Etapy rozwoju płodu w poszczególnych tygodniach ciąży

Rozwój płodu to złożony, a zarazem niezwykle fascynujący proces. Zwłaszcza pierwsze tygodnie od momentu poczęcia to okres intensywnych zmian, kiedy dochodzi m.in. do organogenezy. Większość przyszłych mam przez całą ciążę zastanawia się, co dzieje się w danym momencie z ich dzieckiem, jak wygląda i jakiej jest wielkości. Na szczęście dzięki osiągnięciom nauki proces rozwoju płodu został dokładnie zbadany i możliwe jest opisanie go praktycznie tydzień po tygodniu.

Najważniejsze w poniższym artykule:
  • Do określania wieku ciąży stosuje się tzw. regułę Naegelego, która za pierwszy dzień ciąży przyjmuje 1 dzień miesiączki w cyklu, w którym doszło do zapłodnienia.
  • Jak rozwija się płód? Można wyróżnić cztery etapy rozwoju: okres przedimplantacyjny, okres tworzenia się listków zarodkowych, okres organogenezy oraz okres płodowy.
  • Etapy rozwoju płodu można również podzielić na 3 trymestry ciąży lub opisywać ciążę tydzień po tygodniu.
  • I trymestr jest kluczowy dla prawidłowego rozwoju narządów wewnętrznych płodu. W 4. tygodniu ciąży rozpoczyna się organogeneza , która kończy się w 12. tygodniu.
  • II trymestr to czas doskonalenia takich umiejętności jak oddychanie czy koordynacja. Rozwijają się poszczególne zmysły dziecka.
  • W III trymestrze kończy się rozwój najważniejszych organów, m.in. płuc. W ostatnich miesiącach ciąży wykształca się układ odpornościowy dziecka.

Rozwój płodu

Rozwój płodowy dziecka trwa 9 miesięcy, czyli około 40. tygodni, choć za donoszoną uznaje się ciążę zakończoną pomiędzy 38. a 42. tygodniem. Rozwój płodu zaczyna się w momencie, kiedy dochodzi do połączenia jąder komórkowych plemnika oraz komórki jajowej. Efektem tego zjawiska jest zygota, która musi ulec milionom podziałów, by płód był gotowy do przyjścia na świat. Po pierwszych podziałach zygota wędruje z jajowodu do macicy, gdzie zagnieżdża się i gdzie następuje dalsze rozwijanie się płodu.

Choć zapłodnienie ma miejsce około 14 dni po zakończeniu ostatniej miesiączki, lekarze obliczając wiek ciąży stosują regułę Naegelego i przyjmują za 1 tydzień ciąży już 1 tydzień cyklu rozrodczego, w którym doszło do zapłodnienia. W związku z tym według lekarzy płód jest zawsze o 2 tygodnie starszy, aniżeli wynika z faktycznie zachodzących biologicznie procesów. Przyjęcie tej metody wiąże się z faktem, iż większość kobiet nie jest w stanie dokładnie określić daty zapłodnienia. Reguła Naegelego stosowana jest również przy określaniu norm rozwojowych płodu i wyjaśnianiu, co dzieje się w konkretnych tygodniach ciąży.

Etapy rozwoju płodu

Rozwój płodu ludzkiego to skomplikowany proces, który możemy usystematyzować na dwa sposoby. Pierwszy z nich, ściśle naukowy, dzieli rozwój płodu od zapłodnienia na cztery etapy:

  1. Okres przedimplantacyjny (1 tydzień od zapłodnienia), kiedy to zarodek wędruje z jajowodu do jamy macicy, by tam się zagnieździć.
  2. Okres tworzenia się listków zarodkowych (2-3 tydzień od zapłodnienia), czyli endodermy, mezodermy oraz ektodermy, z których później wykształcą się wszystkie narządy płodu.
  3. Okres organogenezy (4-8 tydzień od momentu zapłodnienia) , to właśnie wtedy dochodzi do wykształcenia się zawiązków wszystkich organów płodu.
  4. Okres płodowy (od końca 8 tygodnia aż do porodu), w trakcie którego narządy rozrastają się i rozpoczynają swoją pracę, przygotowując się do życia pozapłodowego.

