Zasady ortograficzne
Język polski nie jest językiem łatwym do nauczenia nawet dla nas – osób posługujących się nim na co dzień, urodzonych w Polsce, uczących się w polskich szkołach. Ilość zasad ortograficznych jest ogromna, a wyjątków od nich – jeszcze większa. Wielu maluchom zaczynającym swoją przygodę ze słowem pisanym, zasady te sprawiają ogromną trudność i potrzeba lat ćwiczeń, żeby opanować nasz język w takim stopniu, by na każdym dyktandzie widniała wielka piątka.
Zasady ortograficzne: jak je zapamiętać?
Metod na zapamiętanie zasad ortograficznych języka polskiego jest wiele. Od uczenia się ich na pamięć, po mozolne ćwiczenie zapisu trudnych wyrazów. Za klucz do sukcesu od lat uważane jest również regularne czytanie książek od najmłodszych lat do chwili, gdy dziecko posiądzie umiejętność czytania. Opatrzenie się ze słowami występującymi w języku polskim pomaga w zapamiętaniu sposobu ich zapisu.
Poniżej przygotowaliśmy krótką ściągawkę z najpopularniejszych zasad ortograficznych z tym, co sprawia najczęściej problem, czyli z ó, u, rz, ż, h i ch.
Zasady ortograficzne: „-uje”
„Uje się nie kreskuje” – zapewne pamiętacie to powiedzonko, które wielokrotnie niejednego ratowało podczas pisania wypracowań i dyktand. Pomaga ono zapamiętać, że wyrazów zakończonych na końcówkę „-uje” nie piszemy z użyciem „ó”. Zasada ta dotyczy wszystkich czasowników w czasie teraźniejszym.
Zasady ortograficzne: „ó”
O z kreską stosowane jest, gdy w danym wyrazie „ó” da się wymienić na samogłoski: a, e oraz o. Przykładem jest odmiana: lód – lody; pióro – pierze; mówić – mawiać; siódmy – siedem;
„Ó” piszemy także w końcówkach wyrazów będących w dopełniaczu (czyli odpowiadających na pytania: „kogo? czego?”) liczby mnogiej rzeczowników rodzaju męskiego, czyli: bananów, butów, chłopaków, psów.
„Ó” stosujemy również w przypadku końcówek nazw miejscowości, czyli: Piotrków, Tarnów, Grzybów.
Wyjątki: wyjątkami, które należy zapamiętać w przypadku końcówek z „ó” są wyrazy: zasuwka, skuwka, okuwka, zakuwka, wsuwka. Dlaczego? Bo „u” występuje w wyrazie, od którego te formy pochodzą, czyli od” zasuwać, skuwać, okuwać, zakuwać, wsuwać.
Zasady ortograficzne: „u”
Z „u zwykłym” jest dosyć łatwo. Należy zapamiętać, że zawsze stosujemy „u” na końcu wszystkich wyrazów, w których występuje, czyli: krochmalu, żwiru, dachu, biurku, końcu. „U” piszemy także na początku większości wyrazów: ucho, upał, ubranie, ugryźć.
Z „u” łączy się również wspomniana już wyżej zasada mówiąca o tym, że „uje się nie kreskuje”.
Zasady ortograficzne: „ż”
„Ż” to kolejny przykład z wymianą na inne litery. „Ż” bowiem piszemy wtedy, gdy w innych formach wyrazu wymienia się ono na: g, dz, h, s, z, ź. Dla przykładu: dłużej – długo; bliżej – blisko, koleżanki – koledzy, obrażać – obraza.
„Ż” piszemy także po spółgłoskach, takich jak: l, ł, r, m, n. Przykładem są wyrazy: ulżyć, mżawka, łżesz, rżnąć, rewanż.
Jedna z zasad dotyczących pisowni „ż” dotyczy końcówek. „Ż” powiem stosujemy w rzeczownikach rodzaju żeńskiego zakończonych na -aż i –eż. Przykłady to wyrazy: odzież, sprzedaż.
Zasady ortograficzne: „rz”
„Rz” również piszemy wtedy, gdy wymienia się ono na odpowiednią literkę. W tym przypadku jest to „r”. Za przykład mogą służyć słowa: tworzyć – twórca; morze – morski; starzec – starość.
„Rz” występuje na końcach wyrazów, zwłaszcza rzeczowników, nazw zawodów, np. kalendarz, terminarz, piekarz, lekarz, masarz. Zawsze również użyjemy „rz” w wyrazach z końcówką –mistrz: kuchmistrz, zegarmistrz, burmistrz.
