskich zabobonów wiąże się bezpośrednio z zagadnieniem śmierci i pochówku. Trudno się temu dziwić: nie istnieje chyba żaden inny temat, który otaczałoby równie wiele przemilczeń, a zarazem zawiłych dociekań. Niezależnie od posiadanego wykształcenia czy statusu materialnego, ludzie – zwłaszcza starsi – wyrażają się o śmierci z szacunkiem i powściągliwością.
Zabobony i przesądy pogrzebowe w Polsce miewają nierzadko charakter lokalny: znają je wyłącznie mieszkańcy konkretnego regionu, zaś w innych częściach kraju nie są praktykowane. Istnieje jednak również wiele tradycji ogólnopolskich, które z pewnością warto ocalać od zapomnienia. Pozwalają bowiem na zachowywanie istotnych zrębów naszej kultury.
Od śmierci do pochówku
Przesądy pogrzebowe towarzyszyły w przeszłości właściwie każdemu aspektowi pochówku. A mówiąc jeszcze dokładniej, zaznaczały swoją obecność nawet przed zgonem danej osoby. Tuż przed śmiercią wkładano jej do rąk gromnicę, czyli świecę, która była zapalana po raz pierwszy w momencie chrztu. Zgodnie z ludowymi wierzeniami, gromnica miała teraz oświetlać zmarłemu drogę do nieba.
Samą chwilę śmierci uważano za czas bardzo szczególny – i to nie tylko dla krewnych. Jeśli umierał mieszkaniec wsi, budzono wszystkich jego sąsiadów, a nawet zwierzęta domowe i gospodarskie. Istniało silne przekonanie o “zaraźliwości” odchodzenia: nieboszczyk mógł chcieć zabrać ze sobą dusze tych, którzy byli akurat pogrążeni we śnie. Właśnie dlatego w takich chwilach zalecano bezwzględne czuwanie.
Z kolei tuż po śmierci nieszczęśnika członkowie jego rodziny zasłaniali wszystkie lustra i inne powierzchnie dające odbicie. Dzięki temu zyskiwano pewność, że dusza zmarłego uniknie pokusy pozostania w domu i spokojnie odejdzie do wieczności. Zakryciu luster towarzyszyło zatrzymanie wszystkich zegarów; można je było ponownie puścić w ruch dopiero po pogrzebie. Pokutował bowiem pogląd, że tylko w taki sposób da się przechytrzyć kostuchę, czającą się w tym konkretnym czasie na nowe ofiary.
Zmarłego zawsze wynoszono w trumnie nogami do przodu. Samą trumną należało natomiast trzykrotnie uderzyć o próg drzwi wejściowych, wypowiadając tradycyjną formułę: Duszo, opuść te progi, przez które przeszły twoje nogi! Takie postępowanie pomagało ponoć nieboszczykowi rozstać się z rodzinnymi stronami.
Szeroko rozpowszechnione było przeświadczenie, że pogrzeb powinien się odbyć przed najbliższą niedzielą. Jeśli zmarły przeleżał ten dzień niepochowany, ściągało to niebezpieczeństwo na całą lokalną społeczność. Mógł bowiem zwabić za sobą na tamten świat jeszcze więcej osób.
Sny o pogrzebach
Sny o pogrzebach do dzisiaj stanowią przedmiot roztrząsań. Przyjmuje się, że jeśli śnimy o naszym własnym pochówku, zwiastuje to nam długie i dostatnie życie. Ale już sen o pogrzebie przyjaciela nie jest niczym dobrym: prawdopodobnie niedługo popadniemy z tą osobą w poważny konflikt.
Poznaj: Przesądy ślubne: miesiąc z r, bukiet ślubny z kalii, suknia ślubna i inne
Przesądy związane z ubraniem zmarłego
Przygotowanie zwłok do pochówku zawsze uchodziło w tradycji ludowej za rzecz najwyższej wagi. Myciem ciała zmarłego powinny się zająć jego dzieci: córka powinna obmyć matkę, a syn ojca. Obowiązek ten mógł ewentualnie wypełnić także współmałżonek lub – w wyjątkowych sytuacjach – inny bliski krewny.
Panny i kawalerowie ubierani byli do trumny w stroje ślubne. Osoby w starszym wieku miały na sobie ciemne suknie bądź garnitury. W każdym wypadku dokładano starań, aby wybierać odzież estetyczną i godnie się prezentującą. Powinna być zupełnie nowa, uszyta specjalnie na tę smutną okazję. Pracujący nad nią krawiec zwracał baczną uwagę, by unikać pozostawiania w tkaninie jakichkolwiek supełków. Symbolizowały one wszak – jak głosiły przesądy pogrzebowe – zapętlenie duszy w ziemskie sprawy.