Drugi sposób dzieli rozwój płodu od poczęcia do porodu na trzy stadia ciąży:

  • I trymestr (do końca 13 tygodnia ciąży) – to okres, kiedy powstają zalążki wszystkich najważniejszych narządów. Z tego względu w tym czasie płód jest najbardziej narażony na działanie szkodliwych czynników i powstawanie wad rozwojowych.
  • II trymestr (od 14 do 26 tygodnia ciąży) – w tym czasie dziecko rośnie, a organy ulegają ciągłemu doskonaleniu. Płód zaczyna się ruszać i daje odczuć swoją obecność. Jest zdecydowanie mniej podatny na czynniki zewnętrzne, jednak wciąż nie jest w stanie przeżyć samodzielnie poza brzuchem mamy.
  • III trymestr (od 27 tygodnia aż do porodu) – w tym czasie organizm płodu stopniowo przygotowuje się do przyjścia na świat, organy zaczynają pracować, a waga dziecka rośnie. Maluch zaczyna również odbierać bodźce ze świata zewnętrznego.

Ciąża tydzień po tygodniu a rozwój płodu

Przyjrzyjmy się teraz, jak wygląda rozwój prenatalny dziecka tydzień po tygodniu. Jak wspomniałam dla prawidłowego rozwoju narządów wewnętrznych płodu kluczowy jest I trymestr.

  • 1 tydzień ciąży – to czas krwawienia miesiączkowego. W tym czasie organizm przygotowuje się do owulacji i ewentualnego zapłodnienia. Wzrasta również poziom estrogenów, które umożliwiają owulację.
  • 2 tydzień ciąży – w jajnikach zaczyna dojrzewać jeden z pęcherzyków Graffa, a w macicy pojawia się śluz, ułatwiający plemnikom drogę do komórki jajowej.
  • 3 tydzień ciąży – to właśnie w tym czasie dochodzi do owulacji i zapłodnienia. Komórka jajowa łącząc się z plemnikiem tworzy zygotę, która ulega licznym podziałom (trzeciego dnia komórek jest 9, kolejnego już 16, a siódmego dnia około 100), umożliwiającym wykształcenie się kompletnego płodu.
  • 4 tydzień ciąży – zygota zaczyna wędrówkę w kierunku macicy, gdzie dochodzi do zagnieżdżenia. To umożliwia jej korzystanie z substancji odżywczych organizmu matki za pośrednictwem endometrium. Są one niezbędne do powstania łożyska, a także rozpoczęcia organogenezy.
  • 5 tydzień ciążypęcherzyk ciążowy składa się w tym okresie z zarodka oraz pęcherzyka żółtkowego. Komórki zarodka układają się w listki zarodkowe, z których powstaną różne narządy. Z jednego rozwinie się skóra, włosy oraz układ nerwowy z mózgiem, z drugiego – układ pokarmowy, wątroba, trzustka, tarczyca, a z trzeciego – układ krwionośny, moczowo płciowy oraz cały układ mięśniowo-szkieletowy. Formuje się łożysko.
  • 6 tydzień ciąży – jeżeli chodzi o rozwój płodu, 6 tydzień to pierwszy kluczowy moment, kiedy zaczyna bić malutkie serce płodu, a cewa nerwowa ulega zamknięciu. Jeżeli ten proces zostanie zaburzony, możliwe są wady rozwojowe tj. wodogłowie lub rozszczep kręgosłupa. Ponadto zaczynają się tworzyć zalążki oskrzeli i układu pokarmowego.
  • 7 tydzień ciąży – w tym tygodniu serce ma już dwie komory, widać również zawiązki narządów rodnych. Zaczyna formować się szkielet, tworzą się gałki oczne, nozdrza, usta, język, zalążki zębów oraz uszy. Widoczne są już ręce i nóżki malucha, chociaż on sam waży zaledwie 1 gram!
  • 8 tydzień ciąży – tworzy się pępowina, głowa ulega wyraźnemu wyodrębnieniu, zarysowany jest również tułów i kontury twarzy. Oczy są już w pełni wykształcone, posiadają rogówkę, siatkówkę, soczewkę oraz tęczówkę. Wątroba, płuca oraz nerki ulegają dalszemu rozwojowi, a ponadto tworzy się ucho środkowe, odpowiedzialne za zmysł równowagi. Płód mierzy około 1,5 cm.
  • 9 tydzień ciąży – w mózgu dziecka zaczynają się tworzyć pierwsze połączenia nerwowe, a pierwszym zmysłem odczuwanym przez malucha jest dotyk. Miejscem najbardziej wrażliwym na są okolice warg. Kształtujące się jelita powoli przemieszczają się do jamy brzusznej, a u rąk i nóg zaczynają formować się palce.
  • 10 tydzień ciąży – główka płodu staje się coraz większa, przede wszystkim ze względu na stale rosnący mózg. Płuca ulegają dalszemu doskonaleniu, powstaje przepona oraz stawy, dzięki czemu płód może zginać wszystkie kończyny. Kość ogonowa, tworząca charakterystyczny ogonek znacznie zanika, podobnie jak błony między palcami.
  • 11 tydzień ciąży – Serce dzieli się na kolejne części i dostarcza krew do naczyń krwionośnych i narządów. Pępowina zasila krwią rozwijające się łożysko. Płód zaczyna intensywnie rosnąć. Zaczynają pracować nerki, wydalając mocz do płynu owodniowego. Długość dziecka to około 6 cm, a waga 9 gramów.
  • 12 tydzień ciąży – to właśnie w tym tygodniu kończy się rozwój płodu w czasie ciąży określany mianem organogenezy. Zaskakujące jest to, że dziecko potrafi już ssać własny kciuk, a także zaczyna produkować hormony. Kształtują się również pierwsze mechanizmy termoregulacyjne, na początku pod postacią specjalnego meszku pokrywającego całe jego ciało. Niezbędne źródło energii, jakim jest glukoza pobiera jednak jeszcze z płynu owodniowego. Co ciekawe, w tym tygodniu zaczyna być produkowany mocz dziecka, które wydala go do wód płodowych. Choć narządy płciowe są już wykształcone, zazwyczaj niemożliwe jest 100% rozpoznanie płci na tym etapie.
  • 13 tydzień ciąży – Wreszcie zaczyna funkcjonować łożysko i to ono od tej pory będzie zapewniać dziecku tlen i składniki odżywcze. Sprawia to, że płód staje się dużo bardziej aktywny, intensywnie poruszając kończynami. Pracuje również nad mimiką twarzy, intensywnie marszcząc czoło. Uszy i oczy wreszcie osadzają się w odpowiednich miejscach na twarzy. Dziecko zaczyna odczuwać emocje mamy, które wpływają również i na jego samopoczucie. Waga, którą może osiągnąć w tym okresie to nawet 20 gramów.