Zasady ortograficzne: „h”
„H” stosowane jest, gdy w danym wyrazie „h” da się wymienić na litery: dz, g, z, ż. Przykładem jest odmiana: wahać się – waga; błahy – błazen; druh – drużyna.
„H” piszemy również zawsze po spółgłosce „z”, czyli w wyrazach” zhańbić, zharmonizować, zheblować. Stosujemy „samo ha” również wtedy, gdy piszemy wyrazy rozpoczynające się od cząstek: hipo-, hydro-, hiper-, higro-, hekto-, hetero-, helio-, homo-, homeo-.
Zasady ortograficzne: „ch”
„Ch” stosowane jest, gdy w pisanym wyrazie „ch” da się wymienić na „sz”. Przykładem jest odmiana: cicho – cisza; ucho – uszy; duch – dusza; kielich – kieliszek.
„Cho” piszemy również zawsze na końcu wyrazów, przykładem mogą być słowa, takie jak: słuch, orzech, grzech, dach, piach. Jedynymi wyjątkami od tej reguły są wyrazy: druh, poroh oraz rzeka Boh.
Zobacz też:
- Klocki LEGO jako pomoc naukowa
- Jak nauczyć dziecko wymowy samogłosek?
- “pani” czy “Pani” – kiedy piszemy “pani” z dużej litery?
Przysłowia o wiośnie. Co mówią nam ludowe mądrości?
Jak podpisać kopertę na komunię? Poradnik dla bliskich i gości
Ile się daje na komunię 2024? Przewodnik dla chrzestnych, dziadków i rodziny
Największy egzamin w Polsce 2024. Zdających było tylu, że matura odbyła się na stadionie Legii! Tysiące uczniów pod okiem obserwatorów z CKE
Matura matematyka 2024 odpowiedzi. Sprawdź, czy poprawnie rozwiązałeś zadania!
Co jeśli nie przyjdę na maturę rozszerzoną? Konsekwencje niepodejścia do matury dodatkowej mogą być poważne
- Rodzice.pl
- Starsze dziecko
- Edukacja i psychologia
- Zasady ortograficzne
Wyjątkowo trudne dyktando. To zadanie sprawdzi wiedzę uczniów w podstawówce
Dyktanda są jedną z form sprawdzania wiedzy uczniów z zakresu ortografii. Język polski jest pełen pułapek i trudności związanych z pisownią, przez co bardzo łatwo jest popełnić błąd. Trenowanie zasad...
Czytaj dalej →Mit o Syzyfie – streszczenie najważniejszych wątków. Te informacje przydadzą się na polskim
Najważniejsze mity greckie uczniowie poznają już na etapie szkoły podstawowej. Niesamowite historie o bogach, królach i innych fantastycznych istotach są właściwie niekończącym się źródłem motywów i inspiracji, dlatego często przydają...
Czytaj dalej →Monolog Kordiana na Mont Blanc to kluczowy fragment utworu. Jak interpretować słowa bohatera?
“Kordian” Słowackiego to jeden z najważniejszych utworów polskiego romantyzmu, a pewnego rodzaju ukoronowaniem czy punktem kulminacyjnym jest fragment, gdy tytułowy bohater wygłasza Kordian na szczycie góry Mont Blanc. Nie bez...
Czytaj dalej →Czy Jagna była w ciąży? Autor nie wyjaśnia wszystkich wątków, a uczniowie mają wątpliwości
Zeszłoroczna, niezwykła ekranizacja “Chłopów” na nowo obudziła ogromne zainteresowanie tą kultową powieścią Reymonta. Szczególnie poruszająca dla widzów okazała się historia Jagny. Po seansie pojawiło się wiele pytań o to, czy...
Czytaj dalej →Paweł i Gaweł – jaka jest interpretacja wiersza? Ten znany utwór Fredry niesie uniwersalne przesłanie
“Paweł i Gaweł” gości już od wielu lat i bawi kolejne pokolenia uczniów. Jest to wiersz z gatunku tych, które pamiętamy przez całe życie i często z sentymentem wracamy, a...
Czytaj dalej →pani czy Pani: kiedy wyraz “pani” piszemy z wielkiej, a kiedy z małej litery?
Pani czy pani? Zasady poprawnej pisowni nie dotyczą tylko oczywistych błędów ortograficznych, lecz także tych, które pod względem gramatycznym są poprawne, ale w kwestii obyczajowej – nie do końca. Poznaj...