Sprawdź: Przesądy wigilijne w Polsce: dodatkowe nakrycie, łuska karpia, majtki i inne
Przesądy pogrzebowe w ciąży
Ciekawym zagadnieniem okazują się też np. przesądy pogrzebowe w ciąży. Jak wiadomo, kobiety w tym stanie powinny szczególnie dbać zarówno o swoją kondycję fizyczną, jak i emocjonalną. Dawniej powszechnie wierzono, iż uczestnictwo przyszłej matki w czyimś pogrzebie grozi zgonem jej nienarodzonego potomka. Według innej wersji, groźne dla ciężarnej miało się okazać nie tyle przebywanie na ceremonii pogrzebowej, ile raczej wpatrywanie się w oblicze zmarłego. Jego trumienny wyraz twarzy mógł bowiem zaważyć na wyglądzie dziecka przebywającego w łonie kobiety.
Zobacz też: Urodzeni w czwartek – Jakie są osoby urodzone w czwartek?
Przesądy pogrzebowe – kwiaty
Kwiaty już od zarania dziejów symbolizowały rozkwit, przynosiły więc ludziom nadzieję. Z tego powodu, począwszy od starożytności, ozdabiano nimi świątynie, pomniki i królewskie pałace. Tradycja funeralna idzie nawet o krok dalej, widząc w kwiatach symbol Raju, który czeka na duszę po śmierci. Ich obecność na grobach stanowi wyraz szacunku dla zmarłych. Nasi przodkowie lubili przynosić na cmentarz rośliny zerwane w przydomowym ogródku. Należały do nich:
- irysy,
- słoneczniki,
- maki,
- bratki.
Istnieje jednocześnie sporo przesądów związanych z kwiatami. W dawnej Polsce wierzono na przykład, że wrzucanie ich do otwartej trumny ściągnie na nas samych rychłą śmierć. Kwiatów nie wolno było także gubić w drodze na uroczystość pogrzebową. Pod żadnym pozorem nie należało ich wynosić z cmentarza – taką kradzież przypłacano życiem.
Sprawdź: Znaczenie godzin – co oznaczają lustrzane godziny i równe godziny?
Przesądy pogrzebowe – znicze
Zapalanie zniczy na grobach bliskich symbolizuje wiarę w życie wieczne. Te same znicze bywały jednak w przeszłości obiektem zabobonów. Unikano np. rozpalania ich zapalniczką używaną na co dzień – mogło to spowodować poważne życiowe komplikacje. Znicza nie należało również stawiać na grobie bezpośrednio po ceremonii pogrzebowej. Przynosiło to pecha całej rodzinie nieboszczyka.
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
W tych muzeach nie będziecie się nudzić. Majówka last minute
Co zrobić żeby trampolina nie elektryzowała?
Majówka w szkole 2024. Uczniów szkół średnich czeka wyjątkowo długi weekend. Ile będzie wolnego?
Jedynka na koniec roku 2023/2024. Czy z jedną jedynką można przejść do następnej klasy?
Najlepsze aplikacje edukacyjne dla dzieci w wieku 6-8 lat. TOP 6 polecanych programów do nauki, rozwoju i kreatywnej zabawy
- Rodzice.pl
- Sprawdź
- Zabobony i przesądy pogrzebowe w Polsce
Urodzeni w piątek – Jakie są osoby urodzone w piątek?
Urodzeni w piątek, według astrologii, są patronowani przez Wenus. Planeta ta jest symbolem miłości i piękna, również w mitologii Wenus była boginią miłości, co powoduje, że uczucia odgrywają dużą rolę...
Czytaj dalej →Pyszna surówka za grosze? Wykorzystaj składnik, który zwykle trafia do kosza!
Smakowita surówka do obiadu w korzystnej cenie z wykorzystaniem zwykle niedocenianych składników? Tak, to niezwykle proste. Sprawdź nasz przepis i nie marnuj jedzenia! Pysznie, ekologicznie i tanio. Czy kiedykolwiek zastanawialiście...
Czytaj dalej →Bon turystyczny dla seniorów 2023. Zastrzyk gotówki na wakacje już w lipcu? Może wynieść nawet kilkaset złotych
Bon turystyczny wprowadzony w 2020 roku okazał się sporym sukcesem rządu. Z poprzedniej edycji programu mogły jednak skorzystać rodziny z dziećmi, ponieważ bon w wysokości 500 zł przysługiwał na każde...
Czytaj dalej →Czy piątek po Bożym Ciele jest wolny? Tylko niektórzy mają wolne 9 czerwca
Długich weekendów i odpoczynku każdy z nas wyczekuje z nieskrywaną niecierpliwością. Jedna z takich okazji wypada w czerwcu ze względu na obchodzone wtedy kościele święto nazywane Bożym Ciałem. Zgodnie z...
Czytaj dalej →Było bardzo popularne wśród naszych babć. Zapomniane imię damskie powraca do łask
Choć czołówka listy najpopularniejszych imion damskich już od jakiegoś czasu pozostaje niezmienna, to na podstawie danych prezentowanych na stronie gov.pl, można zauważyć, że Polacy coraz chętniej sięgają po zapomniane imiona...