Jeżeli chodzi o rozwój płodu tydzień po tygodniu – trymestr II, to przede wszystkim okres intensywnego wzrostu i kształtowania nowych umiejętności. Dziecko chętnie bawi się pępowiną i rozwija swój zmysł dotyku. Stopniowo zwiększa się zakres jego ruchów, poprawie ulega również ich koordynacja. Rozwój płodowy dziecka tydzień po tygodniu nie zmienia się już w tym okresie aż tak bardzo, jednak wciąż jest bardzo interesujący:

  • 14 tydzień ciąży – płód zaczyna trenować odruch oddychania, łykając i wypluwając płyn owodniowy. Ostatecznemu uformowaniu ulegają również wewnętrzne narządy płciowe u dziewczynek, czyli macica, jajniki oraz pochwa.
  • 15 tydzień ciąży – kostki słuchowe w uchu środkowym ulegają stwardnieniu, dzięki czemu za niedługo płód będzie mógł słyszeć. Na głowie pojawiają się pierwsze włosy, a na twarzy zarysy brwi.
  • 16 tydzień ciąży – szkielet dziecka ulega stwardnieniu, wzmocnieniu ulegają również jego mięśnie, dzięki czemu coraz lepiej koordynuje swoje ruchy. Dziecko zaczyna również rozróżniać smak wód płodowych, preferując zwykle wody o słodkim posmaku.
  • 17 tydzień ciąży – podczas badania USG z powodzeniem można już określić płeć płodu. Skóra dziecka, choć przeźroczysta, ulega stopniowemu pogrubieniu.
  • 18 tydzień ciąży – na opuszkach dziecka zaczynają się tworzyć linie papilarne. Zmysł dotyku jest już doskonale rozwinięty, uszy powoli odbierają faje dźwiękowe, a oczy stają się wrażliwe na światło. Ze względu na fakt, iż maluch intensywnie trenuje odruch ssania i oddychania, w jelitach dziecka pojawia się smółka. Możesz ponadto zacząć odczuwać pierwsze ruchy dziecka.
  • 19 tydzień ciąży – rozpoczyna się wydzielanie soków trawiennych, a także zwiększa się produkcja mieliny, odpowiedzialnej za przewodzenie impulsów nerwowych. Dziecko waży już prawie 250 gram i mierzy około 16 cm.
  • 20 tydzień ciąży – tworzą się zalążki zębów, a w mózgu komórki zmysłowe, odpowiedzialne za zmysł węchu, smaku oraz słuchu. Zwiększa się również ilość połączeń nerwowych warunkujących prawidłowe procesy myślowe oraz pamięć.
  • 21 tydzień ciąży – od tej pory to nerki odpowiadają za produkcję płynu owodniowego, jak również jego filtrację, której efektem jest produkcja moczu. Jest on przekazywany do krwiobiegu matki i w ten sposób zbędne produkty są wydalane z organizmu. Waga dziecka rośnie do około 350 gram.
  • 22 tydzień ciąży – w jądrach płodu zaczyna się produkcja plemników, na skórze natomiast pojawiają się gruczoły potowe oraz rozwijają się paznokcie. Gdyby z jakichś powodów poród nastąpił w tym tygodniu, dziecko miałoby około 20% szans na przeżycie.
  • 23 tydzień ciąży – płód zaczyna słyszeć. Na razie są to niskie dźwięki, dlatego najlepiej odbiera głos taty i innych mężczyzn w otoczeniu. Proporcje płodu stają się zbliżone do tych przy porodzie.
  • 24 tydzień ciąży – w płucach tworzą się pęcherzyki oraz przewodu, rozpoczyna się również produkcja niezbędnego do procesu oddychania surfaktantu. Szpik rozpoczyna produkcję białych krwinek.
  • 25 tydzień ciąży – pępowina ulega pogrubieniu po to, by zabezpieczyć zwiększone zapotrzebowanie na tlen i substancje odżywcze. Dziecko w tym tygodniu waży już prawie kilogram i mierzy około 23 cm.
  • 26 tydzień ciąży – dziecko nabiera masy, głównie za sprawą coraz grubszej warstwy tkanki tłuszczowej. Nieustannie też trenuje swoje mięśnie, wzmacniając je. Co więcej, powierzchnia mózgu zaczyna ulegać fałdowaniu.
  • 27 tydzień ciąży – płód potrafi już otwierać i zamykać powieki, głównie w odpowiedzi na światło prześwitujące przez brzuch mamy. Ponadto na języku zaczynają formować się kubki smakowe.