Czytaj dalej →“Romantyczność” Adam Mickiewicz. O czy opowiada najsłynniejsza ballada? Poznaj najważniejsze informacje
Ballada “Romantyczność” to jeden z najważniejszych utworów Mickiewicza i jednocześnie dzieło, które stało się symbolicznym początkiem polskiego romantyzmu. Uczniowie zapoznają się z nim najczęściej w drugiej klasie szkoły średniej. Aby...
Czytaj dalej →Matura rozszerzony polski 2023. Kiedy jest egzamin i jakie tematy mogą się pojawić? W tym roku uczniów czeka wielka niewiadoma!
Matura z języka polskiego na poziomie rozszerzonym to jeden z egzaminów cieszących się co roku największą popularnością wśród maturzystów. Pozytywny rezultat z tego przedmiotu może zdecydowanie zwiększyć szanse podczas rekrutacji...
Czytaj dalej →Środki stylistyczne i ich funkcje [podział, rodzaje oraz przykłady środków stylistycznych]
Środki stylistyczne wielu osobom mogą kojarzyć się jedynie z interpretacją utworów pisanych wierszem podczas lekcji polskiego. Świadome posługiwanie się językiem wymaga jednak podstawowej znajomości niektórych z nich. Jakie środki stylistyczne...
Czytaj dalej →“Lalka” – najważniejsze motywy literackie z powieści Prusa. Z tą napiszesz (prawie) każde wypracowanie maturalne!
“Lalka” Bolesława Prusa to prawdopodobnie jedno z najważniejszych dzieł w historii literatury polskiej. A z pewnością jedno z najistotniejszych w kontekście matury. Ze względu na swoją obszerność i liczbę wątków...
Czytaj dalej →Rzeczownik – odmiana, rodzaje i podział. Przez co odmienia się rzeczownik?
Rzeczownik to jedna z podstawowych części mowy. Jak dzielimy rzeczowniki? Na czym polega odmiana rzeczowników? Sprawdź, czy rzeczownik odmienia się przez rodzaje. Jak wygląda odmiana rzeczownika przez liczby i przez...
Czytaj dalej →Jak nauczyć dziecko czytać? Nauka literek dla najmłodszych
Czy to już ten moment? Kiedy zacząć uczyć dziecko czytać? W wieku trzech lat czy poczekać aż będzie miało sześć? Jak nauczyć dziecko literek? Nie ma prostych odpowiedzi na te...
Czytaj dalej →Wesele – test z lektury. Sprawdź, jak dobrze znasz tę klasykę literatury polskiej
“Wesele” to bezsprzecznie jedno z najważniejszych i najbardziej znanych dzieł literatury polskiej. Od lat gości także w kanonie lektur obowiązujących uczniów w szkołach średnich i często pojawia się na maturze....
Czytaj dalej →Co się stało z Jagną po wygnaniu? Finał powieści różni się od ekranowych adaptacji
O tej kultowej powieści Reymonta znów zrobiło się głośno po premierze niezwykłej adaptacji w reżyserii Doroty Kobieli i Hugh Welchmana. Mimo że dzieło jest lekturą szkolną, to rzadko czyta się na...
Czytaj dalej →Akademia Pana Kleksa – test z lektury z odpowiedziami [do druku]. Jak przygotować się do sprawdzianu?
Akademia Pana Kleksa niewątpliwie należy już do klasyki polskiej literatury dziecięcej, dlatego wciąż współtworzy kanon lektur. Z przygodami sympatycznego, choć dość ekscentrycznego nauczyciela, uczniowie spotykają się na lekcjach języka już...
Czytaj dalej →15 pytań do DJa weselnego
DJ na weselu to coraz bardziej popularna forma oprawy muzycznej na tego rodzaju przyjęciach. Coraz częściej można spotkać oferty w których DJ prowadzi imprezę na przykład z akordeonistą, gitarzystą lub...
Czytaj dalej →Kameralne przyjęcie weselne
Kameralne obiady weselne tylko dla najbliższych również mają swoje zalety. Wcale nie musisz wynajmować sali weselnej na sto lub dwieście osób. Kameralne przyjęcia weselne w domu lub w ogrodzie miewają...
Czytaj dalej →Ojcowskie “Bucket List”
Jak tylko Sylwia zaszła w ciążę zacząłem przeglądać blogi parentingowe, głównie ojców. Mój znajomy twierdzi, że blogowanie powinno być zakazane, a mnie za tatasap.pl chciał zastrzelić.:) Blogowanie według niego zabija...
Czytaj dalej →