Czytaj dalej →Ani jajko, ani bułka tarta. Dodaj 3 łyżki do kotletów mielonych. Będą o niebo lepsze
W klasycznym przepisie na mielone nie może zabraknąć oczywiście jajka i bułki tartej. Te dwa składniki nie są jednak konieczne, aby przygotować przepyszne kotlety z mięsa mielonego. Zdradzamy, jak je...
Czytaj dalej →Podwójne 500 plus na dziecko co miesiąc. Dodatkowe środki wypłacane są przez 2 lata. Kto je otrzyma?
Część rodziców może wnioskować o dodatkowe 500 plus na dziecko. Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać podwójną wypłatę? Podpowiadamy. Rządowy program “Rodzina 500 plus” funkcjonuje od 2016 roku. Po złożeniu...
Czytaj dalej →Kosztuje grosze i idealnie czyści podłogę! Dodaj do wody odrobinę tej mikstury i zapomnij o smugach
Mycie paneli podłogowych to jedno z najbardziej czasochłonnych i niewdzięcznych obowiązków domowych. Samo usunięcie brudu i kurzu może nie wystarczyć, aby powierzchnia prezentowała się ładnie. Po myciu często pojawiają się...
Czytaj dalej →Ogórki kiszone puste w środku? To wina tych błędów. Wypróbuj te wskazówki i pozbądź się problemu
Ogórki kiszone to jeden z najpopularniejszych i najbardziej lubianych przysmaków polskiej kuchni. W sezonie nasze piwnice i spiżarnie wypełniają się słoikami, tak że przez cały rok możemy sięgać po te...
Czytaj dalej →Dała na komunię 200 złotych i łańcuszek. To, co powiedziała rodzina wywołało szok
Przystąpienie do Pierwszej Komunii Świętej wiąże się – jak sama nazwa wskazuje – z przystąpieniem po raz pierwszy do Eucharystii. Powinno to być zatem przeżycie duchowe, ale w praktyce łączy...
Czytaj dalej →Jak często podlewać pomidory? Liczy się nie tylko pora, ale i produkt. “Świetna wskazówka”
Jak często podlewać pomidory? Pytanie nurtuje wielu posiadaczy sadzonek, którym marzą się okazałe zbiory. Podczas gdy jedni robią to “na oko”, inni wolą korzystać ze sprawdzonych metod. Sprawdź, jak dbać...
Czytaj dalej →Jak pozbyć się zapachu gotowanej kapusty? Wrzuć do garnka kilka sztuk. Już zawsze będziesz tak robić
Gotowanie kapusty czasem od razu kojarzy się z potrzebą wietrzenia całego mieszkania. Wszystko ze względu na intensywny zapach, który wydziela. Na szczęście istnieją proste triki, które pomogą zniwelować aromat warzywa,...
Czytaj dalej →Ten jeden sposób na przechowywanie rosołu pozwoli Ci cieszyć się jego świeżością nawet przez tydzień
Rosół to jedno z najpopularniejszych dań w polskiej kuchni. Jego smak i aromat przypominają o domu i rodzinnych tradycjach. Ale co zrobić, gdy przygotujemy zbyt dużo rosołu i chcemy go...
Czytaj dalej →11-latek ważył 200 kg. Był najbardziej otyłym dzieckiem na świecie. Dziś wygląda zupełnie inaczej
Arya Permana miał zaledwie 11 lat, gdy został okrzyknięty najbardziej otyłym dzieckiem świata. Chłopiec ważył wówczas 200 kg. Przez lata przeszedł jednak ogromną metamorfozę i dziś jest nie do poznania....
Czytaj dalej →To zadanie z egzaminu przejdzie do historii! Ślimak na deskorolce stał się bohaterem memów wśród ósmoklasistów
Emocje po egzaminach ósmoklasisty już powoli opadają, przyszedł więc czas na pierwsze podsumowania. Zdający przeważnie oceniają ogólny poziom zadań jako w miarę łatwy i przystępny. Okazuje się jednak, że w...
Czytaj dalej →O czym nie zapomnieć w trakcie przygotowań ślubnych?
Nareszcie nadszedł ten dzień. Moja siostra wychodzi za mąż. Wczoraj poprosiła mnie bym przygotowała jej listę spraw jakie musi załatwić przed ślubem. Tak długo czekałam na ten dzień, że z...
Czytaj dalej →Biała kupka u dziecka, czyli jak nie dać się zwariować “doktorowi Google”?
Wybacz, ale jeśli masz jakiekolwiek doświadczenie z niemowlakiem to wiesz, że jego życie przebiega mniej więcej według schematu: kupka, jedzenie, spanie. Ciężko więc uniknąć tematu kupkowego i o nim dziś trochę...
Czytaj dalej →Pchacz czy chodzik?
Pchacz czy chodzik, czyli czy i czym wspomagać naukę chodzenia u dzieci? Pomysł na ten wpis pojawił się po przeczytaniu komentarzy, które dziś pojawiły się na naszym Instagramie. Chodziło o...
Czytaj dalej →