III trymestr czyli ostatni etap ciąży to czas, kiedy płód coraz bardziej przypomina noworodka. Wypełnia praktycznie całą macicę, przez co coraz ciężej jest mu się swobodnie poruszać. W ostatnich tygodniach ciąży wykształca się układ odpornościowy malucha, a także kończy udoskonalanie pracy najważniejszych organów, m.in. płuc. Kończąc trzeci trymestr dziecko jest już gotowe do przyjścia na świat. Rozwój dziecka w łonie matki tydzień po tygodniu w ostatnim, III trymestrze prezentuje się następująco:

  • 28 tydzień ciąży – dziecko waży już 1 kg, ponieważ organizm skupia się głównie na wzroście. W przypadku płodów męskich jądra zstępują do moszny.
  • 29 tydzień ciąży – główka rozrasta się, ze względu na intensywnie rozwijający się mózg, który jest już silnie pofałdowany. W macicy jest coraz mniej miejsca przez co ruchy dziecka odczuwane są już bardzo wyraźnie. Płód waży około 1250 gramów, a jego długość całkowita osiąga w przybliżeniu 37 cm.
  • 30 tydzień ciąży – układ krwionośny dziecka zaczyna produkować erytrocyty, włosy i rzęsy stają się coraz gęstsze, a dziecko obraca się główką w dół. W tej pozycji pozostanie już aż do dnia porodu.
  • 31 tydzień ciąży – u płodu zauważalny jest już wyraźnie rytm czuwania oraz snu. Dziecko stale rośnie, swoją długość zwiększają zwłaszcza nogi malucha.
  • 32 tydzień ciąży – w tym tygodniu płód ciągle ćwiczy nabyte wcześniej umiejętności, takie jak przekręcanie główki, mruganie czy oddychanie.
  • 33 tydzień ciąży – malec przybiera na masie, zwiększając grubość tkanki tłuszczowej w skórze. Zwiększa się również znacznie obwód główki.
  • 34 tydzień ciąży – na dłoniach i nogach dziecka zaczynają rosnąć miękkie paznokcie, które do dnia porodu osiągną znaczną długość. Rozwija się także układ odpornościowy dziecka, po to by ochronić go po porodzie przed czynnikami zewnętrznymi.
  • 35 tydzień ciąży – większość układów, w tym układ pokarmowy oraz nerwowy są już gotowe na ewentualny poród.
  • 36 tydzień ciąży – płód zwiększa intensywnie swoją masę.
  • 37 tydzień ciąży – układ odpornościowy dziecka jest już gotowy do porodu. Średnia masa płodu w tym tygodniu to ok. 3kg.
  • 38 tydzień ciąży – od tego momentu ciążę uznaje się za donoszoną, poród może więc nastąpić w każdej chwili. Jelita wypełnione są w całości smółką, a łożysko powoli zaczyna się starzeć, co prowadzi do indukcji porodu.
  • 39-40 tydzień ciąży – cały organizm płodu jest już przygotowany do przyjścia na świat. Dziecko jedynie nadal przybiera na masie, która może przekroczyć nawet 4kg.

Rozwój płodu – Q&A

Podsumowując, jeszcze raz odpowiadamy na najważniejsze pytania dotyczące rozwoju płodu, zadawane przez przyszłych rodziców:

Kiedy rozpoczyna się organogeneza płodu?

Proces organogenezy, czyli tworzenia się kluczowych narządów płodu rozpoczyna się w 4. tygodniu ciąży i trwa przez kolejne osiem tygodni. Wraz z końcem 12. tygodnia ciąży zalążki wszystkich najważniejszych narządów, w tym serca, mózgu, płuc oraz nerek są już wykształcone i w kolejnych tygodniach będzie następował jedynie ich dalszy rozwój i przygotowanie do pełnienia swoich funkcji.

Kiedy kształtuje się serce płodu?

Przyjęło się, że serce dziecka zaczyna bić około 21 dni po zapłodnieniu, czyli mniej więcej w 6 tygodniu ciąży. Początkowo jest ono tylko małą, pojedynczą rurką wygiętą w charakterystyczne S, ale już w ciągu kilku następnych dni zaczynają się w nim kształtować komory.

Kiedy rozwijają się płuca u płodu?

Zalążki płuc oraz oskrzeli zaczynają się kształtować podobnie jak serce, w 6 tygodniu ciąży. Ich rozwój jednak trwa intensywnie praktycznie aż do samego końca ciąży. Z czasem pojawiają się pęcherzyki płucne i naczynia krwionośne niezbędne do wymiany gazowej, a także surfaktant zapobiegający sklejaniu się pęcherzyków płucnych. O w pełni rozwiniętych płucach, gotowych do podjęcia pracy możemy jednak mówić dopiero w okolicach 32-33 tygodnia ciąży. Jednak noworodek urodzony w tym czasie zazwyczaj wymaga jeszcze podłączenia do respiratora.

Kiedy rozwija się układ nerwowy płodu?

Układ nerwowy dziecka, w tym przede wszystkim mózg, rozwijają się praktycznie od momentu poczęcia. Zalążki mózgu kształtują się już w 4 tygodniu ciąży, jednak kluczowym momentem jest zamknięcie się cewy nerwowej, które ma miejsce w 6 tygodniu ciąży. W 10 tygodniu ciąży mózg posiada już obie półkule i jest już organem złożonym, który w ciągu kolejnych tygodniu będzie tworzył coraz to nowe połączenia nerwowe i ulegał pofałdowaniu. Intensywny rozwój płodu pod względem układu nerwowego obserwuje się w trzecim trymestrze, kiedy to znacznie wzrasta obwód główki dziecka.

Zobacz też: Ruchy dziecka przed porodem

Dodaj komentarz

1 komentarzy: Etapy rozwoju płodu w poszczególnych tygodniach ciąży

  1. Rozwój płodu tydzień po tygodniu

    TRYMESTR I
    TRYMESTR II
    TRYMESTR III

    • Re: Rozwój płodu tydzień po tygodniu

      A ja polecam ta stronke po angielsku. Nawet jesli nie znacie jezyka, to warto dla przepieknych zdjęć płodu 🙂
      [Zobacz stronę]

    • Re: Rozwój płodu tydzień po tygodniu

      Niezła stronka! A zdjęcia- super! Dzięki !

    • Re: Rozwój płodu tydzień po tygodniu

      Fajna stronka- moj synek rozwijal sie niemalze co do grama wedlug ich wagi a lek. ktory robil usg sie czepial.
      Zobaczymy jak bedzie teraz- choc juz widze ze cora ciut wieksza.

Planowanie ślubu oraz wesela

Stół weselny

Wczoraj pisałam o tym co powinno znajdować się na wiejskim stole weselnym i jak ten stół wiejski powinien wyglądać. Dzisiaj skoncentruję się na zwykłych stołach weselnych. Jak powinny wyglądać stoły...

Czytaj dalej →
Planowanie ślubu oraz wesela

Błogosławieństwo rodziców

Błogosławieństwo od rodziców to jedna z najważniejszych tradycji w dniu ślubu dla osób, które są katolikami. Symbolizuje przekazanie przez rodziców tuż przed ślubem władzy rodzicielskiej mężowi kobiety i zgodę na...

Czytaj dalej →
Rodzice.pl - ciąża, poród, dziecko - poradnik dla Rodziców
Logo